سود سیاسی

«سود سهام عدالت از سال آینده قطعاً پرداخت می‌شود.» این خبری است که میر‌علی‌اشرف پوری‌حسینی، رئیس سازمان خصوصی‌سازی هفته قبل اعلام کرده و گفته است سود سهام عدالت از سال آینده دیگر متعلق به دولت نیست و به مشمولان تعلق دارد. اما پوری‌حسینی در خصوص جزییات این پرداخت خبری نداده و گفته رویه کار هنوز مشخص نیست. یا دولت سهام‌ها را آزاد می‌کند یا این سهام را قابل معامله می‌کند یا حداقل سود آن را به 45 میلیون دارنده سهام عدالت می‌پردازد. اما نه هنوز شیوه کار مشخص است و نه میزان سودی که قرار است به این سهام‌ها تعلق بگیرد. تنها چیزی که قطعی است پرداخت سود سال 95 شرکت‌های مشمول سهام عدالت در سال 96 است. مگر اینکه «مجلس قانون دیگری وضع کند یا ابلاغیه دیگری صادر شود». آن‌طور که رئیس سازمان خصوصی‌سازی توضیح داده 42 هزار سهمی که به این طرح اختصاص پیدا کرده حدود 30 هزار میلیارد تومان قیمت‌گذاری‌ شده و مابقی آن هنوز قیمت‌گذاری نشده است. حال قرار است «شرکت‌هایی که در قالب سهام عدالت واگذار شده‌اند تا تیرماه سال بعد مجمع برگزار کرده و سود سهام عدالت را جدا کنند و بعد از آن هم، هشت ماه دیگر وقت صرف تادیه کنند و در نهایت تا پایان سال 96 سود دارندگان سهام عدالت را بپردازند». اما اولین سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا واقعاً این شرکت‌های زیان‌ده به سوددهی رسیده‌اند یا باز هم پای انتخابات و پرداخت سود سیاسی در میان است؟

از 10 سال گذشته و همزمان با اجرای طرح سهام عدالت اولین نکته‌ای که عنوان شد زیان‌ده بودن شرکت‌هایی است که در قالب سهام عدالت واگذار شده‌اند. مساله دیگری که شائبه سیاسی بودن این پرداخت را تقویت می‌کند، پیشینه پرداخت سهام عدالت در بزنگاه‌های انتخاباتی است.

سهام‌های عدالت در تاریخ 10‌ساله حضورشان در اقتصاد ایران تنها چهار بار در مرکز توجه قرار گرفته‌اند. اولین بار انتخابات سال 84 که محمود احمدی‌نژاد و اکبر هاشمی‌رفسنجانی هر کدام به‌نوعی وعده پرداخت سهام عدالت به دهک‌های پایین جامعه را عنوان کردند. احمدی‌نژاد، سهام عدالت را به نام دولت خود ثبت کرد اما خبری از سهام‌های عدالت نبود تا آستانه انتخابات 88 که بالاخره سود به این سهام‌ها تعلق گرفت. سودی که بعدها مصطفی کواکبیان، نماینده مجلس در جلسه سوال از شمس‌الدین حسینی، وزیر اقتصاد دولت دهم گفت این سود «از محل درآمدهای نفتی پرداخت شده بود و نه از سود شرکت‌های دولتی». بعد آن بار دیگر در آستانه انتخابات سال 92 بود که زمزمه حذف محدودیت خرید و فروش سهام عدالت مطرح شد و این سهام‌ها یک قدم به نقد شدن نزدیک شدند. چهارمین بار هم‌اکنون است و در آستانه انتخابات سال 96. اولین چراغ را وزیر اقتصاد روشن کرد. علی طیب‌نیا چندی پیش از آماده‌سازی طرحی برای ارائه به مجلس و پرداخت سود یک‌میلیونی به مشمولان و سود دو‌میلیونی به دو دهک پایین جامعه خبر داده بود و حالا هم رئیس سازمان خصوصی‌سازی خبر قطعی پرداخت سود سهام عدالت را می‌دهد. کاغذهای سهام عدالت باز هم در آستانه انتخابات جان گرفته‌اند و قیمتی شده‌اند. در این پرونده در نظر داریم به یک سوال اصلی پاسخ دهیم. آیا وعده پرداخت قطعی سود سهام عدالت در آستانه انتخابات یک تصمیم سیاسی است یا شرایط برای پرداخت سود سهام به این شرکت‌ها مهیا شده است؟