درک ضعیف آمریکایی‌ها از وین ۶

مذاکرات هسته‌ای ایران چند هفته‌ای است که به حالت تعلیق درآمده است تا طرفین مذاکره‌کننده پرونده هسته‌ای ایران برای یافتن راه‌حلی جدید دوباره پای میز مذاکرات بنشینند و امکان دستیابی به توافق جامع هسته‌ای را در سازوکاری جدید مورد بررسی قرار دهند.
روزنامه خراسان نیز به همین دلیل در یادداشت روز خود با عنوان «وقت اجرای «Plan B» قبل از دور بعدی مذاکرات است» پیشنهادهای جدیدی را به مذاکره‌کنندگان ایرانی ارائه داده است. این روزنامه در مطلب خود که به قلم سید‌محمد اسلامی نوشته شده است، به اظهارات اخیر وندی شرمن، مذاکره‌کننده ارشد آمریکایی اشاره کرده که گفته است ایالات متحده به دنبال لغو تحریم‌ها نیست، بلکه در بهترین حالت آنها را تعلیق می‌کند. نگارنده با طرح این موضوع که این گفته تصدیقی بر نظریه استمرار چرخه تحریم‌ها حتی در هنگام مذاکره برای لغو آنهاست، آورده است: ما ایرانی‌ها ماه‌هاست که به ادبیات خانم وندی شرمن عادت کرده‌ایم. اینکه یک نفر با تمام توان چشمش را به همه آنچه انجام شده ببندد و تلاش کند سرسختانه‌ترین مواضع ممکن را بیان کند. اگرچه این موضع را می‌توان در رویکرد کلی آمریکا در قبال پرونده هسته‌ای ایران یعنی حفظ اهرم فشار برای کسب منافع بیشتر تحلیل کرد اما شخصاً اصرار خانم شرمن بر تندخویی در برابر ایران را درک می‌کنم. به هر حال هرکسی باید قواعد بازار یا همان Business شخصی‌اش را رعایت کند. وی یادآور می‌شود که خانم شرمن از جدی‌ترین گزینه‌ها برای جایگزینی ویلیام برنز، معاون ارشد وزیر خارجه آمریکاست. برنز احتمالاً ماه اکتبر خودش را بازنشسته می‌کند و خانم شرمن از هم‌اکنون باید مواضع‌اش را به‌گونه‌ای اتخاذ کند که با تندخویی تندروهای کنگره مواجه نشود. با این حال درک اشتباه آمریکایی‌ها از ایران به خانم شرمن محدود نمی‌شود. افرادی همچون جک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید حتی در مذاکرات وین 6 نیز با همین رویکرد حاضر شده بودند. آنها از این واقعیت غفلت می‌کنند که تغییرات گسترده ژئوپولتیک در خاورمیانه، اروپا و شرق آسیا به‌گونه‌ای پیش می‌رود که موارد متعدد منافع مشترک آمریکا با ایران می‌تواند تاریخ را تغییر بدهد. با این حال مذاکرات وین6 و ادبیات دیپلماتیک افرادی چون وندی شرمن نشان می‌دهد آمریکایی‌ها همچنان در درک اهمیت شرایط تاریخی کنونی ضعیف هستند. اما واقعیت این است که تغییر نگاه آمریکایی‌ها، کار ما ایرانی‌ها نیست. ما مسوول فناوری هسته‌ای خودمان و تدبیر امور کشور خودمان هستیم. حالا که ساعت شنی تمدید مذاکرات منتظر تغییر در کاخ سفید نمی‌ماند، وقت آن رسیده است که Plan B خود را قبل از پایان موعد مذاکرات آغاز کنیم. برنامه‌هایی که ماه‌هاست در حوزه‌هایی همچون انرژی، مبادلات مالی با کشورهای دیگر جهان و... در پیش گرفته‌ایم و در یک کلام دور زدن هوشمند تحریم‌هایی که حفظ اجماع جهانی در آنها روز‌به‌روز برای آمریکا سخت‌تر می‌شود. اگرچه برخی در کشور بر این نظر هستند که باید آغاز این برنامه را تا مشخص شدن نتیجه مذاکرات به تاخیر انداخت. اما سیر مذاکرات تا به اینجا و رصد روند تصمیم‌سازی‌ها در آمریکا چندان امیدوار‌کننده نیست.

در سال‌های نزدیک نیازی به 190 هزار سو نداریم
در همین رابطه نیز شبکه خبری سی‌ان‌ان گفت‌وگویی با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان انجام داده است که روزنامه شرق با پرداختن به بخش‌هایی از این مصاحبه آورده است: رئیس دستگاه سیاست خارجی کشور می‌گوید این یک فرصت تاریخی برای همه ماست تا بتوانیم به این فصل طولانی پایان دهیم و اگر افراد به سمت افقی متفاوت برای روابط بین‌الملل حرکت کنند توافق ممکن خواهد بود. وی همچنین می‌گوید من فکر می‌کنم دستیابی به توافق ممکن است اما ما هنوز به این نقطه نرسیده‌ایم. مساله این است که دستیابی به توافق ممکن است یا نه. ما در مورد یک توافق خوب یا یک توافق بد صحبت نمی‌کنیم بلکه در مورد یک توافق شدنی و نهایی صحبت می‌کنیم. چیزی که ما به آن نیاز داریم دستیابی به توافق در مورد عناصر مهم این پازل بزرگ است بنابراین چنین چیزی به یک توافق منجر خواهد شد که تمام اهداف ما را تضمین خواهد کرد. وزیر امور خارجه کشورمان به خواست ایران برای برخورداری از سانتریفیوژهایی که در حال حاضر در اختیار دارد، اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: زمانی که ما می‌گوییم 190 هزار سو لازم داریم بدین معنی است که این میزان برای تولید 37 تن صفحه سوخت یا میله سوختی برای یک نیروگاه هسته‌ای لازم است و این به شما یک هدف مشخص را معرفی می‌کند. این 190 هزار سو به سطح سرعت سانتریفیوژها بستگی دارد که می‌تواند 10 هزار تا یا صد هزار سانتریفیوژ باشد اما هدف تولید 37 تن اورانیوم مورد نیاز برای تامین سوخت یک نیروگاه برق هسته‌ای است.

1+5 هنوز رضایت ایران را جلب نکرده است
روزنامه رسالت نیز با پرداختن به بخش‌های دیگری از این گفت‌وگو می‌نویسد که گروه 1+5 هنوز بسته اقداماتی که رضایت ما را جلب کند، ارائه نداده‌اند. وی به اختلاف‌های جدی میان طرفین مذاکره‌کننده پرونده هسته‌ای ایران اشاره می‌کند و می‌افزاید: اختلاف‌ها در این باره که طرف مقابل باید چه اقداماتی انجام دهد نیز هست. آنها هنوز بسته اقداماتی که برای ما رضایت‌بخش است به ما ارائه نداده‌اند. آنها باید به شیوه‌های جدی‌تری که به نگرانی‌های ما پاسخ می‌دهد دست یابند. وزیر خارجه در این مصاحبه تاکید می‌کند که اگر همه به دنبال حل مسائل هسته‌ای ایران باشند و به طرف دورنمایی متفاوت در روابط بین‌المللی حرکت کنند، توافق ممکن است.

تلاش کیهان برای زورآزمایی ایران با جهان
با روی کار آمدن دولت روحانی تلاش‌ها برای بهبود روابط ایران با تمامی کشورهای جهان به ویژه همسایگان در دستور کار دولتمردان کشور قرار گرفته است. در این فضا که مسوولان دستگاه سیاست خارجی کشور از لزوم بازگشت به دامان جامعه جهانی می‌گویند، روزنامه کیهان به نقل از اندیشکده بین‌المللی زوریخ از توان ایران برای بستن تنگه هرمز می‌گوید و می‌آورد: ایران دارای حجم قابل توجه قوای زمینی است. ارتش جمهوری اسلامی ایران 350 هزار نیروی آماده و همین تعداد نفر نیروهای ذخیره دارد. علاوه بر این تعداد سپاه پاسداران ایران نیز دارای 100 هزار نفر رزمنده است که باید به اینها نیروهای داوطلب بسیجی را اضافه کرد. در مجموع ایران یک میلیون نفر نیروی زمینی آماده دارد. این اندیشکده می‌نویسد: و اما ایران بر قابلیت‌های موشکی بالستیک بعد از نبرد با عراق در دهه 80 میلادی و ماجرای جنگ شهرها به شدت سرمایه‌گذاری کرده است. ایران امروزه بیشترین توان موشکی بالستیک در خاورمیانه را دارد که تحت نظارت سپاه پاسداران ایران و دارای انواع گوناگونی از موشک‌های برد بلند و کوتاه است. در گزارش اندیشکده مطالعات بین‌الملل زوریخ بر توان ناوگان دریایی ایران در مسدود کردن تنگه حیاتی هرمز در صورت نیاز تاکید شده است.

طرح سنا برای جلوگیری از دستیابی ایران به اموال مسدود‌شده
مذاکرات ایران و 1+5 برای یافتن راه‌حل‌های جدیدی که مذاکرات را به سمت دستیابی به توافق جامع هسته‌ای سوق دهد متوقف شده است و در حالی که اعضای گروه 1+5 از ارائه مشوق‌های بیشتر به ایران برای نگه داشتن این کشور در پای میز مذاکرات سخن می‌گویند، سناتورهای آمریکایی در حال تهیه طرحی هستند تا از دستیابی این کشور به اموال مسدود‌شده‌اش جلوگیری کنند. روزنامه اعتماد در گزارشی با پرداختن به این موضوع می‌آورد:. سناتورهای آمریکایی در حال آماده‌سازی طرحی هستند که به موجب آن اختیارات کاخ سفید برای دادن 8/2 میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود‌شده ایران طی مهلت تمدید شده توافق موقت هسته‌ای محدود خواهد شد. پایگاه واشنگتن فری بیکن مدعی شده قانونگذاران از کاخ سفید خواسته‌اند تضمین کند تهران از این اموال برای پیشبرد تروریسم استفاده نخواهد کرد. طرح مورد نظر اوایل هفته آینده به طور رسمی ارائه خواهد شد. اعتماد در این گزارش به توافق ایران و کشورهای 1+5 برای تمدید مذاکرات اشاره می‌کند و می‌آورد تهران از یک سو به دو میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار از درآمدهای نفتی مسدودشده‌اش می‌رسد و از سوی دیگر باید اورانیوم غنی‌شده ۲۰ درصدی‌اش را از بین ببرد و با وجودی که سناتورهای کنگره می‌کوشند ایران را از دستیابی به حقوق قانونی خود محروم کنند طبق بیانیه‌ای که وزارت امور خارجه آمریکا منتشر کرده، ایران در چهار ماه آینده به 8/2 میلیارد دلار از درآمدهای مسدودشده نفتی در بانک‌های طرف معامله‌اش دسترسی پیدا می‌کند.

پیشرفت درباره فردو و اراک و اختلاف در خصوص غنی‌سازی
سایت خبری خبرآنلاین هم در گزارشی با اشاره به اظهارات جدید وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا و دیوید کوهن، معاون وزارت خزانه‌داری آمریکا در کمیته روابط خارجی سنا از نیاز آمریکا به توافق با ایران می‌نویسد. این سایت در گزارش خود این موضوع را طرح می‌کند که این دو مقام آمریکایی اگر‌چه ظاهراً با یک ادبیات با اعضای کنگره گفت‌وگو کردند، اما برخی رگه‌های اختلاف در اظهارات این دو مقام دیده می‌شود. کوهن که چند ماه قبل هم در گزارشی که به سنا ارائه کرده بود با ادبیات مشابه از تداوم ساختار تحریم‌ها سخن گفته بود، در جدیدترین موضع‌گیری خود، اظهار کرده است: ما اقداماتی را در دوران اجرای برنامه مشترک اقدام انجام دادیم که نشان داد ما درباره اجرای ساختار عمده تحریم‌ها جدی هستیم. خبرآنلاین همچنین در ادامه می‌آورد: تشدید تحریم‌ها در شرایطی است که بسیاری از تجار اروپایی برای عقد قرارداد به تهران سفر کرده‌اند. مسیر هوایی امارات‌-‌تهران طی ماه‌های گذشته شاهد سفر گروه‌های زیادی از تجار به تهران بوده است. شرمن مذاکره‌کننده ارشد آمریکا در مذاکرات 1+5 با ایران نیز درباره احتمال تصویب تحریم‌های بیشتر از جانب کنگره گفته است: «معتقدیم که در این مقطع تحریم‌های بیشتر ایرانی، ما و شرکایمان در 1+5 را از مذاکره دور خواهد کرد. دولت بر این اعتقاد است که تحریم‌های بیشتر الان می‌تواند مذاکرات را از مسیر خارج کند.» نکته دیگر در سخنان این دو مقام آمریکایی که خبرگزاری تسنیم آن را منتشر کرده موضوع‌های مورد اختلاف ایران و 1+5 است. شرمن گفته است که با ایران پیشرفت‌های محسوسی در حوزه‌های کلیدی شامل فردو، اراک و دسترسی آژانس داشتیم. با این حال اختلافات مهمی درباره این موارد و نیز برخی عناصر اساسی دیگر شامل مساله‌محوری ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم که باید بخشی از یک برنامه جامع باشد، وجود دارد. ایران برای غنی‌سازی خود نیاز به 190 هزار سو را اعلام کرده است و این میزان را خط قرمز خود اعلام کرده است.
نکته دیگر در خصوص اختلاف‌های ایران و 1+5 دوره زمانی توافق است. در حالی که ایران حداکثر زمان توافق نهایی را پنج سال می‌داند، شرمن گفته است: «ما معتقدیم که دوره زمانی توافق نهایی باید دورقمی باشد و من عدد مشخصی را الان مطرح نمی‌کنم و تمایل دارم که آن را در جلسه‌ای خصوصی با شما در میان بگذارم.» عدم اظهارنظر صریح شرمن در مورد موضع آمریکا بیش از هر چیز نشان‌دهنده آن است که مقامات آمریکا نمی‌خواهند دیپلماسی را از دست بدهند.