وعده آماری

«نابهنگام و ناکافی»؛ نه سر وقت آماده می‌شود نه دقیق و کافی است. شاید فقط برای گزارش مدیران دولتی به مقامات بالاتر مفید باشد. آمار در ایران، امروز چنین وضعی دارد. دو مرکز آمارگیری کشور نه اطلاعات و یافته‌های هم را دقیق و کامل قبول می‌کنند، نه اینکه همین اطلاعات پرحرف و حدیث‌شان را به موقع آماده می‌کنند تا در اختیار کارشناسان و تحلیلگران کشور قرار گیرد و آنها تصویری کلی از آنچه بر اقتصاد ایران می‌گذرد را ارائه دهند. تفاوت در آمارهای کلان اقتصادی سبب شده سیاستگذار نتواند وضعیت اقتصادی کشور را به طور دقیق رصد کرده و برای بهبود آن برنامه‌ریزی لازم را انجام دهد. این موضوع در سال‌های گذشته همواره مورد مناقشه بوده و نهادهای آمارگیر کشور نظیر مرکز ملی آمار ایران و بانک مرکزی بر سر ارائه آمارهای منظم و دقیق با یکدیگر اختلاف نظر داشته‌اند. مرکز آمار متهم به این بوده که آمار کهنه را تولید می‌کند به طوری که به نوشدارویی بعد از مرگ سهراب می‌ماند که غیرقابل استفاده برای سیاستگذاران است. آماری که مرکز آمار ایران با چنین مشی‌ای منتشر می‌کند شاید بیشتر برای تاریخ‌نگاران اقتصادی مناسب باشد تا اگر می‌خواهند تحلیلی از گذشتگان برای آیندگان منتشر کنند، بتوانند به این یافته‌های نهاد دولتی استناد کنند.

بانک مرکزی نیز که سرعت بیشتری در تولید آمار دارد با توجه به اینکه در مواقعی آمارش حساسیت‌برانگیز می‌شود، از انتشار به موقع آمار خود جلوگیری می‌کند تا نظام آمار کشور در مجموع دارای سرعت، دقت و صحت لازم نباشند. در این میان دستگاه‌های زیرمجموعه نیز دچار رخوت آماری شده‌اند و وضعیت تولید کالا و خدمات در زیرمجموعه‌های خود را با تاخیر فراوان منتشر می‌کنند. دلیل این تاخیرها، یا مصلحت‌های سیاسی است یا اینکه دستگاه دولتی نمی‌خواهد خود را نزد مقامات و افکار عمومی ضعیف نشان دهد.

یکی از دستگاه‌های مهم دولتی وزارت صنعت، معدن و تجارت است که تا چندی پیش انتشار آمار تولید و جزییات آن را به تعویق انداخته بود. بررسی وضعیت انتشار آمار در سایت وزارت صنعت نشان داد که تا چندی پیش آخرین آمار مربوط به عملکرد این وزارت مربوط به چهار ماه نخست سال گذشته بود.

تنها آمار صنعتی که به موقع در اختیار کارشناسان قرار می‌گیرد مربوط به صنعت خودروست. این آمار معمولاً در نیمه اول هر ماه از سوی انجمن خودروسازان کشور منتشر شده و در اختیار عموم قرار می‌گیرد تا تصویری کلی از صنعت خودرو ایران را پیش روی فعالان این صنعت و بازیگران آن قرار دهد.

آن‌گونه که برخی از مدیران این وزارتخانه خبر داده‌اند قرار است تا انتشار آمار صنعتی بهنگام شده و این وزارتخانه نیمه هر ماه رشد صنعت و معدن را اعلام کند تا کارشناسان و فعالان اقتصادی کشور بتوانند در این میان به تحلیل وضعیت سرمایه‌گذاری خود بپردازند.

محسن صالحی‌نیا، معاون امور صنایع وزارت صنعت در این باره به خبرگزاری مهر گفته است انتشار بهنگام آمار رشد صنعت از 15 خردادماه امسال منتشر می‌شود تا این ذهنیت به وجود نیاید که آمار و اطلاعات بخش صنعت و معدن محرمانه بوده و موضوعی است که مقامات ارشد کشور باید از آن اطلاع داشته باشند. و این وعده همانطور که معاون برنامه‌ریزی وزارت صنعت در گفت‌وگو با ما بیان کرده، اکنون محقق شده است. حال در چنین وضعی این سوال به وجود می‌آید که آیا بهتر نیست تمامی دستگاه‌های کشور به صورت سیستماتیک از پنجره واحدی آمار خود را ارائه دهند تا کارشناسان و تحلیلگران اقتصاد ایران با استناد به آن بتوانند تصویری نزدیک به واقعیت را از وضعیت بخش‌های مختلف اقتصادی کشور پیش روی خود قرار داده و به تحلیل آن بپردازند؟