تاریخ انتشار:
ابوظبی بزرگ‌ترین هیات تجاری خود را برای رتق و فتق مناسبات اقتصادی راهی تهران کرد
ساز اقتصادی اماراتی‌ها کوک شد
آب‌وهوای بازرگانی ایران این روزها آفتابی آفتابی است. پس از هشت سال خاک‌خور شدن مناسبات تجاری تهران با اکثر کشورهای دنیا، مجالی فراهم شد تا از پس تفاهم ژنو، اقتصاد ایرانی نفسی بکشد و از بازگشایی دریچه‌های جدید بر روابطش با دیگر کشورها سخن بگوید.
آب‌وهوای بازرگانی ایران این روزها آفتابی آفتابی است. پس از هشت سال خاک‌خور شدن مناسبات تجاری تهران با اکثر کشورهای دنیا، مجالی فراهم شد تا از پس تفاهم ژنو، اقتصاد ایرانی نفسی بکشد و از بازگشایی دریچه‌های جدید بر روابطش با دیگر کشورها سخن بگوید. حالا دیگر کریدورهای مناسباتی ایران مملو از هیات‌های اروپایی و آسیایی است که با امکان‌سنجی توافق جامع هسته‌ای ایران و 1+5 به تهران می‌آیند تا از طرح‌های جدید سیاسی و اقتصادی خود پرده‌برداری کنند. این سفرها با پیشتازی اروپایی‌ها و حضور هیات‌هایی از کشورهای فرانسه، بلژیک و هلند آغاز شد و در آمد و شدهای اعراب ادامه یافت. علاوه بر امیر کویت که در راس هیاتی بلندپایه به ایران سفر کرده است، دوحه و ابوظبی نیز با راهی کردن هیاتی از سرشناس‌ترین تجار خود برای ازسرگیری مجدد روابط اقتصادی با تهران اعلام آمادگی کرده‌اند. این هیات‌ها یکی به سرپرستی محمد بن عبدالله الرمیحی، معاون وزیر خارجه قطر و دیگری با هدایت محمدثانی الرمیثی رئیس اتاق بازرگانی امارات به ایران آمدند و بر افزایش حجم مناسبات اقتصادی با تهران تاکید کردند.
خوش‌خوشان تجار اماراتی در تهران
امارات متحده عربی کشوری متشکل از هفت امارت یا شیخ‌نشین در حاشیه جنوبی خلیج فارس است که هرچند در مقیاس‌های جغرافیایی و جمعیتی کوچک محسوب می‌شود، اما اهمیت سیاسی و اقتصادی آن در چند دهه گذشته به تدریج افزایش یافته و به یکی از کشورهای قدر در جذب سرمایه‌گذاری خارجی مبدل شده است. امارات با حمایت کشورهای غربی توانست شیخ‌نشین دوبی را در برابر بندرهای ایران که روزگاری محل بارگیری کالاهای بزرگ‌ترین کمپانی‌های اروپایی و آمریکایی بودند، تقویت کند و بندرهای عباس و امام خمینی (ره) را که زمانی در اوج فعالیت‌های تجاری بودند به حاشیه برد. این روند به لطف تحریم‌ها و افزایش محدودیت‌های اقتصادی ایران تشدید شد و تا مدت‌ها هم این اماراتی‌ها بودند که برای ارتقای مناسبات تجاری با تهران طاقچه بالا می‌گذاشتند و از اخم و تخم‌های غرب در صورت عادی‌سازی روابط با ایران سخن می‌گفتند.
اما حالا با امکان دستیابی به توافق جامع هسته‌ای ایران و 1+5 اماراتی‌ها بر آن شده‌اند تا به ایران بیایند و از خوش‌خوشان روابط دوجانبه در سال‌های نه‌چندان دور سخن بگویند، موضوعی که محمد ثانی مرشد الرمیثی، رئیس اتاق بازرگانی امارات با اشاره به آن می‌گوید: «روابط ایران و امارات طی قرن‌های اخیر، در زمینه املاک، مبادلات تجاری و در حوزه لجستیک و سایر زمینه‌ها برقرار بوده است و ما بسیار علاقه‌مند به افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در ایران هستیم؛ این یکی از استراتژی‌های بلندمدت امارات است.»
به گفته مقامات اماراتی در حال حاضر بیش از 50 هزار شرکت و موسسه از بخش خصوصی و دولتی ایران در دوبی فعال هستند و در صورت توقف اعمال تحریم‌ها شرکت‌های اماراتی نیز نه به این تعداد اما با حجمی کوچک‌تر وارد پروسه سرمایه‌گذاری در ایران می‌شوند. 
سیگنال‌های مثبت تهران نسبت به افزایش مناسبات اقتصادی با ابوظبی علاوه بر تجار و بازرگانان ایرانی از سوی مقامات دولتی نیز به هیات اماراتی منتقل شد. آنچنان که محمد نهاوندیان، رئیس دفتر رئیس‌جمهور می‌گوید: «دولت تدبیر و امید معتقد است که دولت نباید متصدی اقتصاد باشد، بلکه باید کارها را در اختیار بخش خصوصی قرار داده و خود از فضای کسب‌وکار حراست کند.»
او در ادامه با اشاره به سیاست‌های دستگاه اجرایی کشور در زمینه سرمایه‌گذاری‌های مشترک با کشورهای همسایه متذکر می‌شود: «دکتر روحانی طرح‌های عظیمی را نسبت به توسعه کشور در دست انجام دارد که از جمله این طرح‌ها توسعه سواحل جنوبی ایران از چابهار تا خرمشهر، ایجاد راه‌آهن ساحلی، ایجاد بزرگراه برای اتصال بنادر جنوبی کشور و توسعه منطقه آزاد است که تمامی این طرح‌ها به معنای وجود زمینه سرمایه‌گذاری ده‌ها و صدها میلیارد دلاری است.»
قرار گرفتن ایران در شاهراه ارتباطی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس با کشورهای حاشیه شمالی دریای خزر موضوع دیگری بود که نهاوندیان با اشاره به آن تاکید می‌کند: «بنادر جنوبی ایران می‌توانند از طریق خاک کشور ما به منطقه آسیای مرکزی وصل شوند و این موقعیت برای ایران و همسایگان ما امکان جدیدی را در افزایش مناسبات منطقه‌ای فراهم می‌کند.»
استفاده از موقعیت ترانزیتی ایران موضوعی است که پیش از رئیس دفتر رئیس‌جمهور از جانب یحیی آل‌اسحاق رئیس اتاق بازرگانی تهران نیز مطرح شده بود و تجار اماراتی با استقبال از این ایده، ایران را محل اتصال کشورهای استقلال‌یافته اتحاد جماهیر شوروی با ابوظبی و دیگر امیرنشین‌های منطقه دانسته بودند.
پ
شاخ و شانه‌هایی از جنس جزایر سه‌گانه
با وجود اینکه تجار اماراتی از همان بدو ورود به تهران با گل و بلبل‌های بازرگانان و مقامات دولتی ایرانی مواجه شدند اما روابط تهران و ابوظبی همیشه با فرش قرمزهایی از تعارفات دوجانبه و من بمیرم و تو بمیری‌های دوستانه همراه نبوده است. در این میان همیشه یک موضوع یعنی وضعیت جزایر سه‌گانه ایران، تنب بزرگ، کوچک و ابوموسی شرایط بغرنجی را بر روابط دو کشور حاکم کرده است.
اردیبهشت سال 86 یعنی دو سال بعد از ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد بود که او به دعوت رسمی امیر امارات متحده عربی در راس هیاتی بلندپایه به این کشور سفر کرد.
سفر احمدی‌نژاد به امارات بیست‌ودومین سفر خارجی وی محسوب می‌شد. او که به‌عنوان نخستین رئیس‌جمهور ایران به امارات سفر کرده بود، با اشاره به دیدار با نخست‌وزیر امارات، مناسبات اقتصادی و روابط دو کشور را در بالاترین حد خود دانست و گفت طرف اماراتی هم معتقد است که ظرفیت‌های بسیاری وجود دارد و می‌توان روابط دو کشور را به بیش از اینها رساند. با این حال این نخستین و آخرین سفر محمود احمدی‌نژاد به امارات بود و با اینکه او در دوره چهار‌ساله ریاست‌جمهوری خود 58 سفر بین‌المللی داشت اما تنها یک‌بار به این کشور همسایه سفر کرد. چه اینکه تنش‌ها بین دو کشور در چهار‌ساله اول ریاست‌جمهوری وی بیشتر و بیشتر شد و ماجرای اختلاف ایران و امارات بر سر جزایر سه‌گانه ایران که حالا دیگر یکی از تکراری‌ترین ادعاهای امارات است؛ مجال سفر دوباره به این کشور حاشیه جنوبی خلیج فارس را از وی سلب کرد.
ادعای بزرگ امارات در خصوص مالکیت بر سر جزایر ایرانی و تحریف نام خلیج فارس در دوران ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد بیش از هر زمان دیگری ادامه داشت و حتی رسیدگی به این موضوع بارها در دستور کار شورای همکاری خلیج فارس قرار گرفت و انگشت اتهام شورا را به بهانه‌های مختلف به سمت ایران نشانه رفت.
احمدی‌نژاد در دور دوم دوره ریاست‌جمهوری‌اش اما ترجیح داد به جزیره ابوموسی که یکی از جزایر مورد اختلافی ایران و امارات است، سفر کند. ماجرا از این قرار بود که احمدی‌نژاد در قالب سفر استانی به هرمزگان، از جزیره ابوموسی بازدید کرد و مورد استقبال ایرانی‌های ساکن جزیره قرار گرفت اما شیخ عبدالله بن زاید آل‌نهیان وزیر خارجه امارات در سخنانی که در خبرگزاری رسمی این کشور منتشر شد ادعا کرد این سفر نقض گسترده حاکمیت امارات بر سرزمین خود و نادیده گرفتن همه تلاش‌ها و اقداماتی است که برای حل مسالمت‌آمیز این از طریق گفت‌وگوهای مستقیم یا مراجعه به دادگاه بین‌المللی صورت می‌گیرد.
وزیر امور خارجه امارات که یک سال قبل از سفر احمدی‌نژاد به ابوموسی به ایران آمده بود؛ آن زمان به این حد از انتقاد راضی نشد و ادعا کرد سفر رسمی احمدی‌نژاد به جزایر سه‌گانه، تغییری در وضعیت حقوقی آنها ایجاد نمی‌کند و این سه جزیره همچنان بخش جدایی‌ناپذیر از خاک امارات هستند. امارات همان موقع از زمان انجام این سفر نیز انتقاد کرد و مدعی شد سفر احمدی‌نژاد به ابوموسی در زمانی صورت می‌گیرد که دو دولت ایران و امارات درباره انجام تلاش‌های مشترک برای حل مساله جزایر سه‌گانه از طریق دستیابی به راه‌حل توافق کرده‌اند و اینکه دولت امارات با تمایل خود و با هدف زمینه‌سازی برای دستیابی به راه‌حلی برای این مساله و تقویت ثبات در منطقه، درباره مساله جزایر سه‌گانه سکوت اختیار کرده بود اما سفر احمدی‌نژاد به این جزایر، نقض صریح این توافق بود.
البته جزییات توافق مورد ادعای مقامات اماراتی هیچ‌گاه از سوی آنها اعلام نشد و ایران هم بارها اعلام کرد تهران بر سر مالکیت جزایر ایرانی با کسی گفت‌وگو نخواهد داشت و مالکیت ایرانی جزایر سه‌گانه انکارناپذیر است. موضوعی که همین حالا هم محمدرضا فیاض سفیر ایران در امارات با بیان آن به اقتصاد‌نیوز می‌گوید: «توافق ایران و امارات در مورد وضعیت جزایر سه‌گانه ابوموسی، تنب بزرگ و کوچک دروغی بیش نیست و ما هیچ‌گاه بر سر مالکیت بدون قید و شرط‌مان بر روی این جزایر با کسی گفت‌وگو نکرده و نمی‌کنیم.»
وی تاکید می‌کند: «البته این موضوعی لاینحل نیست اما اینکه بگویند ایران و امارات در رابطه با وضعیت این جزایر به توافق رسیده‌اند، خیر این‌طور نیست و ما به توافقی دست نیافته‌ایم.»
در باغ سبز اماراتی‌ها برای ایران
کش‌وقوس‌های مناسباتی ایران و امارات علاوه بر مساله جزایر سه‌گانه ایران موارد دیگری چون اخراج تنی چند از ایرانیان مقیم امارات را نیز در‌بر می‌گرفت. امری که ابوظبی آن را در راستای تغییر قوانین مهاجرتی خود و بالا بردن سطح کیفیت کار و زندگی در امارات عنوان می‌کرد. ناملایمات رفتاری ایران و امارات تا آخرین سال روی کار بودن دولت احمدی‌نژاد به قوت خود باقی بود اما با آغاز فعالیت دولت اعتدال‌گرای روحانی اماراتی‌ها که به نظر می‌رسد پیام صلح و دوستی رئیس‌جمهور ایران را شنیده باشند مجدداً از در نزدیکی با تهران درآمدند و در سفر وزیر خارجه خود به ایران بر بهبود مناسبات دوجانبه و لزوم بازگشت به سطح روابط گذشته تاکید کردند. عبدالله بن زاید در این سفر تهران را شریک استراتژیک امارات عنوان کرد و روابط دو کشور را فراتر از توافقنامه‌های تجاری و اقتصادی ارزیابی کرد. این سیاست در سفر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه، به ابوظبی که در راستای برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و امارات صورت گرفته بود نیز مجدداً پیگیری شد.
حالا هم با سفر هیات تجاری امارات به تهران به نظر می‌رسد هر دو کشور در تلاش برای تقویت روابط اقتصادی خود و کمرنگ کردن اثر محدودیت‌های اقتصادی ایران هستند چرا که در صورت لغو تحریم‌ها، بنادر امارات به خصوص دوبی به یکی از کانال‌های اصلی نقل و انتقال کالا بین ایران و جهان تبدیل می‌شوند. به این ترتیب احیای اقتصادی ایران تسریع شده و منافع مشترک دو کشور تقویت می‌شود.
گزارش‌ها حاکی از آن است که تحریم‌ها علیه ایران پیامدهای جدی برای اقتصاد امارات به همراه داشته است. به موجب این محدودیت‌های اقتصادی، بانک‌های اماراتی نمی‌توانند رابطه عادی با بانک‌های ایرانی داشته باشند. هم‌اکنون از 17 بانک ایرانی هیچ یک ارتباطی با بانک‌های امارات ندارند و از این حیث ابوظبی نمی‌تواند چندان روی گزینه صادرات و واردات با تهران مانور دهد و پذیرای کالاهای ایران در بنادر خود باشد. شاید بر همین اساس هم هست که با امکان دستیابی ایران به توافق جامع هسته‌ای با 1+5 مقامات ابوظبی بزرگ‌ترین هیات تجاری خود را راهی تهران کرده‌اند تا ضمن نادیده گرفتن اختلافات فی‌مابین از چشم‌اندازی روشن در مناسبات دوجانبه سخن بگویند و ساز و دهل خود را برای برداشتن گام‌های اساسی در روابط اقتصادی کوک کنند.
دیدگاه تان را بنویسید