سفیران جدید

فهیمه پیام‌عسگری /کارشناس ارشد واحد توسعه ارتباطات اقتصادی اتاق ایران

سفر هیات اقتصادی اتاق بازرگانی ایران در معیت وزیر امور خارجه محبوب کشورمان برای اولین بار، از تاریخ 9 لغایت 13 خرداد‌ماه سال جاری به کشورهای لهستان، فنلاند، سوئد و لتونی حاوی پیام مهمی بود؛ اراده دولت تدبیر و امید برای انتقال این پیام به نظام تجارت بین‌الملل که سرمایه‌گذاری در ایران و تجارت با ایران، ایمن؛ سودبخش و با چشم‌انداز و آینده روشن است.
این اولین باری بود که یک هیات اقتصادی، ظریف را در سفرهای منطقه‌ای‌شان همراهی می‌کرد و از آنجا که هیات‌های تجاری بر اساس اهداف سیاسی با یکدیگر مرتبط نمی‌شوند و صرف حضور فعالان اقتصادی با هماهنگی اتاق‌های ملی دو طرف در همایش‌های طراحی‌شده، نشانگر فرصت‌های موجود در همکاری اقتصادی دو کشور است، فلسفه این همراهی، پرسشی بود که در ذهن برخی فعالان اقتصادی ایجاد شده بود. و لذا دکتر ظریف به وضوح در سخنرانی‌های خود در جمع فعالان اقتصادی دو کشور اعلام کرد که وظیفه وزارت امور خارجه در این‌گونه سفرها اطلاع از مشکلات توسعه روابط اقتصادی و تجاری موجود و تلاش در جهت رفع این موانع از جمله در زمینه ارتباطات بانکی است. ضمناً از آنجا که تاکنون در دولت فعلی عمده ارتباطات سیاسی کشور در قاره اروپا، معطوف به کشورهای اروپای غربی بوده، این سفر توانست شروعی باشد برای بسط و تعمیم روابط خارجی در شمال قاره سبز.
در این سفر نزدیک به 60 فعال اقتصادی در 12 زمینه کاری مختلف با همراهی آقای ظریف و هدایت و راهبری آقای جلال‌پور، طی مدت چهار روز مذاکرات فشرده‌ای در شهرهای ورشو، هلسینکی، استکهلم و ریگا با تجار و فعالان اقتصادی خارجی داشتند. و اگرچه تعداد جلسات تخصصی و همایش‌های برگزار‌شده در چهار روز متوالی در چهار کشور مختلف، در تاریخ اتاق ایران بی‌سابقه است، لیکن با اقدامات مقدماتی به شرح زیر هیات اقتصادی به خوبی ساماندهی شد و این سفر منجر به برقرای ارتباط سازنده با بخش خصوصی کشورهای هدف به بهترین نحو ممکن و حصول توافقات قابل قبولی در این مذاکرات شد که نویدبخش راهی روشن در توسعه همکاری‌های اقتصادی با این کشورها در آینده است.
■ برنامه‌ریزی هدفمند برای استفاده بهینه از فرصت محدود سفر از طریق تعامل سازنده با اتاق‌های بازرگانی کشورهای هدف
■ مساعدت و پشتیبانی حداکثری نمایندگی‌های کشورمان در شهرهای ورشو، هلسینکی و استکهلم
■ استفاده از فضای مجازی از چهار روز قبل از سفر با ارائه مطالب محتوایی، تحلیل اقتصادی، اخبار و آخرین آمار و اطلاعات دو‌جانبه و جهانی هر کشور از طریق کانال تلگرام گروه که تاثیر بسزایی در همراه و همسو کردن اعضای گروه با برنامه‌های سفر داشت.
■ تلاش در جهت هرچه موثر و کاربردی‌تر کردن جلسات مذاکرات رو‌در‌رو (B2B) بین اعضای هیات با شرکت‌های خارجی از طریق تبادل اطلاعات همراهان سفر و نیز ثبت‌نام‌کنندگان در همایش‌های پیش‌بینی‌شده در برنامه‌ها، با اتاق‌های مقابل حداقل یک هفته پیش از انجام سفر
■ گروه‌بندی اعضای هیات بر اساس زمینه‌های کاری و تشکیل کارگروه‌های تخصصی مانند کارگروه بانکی، کارگروه سلامت، کارگروه صنایع غذایی، کارگروه فناوری ارتباطات و اطلاعات و‌... برای بهینه کردن مذاکرات رو‌در‌رو
■ تهیه و توزیع کتابچه معرفی ویژگی‌های متمایز‌کننده اقتصاد ایران و نیز کتابچه معرفی اعضای هیات به صورت فیزیکی و مجازی.
نکته حائز اهمیت سفر به همراه دکتر ظریف ترکیب متنوع و مفید هیات اقتصادی شامل روسای برخی کمیسیون‌های تخصصی و اتحادیه‌ها و انجمن‌های زیر‌مجموعه اتاق ایران در کنار خانم‌های بازرگان و کارآفرینان جوان و ایده‌پرداز خوشفکر بود که در کنار یک تیم بانکی قوی از بانک‌های خصوصی و دولتی بستری مساعد و جدی جهت حضور موفق در مذاکرات تجاری را فراهم آورد. که به شایستگی نماینده چهره اقتصادی و علمی ایران بودند و در زمینه‌های جدید با رویکردی تازه فارغ از اقتصاد غیر‌نفتی سنتی که شامل خشکبار و فرش و برخی اقلام محدود بود به نحو احسن به ایفای نقش پرداختند.
البته از آنجا که در شرایط کنونی کشور و پس از طی دوره چندین ساله محرومیت فعالان اقتصادی از حضور در بسیاری بازارهای بین‌المللی، تسهیل مسیر بنگاه‌ها در کسب مجدد سهم بازار، یکی از اولویت‌های اتاق ایران در مسیر برون‌زا کردن هرچه بیشتر اقتصاد کشور است، تلاش شد تا اولاً فضای مساعدی برای بنگاه‌ها جهت طراحی و تولید خدمات و محصولاتی متنوع و پویا متناسب با نیاز بازارهای بین‌المللی فراهم شده و ثانیاً بسترهای لازم برای به‌روز‌رسانی فناوری‌های بنگاه‌ها در تولید محصولات و خدماتشان و ارتقای بهره‌وری‌شان در این فرآیند فراهم شود.

الف- پویایی در بخش خدمات و فاصله گرفتن از تجارت سنتی
این خدمات را در چند بخش می‌توان تحلیل کرد؛ تجارت برد-برد برای دو طرف، خدمات پولی-‌مالی، (روابط کارگزاری، همکاری‌های بیمه‌ای و تامین سرمایه)، خدمات حمل و نقل، گردشگری و حوزه سلامت
در بخش تجارت، هدف یافتن راه‌هایی برای بهره‌برداری حداکثری از مزایای رقابتی طرفین در جهت ایجاد یک رابطه برد-برد بود. به عنوان مثال تجار کشورهای فنلاند و سوئد مایل به واردات کالاهایی مانند نیشکر و محصولات جانبی آن، مواد خام و پایه غذایی، پسته و کشمش از ایران و در مقابل صادرات چوب، کاغذ مرغوب برای تولید کارتن محصولات صادراتی کشور، افزودنی‌های صنایع غذایی و محصولات دریایی با کیفیت بهتر و قیمت مناسب‌تر نسبت به سایر رقبا، به ایران بودند. یا در لهستان توافق اولیه در خصوص انتقال فناوری ساخت برخی داروها و تجهیزات بیمارستانی و نیز سرمایه‌گذاری مشترک در زمینه راه‌اندازی خط تولید شیشه و کریستال در ایران انجام شد.
در بخش خدمات پولی-‌مالی یافتن راهی برای همکاری مشترک با وجود مشکلات موجود و عدم برقراری روابط کارگزاری بانک‌ها از طریق روش‌های جایگزین مهم‌ترین مقصود بود. برخی از این راه‌ها شامل سرمایه‌گذاری مستقیم و مشترک در ایران، سرمایه‌گذاری در زمینه شرکت‌های کوچک و متوسط و خدمات مشاوره‌ای بین‌المللی حقوقی است. در این خصوص توافقی با یک شرکت سرمایه‌گذاری فنلاندی جهت مشارکت و سرمایه‌گذاری در این ایران از طریق ادغام و تملیک و تاسیس شرکت و راه‌اندازی بنگاه اقتصادی صورت گرفت. با یک شرکت لتونیایی هم در زمینه micro finance توافقات ارزنده‌ای حاصل شد.
همچنین حضور بخش حمل و نقل و گردشگری که اتفاقاً علاقه‌مندان فراوانی در این بخش مایل به مذاکره با طرف‌های ایرانی بودند از افق‌های جدید فراروی اقتصاد کشور است چرا که تقویت حمل و نقل در مسیرهای زمینی و دریایی و همچنین راه‌اندازی گردشگری سیاحتی و سلامت با توجه به ظرفیت بالای کشور، نقطه عطفی در زیرساخت آینده اقتصاد کشور خواهد بود و می‌توان به این مطلب اشاره کرد که بخش خدمات درمانی و گروه منسجم و موفق همراه هیات، مذاکرات مفیدی در زمینه خدمات درمانی، بیمارستان-هتل بیمارستان و درمان بیماری‌های خاص ارائه دادند که مورد توجه طرف‌های خارجی قرار گرفت.

ب- انتقال دانش فنی
کشورهای لهستان، فنلاند، و سوئد به عنوان مثال در حوزه آی‌تی، مخابرات و بهره‌وری اطلاعات بسیار پیشرفته هستند. طی سفر اخیر شرکت‌های متعددی در زمینه‌های فوق ابراز علاقه‌مندی کردند تا با سرمایه‌گذاری در ایران و حتی جذب سرمایه از اتحادیه اروپا در زمینه انتقال دانش و همکاری فنی مشترک داشته باشند. مثلاً در فنلاند در خصوص انتقال فناوری و آموزش نرم‌افزارهای مرتبط در حوزه eHealth با طرف صاحب تکنولوژی توافق شد. یا در سوئد در خصوص انتقال فناوری در زمینه شبکه‌های مخابراتی، تجهیزات مخابراتی، رمزنگاری اطلاعات، شهرهای هوشمند و اتوبوس‌های برقی مذاکرات مفید و سازنده‌ای صورت پذیرفت. همچنین در لهستان توافق اولیه با یک شرکت فعال در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر که توسعه‌دهنده بهترین نیروگاه بادی کوچک در دنیا بود، حاصل شد.
در کنار انتقال اطلاعات اقتصادی و مذاکرات تجاری، بخشی از فرهنگ و عکس اماکن مشهور و قطعات موسیقی محلی هم در مورد هر کشور در اختیار اعضای هیات قرار گرفت و ضمناً کارت‌پستال و تمبر اختصاصی با موضوع میزبانی ایرانیان از پناهجویان لهستانی در زمان جنگ جهانی دوم تهیه شده و در حاشیه نشست ورشو به عنوان نمادی از دوستی دیرینه و ارتباط فرهنگی دو ملت از آن رونمایی شد. این اولین باری بود که اتاق ایران در معرفی «ایرانیان میهمان‌نواز و صلح‌طلب» از ابزار فرهنگی در راستای توسعه ارتباطات اقتصادی استفاده می‌کرد که خوشبختانه تاثیر بسیار مثبتی نیز در مخاطبان داشت.