محرک‌های ژنی

امکان دادن به بخش‌هایی از دی‌ان‌ای برای ترمیم خود امکانی پیچیده و نگران‌کننده است. حیوانات عموماً از هر ژن دو نمونه دارند که در دو کروموزوم متفاوت ذخیره شده است که مولکول‌های بزرگ دی‌ان‌ای هستند. این دو نمونه می‌توانند تفاوت‌های مهمی داشته باشند. بچه‌ها معمولاً از هر والد یکی از هر جفت کروموزوم را به ارث می‌برند و بنابراین هر نمونه از ژن عمدتاً به نیمی از بچه‌ها می‌رسد. فناوری‌هایی مانند کریسپر(CRISPR) امکان شکستن این قاعده را با استفاده از آنچه محرک ژنی نامیده می‌شود، فراهم می‌سازند. محرک ژنی خود ژنی است که با استفاده از تکنیک‌های ویرایش‌ ژن می‌تواند کپی خود را از یک کروموزوم در کروموزوم دیگر بسازد. به طوری که هر کروموزومی را بچه به ارث ببرد، نمونه ژن یکسان خواهد بود. همین روند یک بار دیگر در بچه‌های بعدی انجام می‌گیرد.
ژن‌ها به طور طبیعی هنگامی در یک گروه جمعیتی گسترش می‌یابند که مزیتی را انتقال دهند. محرک‌های ژنی می‌توانند ژن‌ها را با سرعتی بیشتر از فرآیند طبیعی گسترش دهند و البته این گسترش بر خلاف خواست طبیعت است. محرک ژنی می‌تواند در میان یک گروه جمعیتی گسترش یابد حتی اگر وجودش برای دارندگان آن بد باشد.
در سال 2003، آستین برت از دانشکده سلطنتی لندن پیشنهاد کرد از این روش برای جایگزین‌سازی موجودات وحشی استفاده شود تا آنها نتوانند کارهایی را که انسان‌ها دوست ندارند -مانند انتقال بیماری‌ها- انجام دهند. به عنوان مثال اگر به پشه‌ها یک محرک ژنی داده شود تا آنها نتوانند مالاریا را انتقال دهند، این ویژگی جدید به سرعت در میان گروه جمعیتی آنان گسترش می‌یابد و میزان بیماری کمتر می‌شود.
تا همین اوایل امسال محرک‌های ژنی فقط جنبه نظری داشتند، اما پژوهشگران این نظریه را بر مبنای کریسپر روی مگس‌های خمیر و میوه‌جات امتحان کردند. کار آنها نگرانی‌های زیادی برانگیخت. یکی از نگرانی‌ها آن است که اگر یکی از این حیوانات از محیط آزمایشگاهی فرار کند، محرک ژنی او ممکن است بسیار بیشتر از آنچه مطلوب بود، گسترش یابد. نگرانی دیگر آن است که هر گونه سستی و تقصیر در آینده‌نگری ممکن است نیت خیر استفاده از این فناوری را به فاجعه‌ای زیست‌محیطی تبدیل کند. این نگرانی باعث شد از کلیه فعالان در این زمینه خواسته شود تا محرک‌های معکوسی بسازند که بتوانند تاثیرات محرک اولیه را خنثی سازند. پیشنهاد دیگر آن است که طراحی کلیه محرک‌ها به گونه‌ای صورت گیرد که مستلزم حضور یک ماده شیمیایی خاص باشد که نتوان آن را در خارج از محیط آزمایشگاه به راحتی تهیه کرد.
منبع: اکونومیست