اشتیاق قطر برای سرمایه‌گذاری مشترک با ایران

در شرایط پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران و تغییرات صورت‌گرفته در راس قدرت و تصمیم‌گیری کشور قطر بستر فرصت جدیدی برای توسعه همکاری تهران و دوحه فراهم شد و لذا با هیات تجاری اتاق تهران و با حضور 15 نفر از فعالان اقتصادی 15 مهرماه عازم دوحه شدیم و نیمه‌شب به قطر رسیدیم. صبح روز بعد ملاقاتی با مدیران یک شرکت هلدینگ قطری داشتیم و اطلاعاتی از بازار قطر دریافت کردیم. پس از آن نیز به اتاق بازرگانی این کشور رفتیم و با نایب رئیس اتاق و تعدادی از تجار این کشور ملاقات و گفت‌وگو کردیم؛ در خلال این دیدار دریافتیم مدیران اتاق و تجار قطری علاقه‌مند به گسترش روابط با ایران هستند و سابقه خوبی از همکاری با ایرانیان دارند. باز‌دید از نمایشگاه بین‌المللی نفت و گاز قطر برنامه دیگر ما در این سفر بود. یکی از نکات جالب توجه این نمایشگاه که ذکر آن خالی از لطف نیست این موضوع بود که بازدیدکنندگان تعدادشان از غرفه‌داران کمتر بود و مدیران غرفه‌ها خصوصاً قطری‌ها فاقد اطلاعات فنی و تخصصی بودند و متاسفانه تلاش بنده برای کسب اطلاع از میزان تولید گاز از حوزه پارس شمالی بی‌نتیجه ماند. مدیران شرکت شل در قطر نیز نتوانستند و یا نخواستند هزینه تولید روزانه 25هزار بشکه فرآورده از گاز و حتی میزان گاز مصرفی برای تولید این مقدار فرآورده را اعلام کنند و فقط به ارائه یک کاتالوگ تبلیغاتی بسنده کردند. هیات بازرگانی اتاق تهران دوشنبه شب در ضیافت شام سفارت ایران شرکت کرد که مدیران بانک صادرات، هواپیمایی هما و وابسته وزارت کار نیز در آن حضور داشتند. در این ضیافت آقایان آل اسحاق، میرمحمد صادقی و اینجانب در رابطه با اهداف سفر و شرایط موجود سخن گفتیم و پس از آن نیز حاضران دیدگاه‌های خود را مطرح کردند. ملاقات با وزیر اقتصاد و تجارت قطر برنامه هیات ایرانی در دومین روز سفر بود که برخورد گرم و صمیمانه‌ آقای وزیر را به همراه داشت و ما را امیدوار کرد که قفل روابط دو کشور به زودی باز خواهد شد و فرصت‌های فراوانی برای توسعه روابط تجاری و سرمایه‌گذاری مشترک ایجاد می‌شود. در این جلسه وزیر اقتصاد قطر و رئیس اتاق بازرگانی این کشور از تشکیل شورای مشترک بازرگانی دو کشور که ایده آن از سوی هیات ایرانی مطرح شده بود، حمایت کردند و علاقه‌مندی خود را به توسعه روابط اقتصادی با ایران اعلام داشتند. وزیر اقتصاد و تجارت قطر با اشاره به سابقه روابط خوب دو کشور اظهار کرد تداوم مبادله هیات‌های تجاری موجب تقویت و ارتقای سطح همکاری‌های سودمند خواهد شد. وی با اشاره به ریشه تاریخی روابط 60‌ساله دو کشور عنوان کرد تبادلات تجاری و بازرگانی با همسایگان امری بدیهی بوده که به تحکیم روابط و مناسبات با یکدیگر کمک موثر می‌کند، لذا تلاش برای افزایش این‌گونه تبادلات ضروری است. شیخ احمد بن جاسم بن محمد آل‌ثانی، آمادگی وزارت اقتصاد و تجارت قطر را برای حل مشکلات و رفع موانع بر سر راه توسعه همکاری‌های تجاری بین دو کشور اعلام کرد. هیات ایرانی نیز ضمن ابراز خرسندی از استقبال گرم مسوولان تجاری قطر از حضور هیات تجاری ایران و انجام مذاکرات مفید تجاری بین بازرگانان دو طرف تاکید کردند روابط تجاری ایران و قطر قدمت چند ده ساله دارد و اکنون برنامه توسعه اقتصادی این کشور فرصت مناسبی برای احیا و گسترش همکاری‌های فنی- تجاری بین دو کشور است. هیات ایرانی اضافه کرد که در جمهوری اسلامی ایران به دلیل تغییراتی که پس از انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری و رویکرد جدید دولت در رابطه با روابط خارجی و واگذاری اقتصاد به بخش خصوصی ایجاد شده است به فعالان اقتصادی توصیه شده برای اجرای سیاست‌های جدید به دنبال توسعه روابط با کشورهای منطقه به ویژه قطر باشند. در این نشست عنوان شد اتاق بازرگانی تهران به عنوان بزرگ‌ترین اتاق بازرگانی کشور که معرف قریب به 60 درصد از فعالیت‌های اقتصادی-تجاری کشور است به دنبال این است که راه‌های مناسب توسعه همکاری‌های تجاری فی‌مابین را بررسی و اجرا کنند. به طرف قطری اعلام کردیم دولت جدید مصمم است که پروژه‌های بزرگ و در سطح ملی را به موازات فعالیت‌های عمده تجاری بین‌المللی به بخش خصوصی واگذار کند و خود وظیفه حاکمیتی مانند سیاستگذاری، هدایت و پشتیبانی را به عهده بگیرد؛ لذا زمینه‌های خوب فعالیت‌های اقتصادی که هم‌اکنون در قطر وجود دارد فرصت مناسبی را برای سرمایه‌گذاری و مشارکت شرکت‌های ایرانی فراهم می‌کند. از جمله دیگر برنامه‌های ما در سفر به دوحه دیدار با شیخ فیصل عموی امیرقطر از تجار عمده و با‌نفوذ این کشور بود که او نیز آمادگی صد‌در‌صد خود را برای همکاری تجاری و سرمایه‌گذاری با ایران اعلام داشت و مکرراً اقرار کرد همکاری با ایران همیشه برای تجار قطری همراه با سود و برکت بوده است و باید این روابط مجدداً در دستور کار قرار گیرد. بر همین اساس نیز یکی از مدیران خود را موظف به پیگیری ارتباط با اعضای هیات ایرانی کرد. در این سفر دو‌روزه بنده سه‌شنبه‌‌شب مهمان مدیران دفتر یکی از شرکت‌های چند‌ملیتی در قطر بودم‌. این شرکت (NEXAN) قرار بود در سال 84 کابل البرز را خریداری کند و به تولید کابل‌های حساس در صنعت نفت و برق بپردازد که متاسفانه به علت تشدید تحریم‌ها سرمایه‌گذاری خود را به قطر منتقل کرد و اکنون این شرکت با 521 نفر پرسنل در قطر فعال است. این شرکت در سال 12هزارتن کابل تولید می‌کند که تنها در سال جاری 10میلیون دلار صادرات به ایران داشته است. متاسفانه تحریم‌های هشت سال اخیر فرصت‌های زیادی را از ملت ایران و بخش خصوصی سلب کرد و قطری‌ها نه‌تنها منابع نفت و گاز ما بلکه فرصت‌های سرمایه‌گذاری صنعتی و نفتی و پتروشیمی ایران را نیز تصاحب کردند و قاعدتاً الان نیز از عادی شدن روابط ما با غرب خوشحال نیستند و از آن استقبال نمی‌کنند. البته اعضای اتاق بازرگانی تهران در این سفر تلاش کردند فرصت‌های تجاری کشور قطر را شناسایی کنند تا اگر یخ روابط سیاسی بین دو کشور باز شد روابط اقتصادی را به سرعت ارتقا دهند و با صادرات محصولات کشاورزی، مواد غذایی، لوازم ساختمانی و برخی از محصولات نفتی سهم کالاهای ایرانی را در بازار قطر ارتقا دهند و پس از آن نیز شرکت‌های پیمانکاری ایرانی در حوزه فنی و مهندسی قادر خواهند شد در هزاران پروژه ساختمانی، راه و استادیوم‌سازی برای جام جهانی2022 نقش داشته باشند. در حال حاضر حجم روابط تجاری ما با قطر حدود یکصد میلیون دلار است که 81 میلیون دلار آن صادرات و 21 میلیون دلار آن واردات ما از قطر را در‌بر می‌گیرد. ناچیز بودن میزان مبادلات تجاری ما با قطر به این دلیل است که متاسفانه این کشور خود را موظف می‌داند تمام موارد تحریمی را علیه ایران اعمال کند. در دوران دولت آقای احمدی‌نژاد دولت قطر خصوصاً امیر این کشور روابط گرم و نزدیکی با ایران داشت و بارها به کشورمان سفر کرد اما در عمل هیچ همکاری و توافق جدی بین دو کشور شکل نگرفت و فقط قطری‌ها موفق شدند مجوز 70 پرواز هفتگی به ایران را به دست آورند که امتیاز بزرگی برای این کشور محسوب می‌شود. البته قطر اخیراً صدور ویزا برای ایرانیان را متوقف کرده و حتی به ناخدای لنج‌های ایرانی نیز اجازه خروج از لنج و خرید کالا را نمی‌دهند. سفر دو‌روزه هیات ایرانی به قطر با دیدارهایی که به ذکر آنها پرداختم پایان یافت اما گمان می‌کنم ذکر اطلاعاتی از این کشور کوچک حاشیه خلیج فارس برای تجار و بازرگانانی که مایل به سرمایه‌گذاری در آن هستند جالب توجه باشد. کشور قطر 55 هزار کیلومترمربع مساحت و حدود دو میلیون نفر جمعیت دارد که فقط سیصدهزار نفر آن بومی هستند. تولید نا‌خالص داخلی این کشور 198 میلیارد دلار و درآمد سرانه مردم این کشور 103 هزار دلار است که بالاترین درآمد سرانه دنیا محسوب می‌شود و از برکت برداشت نفت و گاز از مخازن مشترک با ایران به دست می‌آید. این کشور روزانه حداقل 450 هزار بشکه نفت معادل 40 میلیون دلار و 120 میلیون متر مکعب گاز روزانه معادل 12 میلیون دلار از منابع مشترک با ایران برداشت می‌کند و طرح‌های بزرگ ‌CNG‌، LNG و GTL تبدیل گاز به فرآورده که قرار بود با همکاری شرکت‌های بزرگ نفتی در ایران به ثمر برسد اکنون در این کشور در دست اجراست. قطری‌ها هم‌اکنون 10 کارخانه LNG و یک پالایشگاه GTL با 25هزار بشکه تولید دارند که در حال توسعه آن به 140هزار بشکه هستند. در سال 1374 تاکنون بیش از 45 یادداشت تفاهم همکاری دو‌جانبه امضا شده که متاسفانه بیش از 85 درصد آن عملی نشده است، اجتناب از اخذ مالیات مضاعف، همکاری‌های رسانه‌ای و فرهنگی، امور کشاورزی، مبادله کارشناسان مختلف، فعالیت‌های اقتصادی و تبادل کالاها، همکاری‌های گمرکی، همکاری‌های دفاعی، نظامی و امنیتی کاری انجام نشده بود اما خوشبختانه در طول سال‌های اخیر اقدامات خوبی در این زمینه صورت گرفته است. ما می‌توانیم در برگزاری نمایشگاه‌های فصلی - تخصصی مخصوصاً در موضوع گردشگری و توریسم‌درمانی که بیشترین استعداد در ایران را دارد، وارد عمل شویم. متاسفانه هنوز ما بستری برای جذب بیماران منطقه نداریم، هنوز هتل‌های جدی برای جذب توریست نداریم، ما در حوزه گردشگری بیشتر شوخی کرده‌ایم و اقدامات جدی صورت نگرفته است، ما تمدن هزاره داریم، آثار باستانی فراوان، از اصفهان تا شیراز، از شمال تا جنوب، وجود غارها و مراکز دیدنی در ایران همگی سرمایه‌هایی است که می‌تواند گردشگران زیادی را جذب کند اما یک استراتژی جدی نداریم، چرا امروزه 34 هزار بیمار از قطر به تایلند می‌روند ولی ما نمی‌توانیم 10 هزار بیمار قطری را در ایران درمان کنیم و بخش توریسم‌درمانی را توسعه ببخشیم، چرا ما نمایشگاه توریسم‌درمانی نداریم، بنابراین باید با یک برنامه‌ریزی دقیق از این فرصت‌ها برای توسعه و گسترش روابط خود با کشورهای منطقه استفاده کنیم.