گزارشی از یک روز سفر در آزادراه نیمهتمام تهران - شمال
آزادراهی تکه تکه
سه چهار دستانداز، شروع سفر میشود؛ سفر یکروزه به مازندران از مسیر آزادراه شمال که از تقاطع غیر همسطح با بزرگراه شهید همت و بزرگراه آزادگان آغاز میشود.
سه چهار دستانداز، شروع سفر میشود؛ سفر یکروزه به مازندران از مسیر آزادراه شمال که از تقاطع غیر همسطح با بزرگراه شهید همت و بزرگراه آزادگان آغاز میشود. مسیری تقریباً هموار که از مناطق کن، سولقان و امامزاده عقیل، تونل تالون و دره لانیز را به سهراهی شهرستانک میرساند. سفر چندساعتهمان از ابتدای آزادراه 20ساله از دره کن شروع میشود و با گذشتن از حاشیه روستای سولقان به تدریج از منطقه کوهستانی توچال ادامه مییابد. محلیها هر یک با اسب و قاطر در مسیر جاده خاکی گذر میکنند. خستگی خاکخوری چندساله از ساخت آزادراه در چشمانشان موج میزند. انگار میخواهند با اشارات نظر به تیم خبرنگار بفهمانند که از این همه خاکخوری خستهاند. در ادامه مسیر اما چند تونل و پل پیشرو است. تونلهایی نظیر تالون و البرز. تونل تالون به طول 4900 متر که گفته میشود تا دیماه سال 1395 تمام میشود در ادامه مسیر قرار دارد و مسیر را تا دامنههای شمالی دوآب شهرستانک ادامه میدهد؛ این تونل قطعه یکم را برای این بخش سفر تمام میکند.
قطعه یکم آزادراه مهم است، از آن جهت که در حال آمادهسازی به دست چینیهاست و حالا قرار است چشمبادامیها شروع سفر به شمال تهرانیها را کلید بزنند. البته آنها یک بار به ایران آمدند و به دلیل مشکلاتی با بنیاد مستضعفان وسایلشان را در ایران گذاشتند و رفتند و حالا بعد از یک سال خواب قطعه یکم، دوباره برگشتند و در حال کار هستند، کاری که به واسطه امضای متمم قراردادشان با بنیاد از خردادماه امسال شروع شده است که البته گروه کارگران چینی از 25 اسفندماه در این منطقه کارشان را شروع کردهاند. این قرارداد پس از مدتی سکوت و خروج چشمبادامیها از ایران دوباره منعقد شده است و حالا کارگران چینی میخواهند یکی از قطعات مسنترین آزادراههای کشور را بسازند.
آزادراهی که شاید در عنفوان جوانیاش کمی برای افتتاح پیر شده است. 19 سالی میشود که آزادراه تهران-شمال در حال ساخت است. حالا با یک رفت و برگشت کارگری، قطعه یکم دوباره به جنب و جوش افتاده و کارگران ریزنقش چینی از این طرف به آن طرف میروند تا طبق قول و قرارشان به ایرانیها 32 کیلومتر از مسیر تهران به شمال را تحویل دهند. در مدتی که چینیها بر سر کار نبودند، شایعاتی از انتقال پروژه به پیمانکار ایرانی شنیده میشد، اما در بازدیدهای رئیس بنیاد مستضعفان از قطعه یک این آزادراه وی درباره نحوه ادامه یافتن همکاریها با پیمانکار چینی در تکمیل این آزادراه گفته بود تا زمان باقی بودن مبلغ فاینانس طرف چینی در این پروژه ادامه کار خواهد داد اما پس از آن کار به پیمانکاران ایرانی سپرده میشود، اما این اظهارات در حالی مطرح شد که در طول سالهای گذشته بنیاد مستضعفان به عنوان یکی از سه ضلع مطرح شده در تکمیل قطعه یک آزادراه تهران-شمال قراردادی را با طرف چینی امضا کرده بود که بر مبنای آن تکمیل شدن قطعه یک پروژه با وجود همکاری آنها نهایی میشد، از این رو دیری نپایید که دوباره کارگران چینی به ایران آمدند و دوباره ساخت قطعه یکم را در
دست گرفتند.
همین اختلافنظر باعث شد تا کار این قطعه که حدود 20 درصد دست چینیهاست و مابقی توسط پیمانکاران ایرانی انجام میشود حدود یک سال و نیم بخوابد. بنابراین کار در برخی مراحل با کندی بسیاری پیش رفت و پس از آن نیز با مسدود شدن امکان ورود فاینانس جدید عملاً فعالیت چینیها در این طرح بسیار مهم متوقف شد. در ماههای قبل اما پس از انجام برخی مذاکرات بین بنیاد و چینیها و البته برقراری امکان مجدد ورود فاینانس به کشور بار دیگر انجام عملیات احداثی در این پروژه شکلی جدی به خود گرفت و کار برای چند ماهی ادامه پیدا کرد. تا آذرماه سال گذشته اما گفته میشد هنوز میزان پیشرفت فیزیکی این قطعه به 50 درصد هم نرسیده است و پس از چند بار تغییر دادن زمان افتتاح آن دولت یازدهم قول تکمیل پروژه را تا دو سال آینده داد. حالا اما تیم جدید شرکت آزادراه تهران-شمال میگوید طبق برنامه اعلام شده در قرارداد جدید چینیها، این قطعه تا سال 1395 تکمیل میشود.
پل ششم
جاده خاکی امامزاده داوود اما بیش از گذشته با تجهیزات و ماشینآلات همراه شده است. با نزدیک شدن به پل ششم تعداد چشمبادامیها هم بیشتر میشود، نگاهشان با نگاه مدیران و خبرنگاران حاضر در منطقه یکی میشود اما دست از کار نمیکشند. آنها که مدتی قطعه یک آزادراه را ترک کرده بودند، اکنون به محل کار خود بازگشتهاند و با تمام قدرتشان کار را از سر گرفتهاند. درست زیر پل ششم، محلی که هنوز فقط دو سر ستون دارد، بازدیدکنندگان جمع شدهاند و مدیرعامل شرکت آزادراه تهران-شمال میگوید که در مدت زمان آغاز به کار چینیها از 25 اسفندماه سال گذشته تاکنون حتی یک روز هم در کار وقفه ایجاد نشده است و با وجود دو سیل در این مدت کار ادامه داشته است. این در حالی است که خردادماه امسال وزیر راه و شهرسازی از انعقاد مجدد قرارداد ایران با پیمانکار چینی خبر داد و گفت که مشکلات قراردادی بنیاد مستضعفان با طرف چینی برطرف و قرارداد جدید منعقد شده است.
زیر پل ششم، کانکسها یکی پس از دیگری میزبان کارگران چینیاند. هر یک در حال انجام وظیفهاند و توجهی به جمع حاضر ندارند، برخی کارگران در حال جمعآوری لاشه برخی سازهها از سیل اخیر در سوادکوه و رودخانه اطراف امامزاده داوود هستند و کار ساخت پل و تونلها به موقع انجام میشود. مهران اعتمادی که مسوولیت شرکت آزادراه تهران-شمال را بر عهده دارد درباره سرعت کار چینیها میگوید: آنها تنها 15 درصد از برنامه زمانبندیشده عقب هستند و قول دادهاند بر اساس برنامه زمانبندیشده تا پایان سال 1395 قطعه یکم را با تمام پلها،تونلها و راهسازیاش تحویل بنیاد دهند. پل شماره ششم حدود 319 متر است و مسیر را از قسمت جنوبی به سمت شمالی متصل میکند. البته با توجه به خواب پروژه به مدت یک سال از زمان شروع مجدد قطعه یکم پیشرفت فیزیکی پل به 23 درصد رسیده و گفته میشود از 25 اسفندماه سال گذشته تاکنون این پل روزی یک متر رشد داشته است.
در مسیر تونل یازدهم
با گذر از پل ششم، مسیر ناهموارتر میشود و پیچ جاده حتی بیش از جاده اصلی چالوس به نظر میرسد، تندی پیچها در خاک پیچیده میشود و پس از گذر از حدود سه کیلومتر طی مسیر، محل اسکان چینیها نمایان میشود. با دیدن ماشینهای بازدید، چشمبادامیها از کانکسهای دو طبقه با چندین اتاق بیرون میآیند و آنهایی که زمان استراحتشان است دستی تکان میدهند. اما دوباره به اتاقشان برمیگردند و به استراحت میپردازند چرا که باید سر ساعت در شیفت خود مشغول کار شوند. اما 500 متر جلوتر برخی دیگر درگیر حفاری تونل یازدهم آزادراه هستند. تونلی در ارتفاعات مسیر که از فراز جاده به پل شماره ششم مشرف است. چشمبادامیها اما هر یک به کار خود مشغولاند و انگار نه انگار که گروهی خبرنگار و تصویربردار مشغول ثبت تصاویرشان هستند. برخی با یک لبخند کوتاه به کارشان ادامه میدهند و برخی دیگر انگار نه خانی آمده و نه خانی رفته کارشان را انجام میدهند و حتی سرشان را هم بلند نمیکنند.
دوباره در مسیر جاده خاکی، پیچهای پی در پی ادامه دارند، تا اینکه جاده به دشتی اما بدون هیچ سبزهزاری میرسد. دشت عقیل، در حال پیشرفت است. عملیات اجرایی کارگاه موجود در پنج قسمت از شش کیلومتر با ماشینآلات خود مشغول کار حفاری، خاکبرداری و همچنین بازگشایی تونل هشت است. مسوولان فنی قطعه یکم آزادراه میگویند برای ساخت و ساز راه در این منطقه مشکل معارض نیز وجود داشته که اکنون حدود 88 درصد مشکل معارض برطرف شده و حالا تنها 12 درصد آن باقی مانده است که به زودی رفع میشود.
مسیر منتهی به تونل 13 باز است
ماشینها یکی پس از دیگری از پیچ و خم آزادراهی که 10 سال آینده یکی از پررفت و آمدترین راههای کشور خواهد شد میگذرند. با یک سر چرخاندن، تا چشم کار میکند خاک است و بیابان. انگار نه انگار اینجا جاده شمال است و باید بوی سبزهها و درختانش مسافران را مست کند!
بالاخره پیچهای تند تمام میشوند. در 500 متری مسیر پیش رو تلی از خاک نمایان است، اینجا تونل سیزدهم است. قطعه C از منطقه یکم آزادراه، دومین تونل بزرگ را در دلش جای داده است. حدود 2400 متر طول تونلی که شبانهروز در حال حفاری و اتمام کار است، در مقابل چشم کوهی عظیم است که حالاحالاها جای کار دارد، اما مسوولان میگویند عمده عملیات حفاری تونل 13 و 14 در این منطقه انجام شده و فقط کمی از حفاری تونل 13 باقیمانده است که چینیها با پیشرفت روزانه سه متر قول دادهاند تا 70 روز دیگر یعنی تا مهرماه امسال کار را تمام کنند. اعتمادی اما میگوید با پایان کار این تونل برای ساخت و دسترسی به ادامه مسیر حداقل یک ساعت کاهش مسیر ایجاد میشود که این برای پیشرفت پروژه نقطه قوتی است. او اما میگوید قرارداد شرکت موجود برای ساخت تونل 13 و 14 حدود 95 میلیارد تومان است و تدارکات مالی در این بخش آزادراه بسیار خوب بوده است و تاکنون هم این تدارکات مالی صورت نگرفته بوده و در دوره گذشته چنین حجم فعالیت همزمان در آزادراه وجود نداشته، حالا اما ادامه کار نیاز به هماهنگی جدی میان بنیاد و وزارت راه دارد و تسهیل این شرایط با پشتیبانی دولت
امکانپذیر است. کمی جلوتر کارگران چینی در تونل شماره 13 مشغول کارند، تونلی که حفاری آن تقریباً تمام شده و در مرحله لاینینگ قرار گرفته است. آرماتورها در منطقه خودنمایی میکنند و انباری از مواد منفجره برای شروع حفاری تونل در پاییندست نمایان است. کاملاً مشخص است که حفاری و تخریب سنگهای عظیم کوه با روشهای سنتی پیگیری میشود.
حتی در بازدید چندساعته از این مسیر، سرعت فعالیت چینیها چشمگیر است، انگار عزم چینیها برای تکمیل منطقه به بنیاد نسبت به گذشته جزم شده و میخواهند ایرانیها را سورپرایز کنند، چرا که صورت وضعیتهای مالیشان در مدت شروع دوباره همکاری به بنیاد نشان داده است که چینیها حدود 11 میلیون دلار هزینه کردهاند و حدود هشت میلیارد دلار آن توسط بنیاد پرداخت شده است.
قطعات A تا E به چه منظور است؟
در گذر از جادههای خاکی و پرپیچ و خم قطعه یک آزادراه تابلوهای مشخصات پروژه به چشم میخورد، تابلوهایی که در زیر هر یک حروفی اختصاری افزوده شده است. این حروف از A تا E را شامل میشوند که نشانه تقسیمبندی هر قطعه به چند فاز کوچکتر است تا پیمانکاران به راحتی مسیر را تقسیمبندی و تکمیل کنند. دوباره مسیر جاده سرازیری میشود و انگار دیگر راهی برای بازدید وجود ندارد اما هنوز کارگران مشغول کارند و جاده با فنس بسته است. حالا باید مسیر را به سمت جاده اصلی ترک کرد. بازدید از قطعه یکم تمام شده است و باید راهی جاده قدیم شد. قطعه یکم آزادراه تهران - شمال که در طول دو سال گذشته به یکی از پرخبرترین و جنجالآفرینترین مسیرها تبدیل شده است، اکنون زیر غلتک چینیهاست تا هرچه زودتر قطعه یکم را آماده افتتاح کنند. اکنون مسافران تهرانی و مازندران منتظرند تا آزادراه 19ساله وجببهوجب پیشرفت کند و قطعاتش یکی پس از دیگری تکمیل شوند و زیر بار ترافیک روند که البته چشمبادامیها این قول را به ایرانیها دادهاند که تا پایان سال 95 قطعه یکم را تحویل میدهند.
قطعه شماره یک آزادراه تهران-شمال، دارای دو خط رفت و دو خط برگشت است که در قسمتهای فراز یک خط کندرو به مسیر اضافه میشود. قطعه یکم تهران-شمال در مجموع 29 تونل به طول حدود 5 /28 کیلومتر دارد که از جمله تونلهای بلند مسیر، تالون به طول 4900 متر و 10 دستک دسترسی به تونل اکتشافی و تعداد 9 دستک ارتباطی بین دو تونل اصلی است. این مسیر همچنین 18 دستگاه پل به طول 2386 دارد، حالا 32 کیلومتر از این آزادراه 19ساله چشمانتظار دستان چینیهاست تا هر چه زودتر نفسهای به شماره افتاده این قطعه را آرام کنند تا صدای گاز ماشینها در گوش جاده جوان بپیچد.
ورودی قطعه دوم، وارد نشوید!
در ادامه مسیر جاده خاکی تمام میشود و خطوط سفید ورودی دوآب شهرستانک در جاده چالوس به چشم میخورد. اما جاده به دلیل عملیات کارگاهی ترافیک است و ماشینها تا طی شدن مسیر از شهرستانک تا گچسر آرام پیش میروند. مسیری که پس از آمادهسازی باعث میشود قسمتی از راه فعلی که از طریق کرج میگذرد، حذف شود و مسیر فعلی حدود 60 کیلومتر کوتاهتر شود.
پیچ و خم جاده چالوس حدفاصل منطقه دوآب شهرستانک-پل زنگوله به طول تقریبی 25 کیلومتر قطعه دوم است. تونلهای بلند البرز که هر یک به طول شش هزار و 350 متر در دل منطقه دوم قرار دارد و با اجرای این قسمت، طول مسیر جاده فعلی کرج - چالوس حدود پنج کیلومتر کوتاهتر میشود؛ در این منطقه هیچگونه اقدام اجرایی اساسی صورت نگرفته اما این منطقه از سال 1382 تا پایان سال 1389 تنها به حفر تونل اکتشافی در قسمت میانی دو تونل اصلی اختصاص یافته و اکنون با پیشرفت 45درصدی در بخش حفاری البرز قرار دارد. اعتمادی درباره قطعه دوم میگوید برای تونل غربی البرز مذاکراتی انجام شده و نهتنها با چین و روسیه بلکه اخیراً با یک شرکت فرانسوی هم مذاکراتی صورت گرفته است. به نظر میرسد او به نتیجه توافق هستهای امیدوار است و انگار برای مناقصههای چند ماه دیگر حضور خارجیها را پیشبینی میکند، چرا که میگوید جلسهای برای مطالعات این قطعه انجام شده است و در حال حاضر مشاور خوبی در منطقه حضور دارد. مدیر شرکت آزادراه تهران-شمال معتقد است هنوز حدود 450 میلیارد تومان برای تکمیل این قطعه نیاز است و مقرر شده طبق برنامه بخشهایی از جاده کنونی تعریض و به تونل
البرز منتهی شود اما به دلیل اینکه در بخشهای نوسازی نیز تعدادی تونل وجود دارد و کار در این منطقه را کمی سخت میکند، پیشبینی میشود مطالعات تا اواخر مهر و آبان تمام شود. حالا مسیر نیمهتمام قطعه دوم موازی جاده چالوس در 25 کیلومتر طی میشود که حدود 24 کیلومتر از مسیر به تونلها اختصاص دارد و تونل البرز که حفاری آن در سال 1387 تمام شده است، متعلق به قطعه دوم است. گرچه ماشینها موفق به حرکت در مسیر این قطعه از آزادراه نشدند، اما سختی کار و طول زیاد مسیر در موازات جاده چالوس تا پل زنگوله کشیده شده و جاده قدیم را به سهراهی دشت نظیر میرساند. تا تمام شدن کار عملیات اجرایی آزادراه، در طول طی این مسیر ردی از آزادراه به چشم نمیخورد و تمام مسیر در جاده چالوس طی میشود.
قطعه سوم، کلنگ هم نخورده است
درست از تابلوی دشت نظیر تا مرزنآباد قطعه سوم شروع میشود. قطعهای که حتی به اندازه قطعه دوم هم پیشرفت نداشته و دستنخورده باقی مانده است. انگار ماشینآلات و کلنگ و مصالح آزادراه حتی از کنارش هم رد نشده است. منطقهای که به گفته مسوولان منتظر مناقصه بینالمللی در آذرماه امسال است تا شاید همانند قطعه یک مورد توجه تعدادی از شرکتهای خارجی قرار گیرد و باید پول به پایش ریخته شود تا در نهایت سر و سامان گیرد. البته تاکنون مطالعاتی درباره این قطعه صورت گرفته است، اما اعتمادی میگوید این مطالعات قدیمی شدهاند و باید منتظر نتایج مطالعات جدید بود.
در طول مسیر 46کیلومتری سهراهی دشت نظیر تا مرزنآباد حدود 33 کیلومتر تونل قرار میگیرد که مدیرعامل شرکت آزادراه تهران-شمال برای شروع ساخت این قطعه از فراخوان بینالمللی خبر میدهد و میگوید طی چهار تا شش ماه آینده و بر اساس برآورد مالی اولیه برای ساخت این قطعه که سالی ۱۲۰۰ میلیارد تومان است، مناقصهای انجام میشود.
قطعه چهارم افتتاح شد اما...
پیچ جاده کمی آرامتر میشود، آسفالت نرمتر به نظر میرسد و در نهایت تابلوی مرزنآباد به چشم میخورد. اینجا شروع قطعه چهارم است و بالاخره رویای ساخت آزادراه 19ساله واقعی میشود. آزادراهی که در آستانه سال 1393 و دولت دهم افتتاح شد و مدتی نگذشت که به دلیل مناسب نبودن آسفالت این مسیر و پارهای دیگر از مشکلات این قطعه مدتی بسته شد. حالا چند وقتی است که دوباره قطعه چهارم زیر بار ترافیک رفته است. به گفته اعتمادی این قطعه از آزادراه در دولت دهم بدون آسفالت توپکا بهرهبرداری شد که با بارندگی در گذر زمان بخشی از جاده آسیب دید و در این مدت شکستگیهایی در آسفالت این مسیر رخ داد.
حالا بعد از 19 سال یکچهارم از آینده آزادراه در این قطعه خلاصه شده است. در ابتدای مسیر چهارمین قطعه از آزادراه پرخبر، تابلوی ابتدای آزادراه چشم را مینوازد و با حرکت ماشین روی آزادراه انگار تازه ماشین به دنده میرود و روی مسیر واقعی حرکت میکند. گرچه دیگر چیزی از راه باقی نمانده است و طول قطعه به 20 کیلومتر میرسد، اما انگار تازه هموارترین قسمت راه شروع شده است و جاده از قطعات قبلی با پیچ و خم کمتری همراه است. ماشینها سرعت میگیرند و کمکم افق زردی خودنمایی میکند. رنگ زرد تند در میان راه یادآور پرداخت هزینه ساخت و ساز راه میشود. سواری 20 هزار ریال و... مبالغ پرداختی یکی پس از دیگری از دور چشمک میزنند و باید عوارض هزینههای صرفشده پرداخت شوند. با گذر از عوارضی، تقریباً سفر به انتها میرسد و فقط چند کیلومتر دیگر به شهر چالوس باقی میماند تا یک دوربرگردان پیدا شود و بشود به بازدید یکروزه پایان داد. نگاه از فراز جاده، آبی خالص شهر چالوس را نشان میدهد و رنگینکمان چالوس خستگی سفر پرپیچ و خم را به چشمان مسافران هدیه میدهد. مسیری با هزاران پیچ و خمی که سالهاست مسافران از آن عبور کردهاند و حالا
چشمانتظار مسیر موازیاند تا در نهایت سفر از تهران به شمال غرب مازندران را حداقل دو ساعتی کاهش دهد. تابلوی دوربرگردان نزدیک است، رنگ آبی به سرعت یک دور زدن از چشم میگذرد و در مقابل تابلوی قرمز هشدار پایان آزادراه را میدهد، حالا دیگر باید برگشت و منتظر به ثمر نشستن تلاشهای چند نهاد و سازمان برای این آزادراه جوان بود ...
طلسم آزادراه شکسته شد
اکنون هزاران کارگر و چندین پیمانکار، کار ساخت و ساز و تکمیل آزادراه تهران-شمال را در دست دارند و در این زمان چشم مسافران مبدأ و مقصد به دستان پرقدرت این افراد است تا بالاخره بتوانند پس از 20 سال، دو ساعت زودتر به مقصدشان برسند. دراینباره مدیرعامل شرکت آزادراه تهران- شمال میگوید این پروژه موفق نخواهد بود مگر با تفاهم و همکاری میان دستگاههای نظارتی و متولی ساخت چراکه در مدت نزدیک به 20 سال گذشته از زمان کلنگزنی اولیه این آزادراه تاکنون مشکلات میان دستگاههای متولی اجرا دلیل اصلی کندی کار بوده است. یک بار بنیاد مستضعفان و وزارت راه و شهرسازی با یکدیگر اختلافنظر داشتند و بار دیگر پیمانکار خارجی با بنیاد مستضعفان درگیر قرارداد بوده است. اما حالا اوضاع بهتر شده و نمایندگان وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مستضعفان با همکاری بیش از گذشته در حال پیگیری کار هستند. مهران اعتمادی میگوید با روی کار آمدن دولت یازدهم و معرفی نمایندگان، مهندس خواجه دلویی از سوی وزارت راه و شهرسازی و مهندس سعیدیکیا از سوی بنیاد مستضعفان همکاریهای گستردهای در جهت تکمیل قطعات آزادراه انجام
دادهاند. انگار این بار با تاکیدات وزیر راه و شهرسازی بر پیگیری و اجرای هر قطعه تا زمان مقرر این مشکلات میاندستگاهی نیز کمتر شده و همه دست به دست هم دادهاند تا این آزادراهی که در شروع کارش دیگر پیر شده است، افتتاح شود و طلسم ساخت مسیر تهران تا شمال شکسته شود. از این رو دیگر نهتنها چشم مسوولان، متولیان و سرمایهگذاران مسیر پرحاشیه تهران-شمال به افتتاح قطعات دیگر مانده است، دیگر مسافران این مسیر هم تاب و توانی ندارند و از این همه صبر و حتی ترافیکهای چندساعته در مسیر قدیمی جاده چالوس خسته شدهاند. حالا دولت یازدهم به عنوان پنجمین دولتی که آزادراه نیمهتمام تهران-شمال را تحویل گرفته، وعده داده است که حداقل تا پایان سال 95 قطعه نخست این آزادراه را تحویل دهد و حداقل پس از نزدیک به 20 سال مسافران در دو قطعه از آزادراه سفر کنند.
دیدگاه تان را بنویسید