تاریخ انتشار:
چه رویداد اقتصادی پشت پرده جشنواره‌های سینمایی در جریان است؟
سینما و هزار راه نرفته
طی سالیان اخیر جشنواره‌های سینمایی متعددی از قبیل کن، برلین، ونیز و… در جای جای جهان برگزار شده‌اند اما به طور واقع چه رویداد اقتصادی پشت این پرده جادویی در جریان است و چطور می‌توان از آن به بهترین شکل ممکن بهره‌برداری کرد؟
سپهر استیری / پژوهشگر پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن
طی سالیان اخیر جشنواره‌های سینمایی متعددی از قبیل کن، برلین، ونیز و... در جای جای جهان برگزار شده‌اند اما به طور واقع چه رویداد اقتصادی پشت این پرده جادویی در جریان است و چطور می‌توان از آن به بهترین شکل ممکن بهره‌برداری کرد؟ برگزاری یک جشنواره سینمایی برای چه گروه‌هایی دارای منافع اقتصادی است و چطور می‌توانیم در ایران نیز از مزایای برگزاری این قبیل جشنواره‌ها بهره‌مند شویم؟ در همین راستا و در این نوشتار سعی خواهیم کرد بیشتر با مزایا و فرصت‌های اقتصادی برگزاری یک جشنواره سینمایی آشنا شده و دریابیم که با استفاده از چه راهکارهایی می‌توان در راستای درآمدزایی این قبیل جشنواره‌ها کوشید.
پتانسیل‌های جشنواره‌های سینمایی
درآمدهای حاصل از جشنواره‌ها و فستیوال‌های سینمایی را می‌توان به دو نوع درآمدهای مستقیم و غیرمستقیم تقسیم کرد. به طور کلی درآمدهای مستقیم یک جشنواره سینمایی شامل درآمدهایی مانند فروش بلیت، حمایت‌های تجاری، کمک‌های مالی و حق عضویت سازنده فیلم می‌شود، همان‌طور که از شکل یک پیداست قسمت عمده درآمدهای یک فستیوال سینمایی از اسپانسرهای تجاری آن ناشی می‌شود. اما نکته جالب توجه آنجاست که در برخی از بررسی‌ها عمده برگزارکنندگان این قبیل جشنواره‌ها و فستیوال‌ها بر این امر تاکید داشتند که این کار سودآور نبوده و بعضاً تنها توان پوشش هزینه‌های خود را داراست. در نتیجه سوالی که در این میان مطرح می‌شود، این است که اگر فی‌الواقع برگزاری چنین رویدادهایی عاری از هرگونه سودآوری برای برگزارکنندگان آن است، پس چطور تا به امروز شاهد استمرار فعالیت آنان بوده و هستیم؟
پاسخ سوال فوق را می‌توان در درآمدهای غیرمستقیم جشنواره‌های سینمایی جست‌وجو کرد، درآمدهایی که صنایع و کسب‌وکارهای یک منطقه از برگزاری جشنواره‌ها و فستیوال‌های سینمایی بهره‌مند می‌شود. برای درک بهتر این موضوع می‌توان یکی از موفق‌ترین و معروف‌ترین جشنواره‌های سینمایی جهان، جشنواره کن را مورد توجه قرار داد. جشنواره‌ای که هر‌سال در شهر کن فرانسه برگزار می‌شود و به جرات می‌توان آن را پس از مسابقات المپیک و جام جهانی فوتبال، سومین رویداد بزرگ جهانی برشمرد، چراکه با برگزاری این جشنواره سینمایی قریب به 4600 خبرنگار برای پوشش خبری این رویداد جهانی راهی این شهر می‌شوند، توجهی که این خبرنگاران با انتشار اخبار خود از این شهر و جشنواره جلب می‌کنند خود عاملی برای معرفی این شهر ساحلی شده و به تقویت صنعت توریسم این شهر و کشور می‌انجامد. جالب‌تر آنکه بر اساس تحقیقی تخمین زده شده است که عملکرد این تعداد خبرنگار در معرفی شهر کن با سرمایه‌گذاری قریب به 40 میلیون‌دلاری در تبلیغات برای معرفی این شهر برابری می‌کند.
از دیگر نکات برگزاری این جشنواره نیز می‌توان چنین یادآور شد که جمعیت 73 هزارنفری این شهر در ایام 14روزه این جشنواره به بیش 210 هزار نفر افزایش می‌یابد و برای نمونه در سال 2014 قریب به 476.200 شب رزرو هتل صورت پذیرفته و 677 هزار وعده غذایی نیز در هتل‌ها سرو شده است. این رویداد در سال 2014 درآمدی 72 میلیون یورویی برای شهر کن و 195 میلیون یورویی را برای فرانسه در‌بر داشته است.
فرصتی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی
اما این تمام مزایای اقتصادی این جشنواره سینمایی برای شهر کن نیست بلکه با توجه به حضور سالانه قریب به 10 هزار نفر از فعالان این صنعت در جشنواره کن باید به قراردادهای بزرگی که در حاشیه این جشنواره و با حضور بزرگان این صنعت برای ساخت و پخش فیلم‌های سینمایی بسته می‌شود نیز توجه داشت. بر اساس تخمین‌های صورت‌گرفته ارزش این قراردادها به چیزی حدود 1 /1 میلیارد دلار می‌رسد که با توجه به این امر که فرانسه خود دارای سومین صنعت بزرگ سینما در جهان است، می‌توان این امر را به مثابه جذب سرمایه‌گذاران خارجی برای تولید و صادرات کالاها و خدمات هنری-فرهنگی این کشور نیز تلقی کرد.
راهکارهای جذب سرمایه‌گذار
گرچه شاید به گواه برخی از برگزارکنندگان جشنواره‌های سینمایی نتوانیم آنها را سودآور اطلاق کنیم اما این امکان میسر است که بتوان از پتانسیل‌های آنها به بهینه‌ترین شکل ممکن بهره برده و از مشارکت بنگاه‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی هرچه بیشتری نیز بهره ببریم. همان‌طور که در شکل یک شاهد بودیم قسمت عمده‌ای از درآمدهای یک جشنواره از اسپانسرهای تجاری و بنگاه‌های اقتصادی بزرگ تامین می‌شود. با مفروض گرفتن این امر که حضور بیشتر افراد سرشناس و چهره‌های بین‌المللی صنعت سینما، توجه هرچه بیشتر رسانه‌های بین‌المللی و تماشاگران را در پی خواهد داشت می‌توان بر این موضوع تاکید کرد که باید در راستای حضور هرچه بیشتر چهره‌های بین‌المللی برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی و انتشار اخبار مرتبط با جشنواره و شهر در جهان کوشید (لازم به ذکر است که حضور گسترده رسانه‌های بین‌المللی و انتشار اخبار مرتبط با جشنواره می‌تواند به عنوان عاملی در راستای بهبود صنعت توریسم در شهر و کشور مربوطه نیز به شمار آید). در این راستا نیز می‌توان با دعوت از چهره‌های بین‌المللی و ارائه تسهیلاتی مانند عدم دریافت حق عضویت یا مبلغی برای حضور فیلم‌های آنان در جشنواره
کوشید.
معایب حضور دولت
از دیگر‌سو باید توجه داشت که با توجه به دولتی بودن سینماهای کشور از قدرت چانه‌زنی فعالان سینمایی برای بهره‌مندی از سالن‌های سینمایی کاسته شده است. برای نمونه طی دهه‌های اخیر و با توجه به پتانسیل بالای صنعت سینما، جشنواره‌های سینمایی بسیاری در جهان شروع به فعالیت کردند اما این مهم در کشور ما دستخوش تغییر چندانی نشده است که می‌توان یکی از دلایل آن را مدیریت بخش دولتی سینما بر سالن‌های سینمایی برشمرد، امری که منجر به کاهش قدرت چانه‌زنی فعالان این عرصه و دیگر نهادهای فعال در برگزاری این قبیل مراسم شده است.
لازم به یادآوری است که در صورت وجود رقابت میان سینماهای کشور برای جلب توجه برگزارکنندگان جشنواره‌های سینمایی می‌توان این انتظار را داشت که سینماهای کشور در راستای بهبود کیفیت و مدیریت هرچه بهتر مجموعه مربوطه نیز تلاش کنند.
بدون شک پتانسیل صنعت سینما در برگزاری فستیوال‌های سینمایی خلاصه نمی‌شود و از دیگر‌سو باید توجه داشت که وجود برخی محدودیت‌ها مانع از بهره‌مندی حداکثری از تمامی پتانسیل‌های این صنعت در کشور می‌شود اما نکته قابل توجه آنجاست که امروزه و با توجه به ظرفیت‌های قانونی موجود نیز امکان برگزاری هرچه بهتر جشنواره‌های سینمایی کشورمان دور از انتظار نیست.
دیدگاه تان را بنویسید