مهار تورم مقدم بر رشد

انتشار کارنامه اقتصادی کشور در سال 93 و تشریح جزییات مربوط به رشد اقتصادی در این سال، بار دیگر این پرسش را به ذهن متبادر کرد که دولت از بین دوراهی «مهار تورم» و «رشد اقتصاد» کدام را برگزیند و به عنوان سیاست اصلی خود قرار دهد. به اعتقاد برخی کارشناسان، عملکرد رشد اقتصادی در سال گذشته تصریح می‌کند که دولت بهتر است سیاست‌های ضدتورمی خود را کماکان ادامه دهد و برای مدتی کوتاه (حداکثر تا دو سال) از سیاست‌های انبساطی و تزریق پول برای اجرای پروژه‌های عمرانی روی گرداند.

از نظر این دسته از صاحب‌نظران، بررسی دقیق کارنامه رشد اقتصادی سال گذشته نشان می‌دهد به‌رغم تزریق منابعی قابل توجه برای راه‌اندازی برخی پروژه‌ها در سال گذشته، رشد قابل توجهی به دست نیامده به طوری که در سه‌ماهه چهارم (زمستان) رشد اقتصادی نزدیک به صفر (6 /0 درصد) محقق شده است و به نظر می‌رسد در سال جاری نیز رشد قابل ملاحظه‌ای در اقتصاد کشور به وجود نیاید و بین صفر تا سه درصد در گردش باشد.

به همین خاطر اقتصاددانان موافق مهار تورم پیشنهاد می‌کنند دولت تا پایان سال 95 برای رسیدن به تورم تک‌رقمی تمام تلاش خود را به کار گیرد و با یک هدف‌گذاری دقیق ابتدا تورم را به زیر 10 درصد و سپس به زیر پنج درصد برساند. در این صورت با کاهش تورم دولت می‌تواند خونریزی مریض اورژانسی خود را بند آورد و سپس به درمان سایر بیماری‌های او اقدام کند.

در این میان بحثی به نام رسیدن تورم به هسته سخت مطرح ‌شده است. این واژه را اولین بار رابرت گوردون آمریکایی در سال 1975 به زبان آورد و اینک پس از پنج دهه از سوی اقتصاددانان ایرانی در مورد تورم مزمن و پایدار در کشور، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اما آیا انداختن توپ تورم بالا به زمین هسته سخت، آدرسی غلط نیست؟ با توجه به اینکه تورم در بیشتر کشورهای دنیا به صورت مساله‌ای حل‌شده درآمده است حتی اگر به غیر قابل نفوذترین هسته‌های خود هم رسیده باشد، این قابلیت را دارد که با به‌کارگیری برخی راه‌حل‌های اقتصادی به سلامت عبور کرده و با کاهش پایداری مواجه شود.

تعریف و تفسیر هسته سخت تورم چیست؟ برخی کارشناسان معتقدند هسته سخت تورم از دو منظر قابل تعریف است. تفسیر اول، به اثرات رکودی شدیدی برمی‌گردد که کاهش تورم به مقادیر پایین‌تر از تورم مزمن می‌تواند به بار بیاورد. در گذشته، این‌گونه تصور می‌شد که هر یک درصد کاهش، عواقب شدید رکودی را در بر دارد. ولی سیاستگذاری پولی مدرن پس از دهه 70 میلادی و به‌کارگیری این نظریات در داخل کشورهای با تورم بالا، نشان داد این نگاه صحیح نیست و می‌توان با استفاده از روش‌هایی که عمدتاً ریشه در مساله مدیریت انتظارات تورمی دارد، تورم را کاهش داد و عواقب رکودی شدیدی نیز به بار نیاورد.

تفسیر دوم هسته سخت به مساله اقتصاد سیاسی تورم و نقایص ساختاری اقتصاد برمی‌گردد که در خود سیاستگذار نهفته‌اند. به عبارت دیگر، هسته سخت تورم در سختی سیاستگذاران نسبت به تغییرات است. میل شدید دولت‌ها برای خرج کردن منابع، در بیشتر دولت‌ها وجود دارد که ترک این میل سخت و مشکل است. کشورهایی که تورم خود را کنترل کرده‌اند، در وهله اول این مشکل را حل کرده‌اند از این رو باور اینکه با خرج‌تراشی دولت نمی‌توان رشد ایجاد کرد کاهش میل آنها به مصرف منابع است که «سخت» به نظر می‌رسد و شاید در ایران تغییر باورهای موجود در این خصوص باشد که سال‌هاست به هسته سخت خود رسیده و غیر قابل نفوذ شده است.