معمای سکوت

در حالی که هنوز یک ماه از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نگذشته است، دونالد ترامپ که همراه خانواده خود برای تعطیلات عید شکرگزاری به اقامتگاه مارالگوی خود در سواحل فلوریدا سفر کرده بود، در پیغامی ویدئویی از برنامه صد‌روزه‌ای سخن گفت که در آن اولویت اصلی بهبود وضعیت سیاسی و اقتصادی آمریکاست.

او در این ویدئو با تاکید بر برخی از مهم‌ترین وعده‌هایش در حین رقابت‌های انتخابی اعلام کرد در بدو ورود به کاخ سفید قرارداد همکاری تجاری ترانس پاسیفیک(TPP) را لغو خواهد کرد. برنامه‌ای که ترامپ آن را یک فاجعه بالقوه برای ایالات متحده قلمداد کرده بود. موضوع قرارداد ترانس - پاسیفیک تنها یکی از شش سرفصلی بود که ترامپ در این ویدئو به آن پرداخت. در میان موضوعات دیگر، حذف محدودیت‌های موجود بر سر اشتغال در حوزه انرژی، تعیین و اجرای فرمولی تازه در خصوص مقررات تنظیمی اقتصاد، اصلاح ساختار قدرت در کاخ سفید، تغییر سیاست‌های مهاجرت دوران اوباما و بحث سلامت و بهداشت دیگر مباحثی بود که ترامپ در برنامه صدروزه خود از آنها سخن به میان آورد. با این حال بر‌خلاف شعارهای او در زمان رقابت انتخاباتی، در این ویدئو حرفی از «برجام» نبود. ترامپ که در اوایل ماه نوامبر با پیروزی بر هیلاری کلینتون به عنوان رئیس‌جمهور جدید آمریکا انتخاب شده است، بارها در سخنان خود تاکید داشته برجام یکی از بدترین قراردادهای آمریکا بوده است و وعده لغو و پاره‌کردن آن را داده بود. دلیل اصلی اینکه دونالد ترامپ در برنامه صد‌روزه خود به موضوعات سیاست خارجی اشاره نکرده است، شاید این باشد که هنوز برنامه‌ای در این خصوص در دولت آینده وجود نداشته و از همه مهم‌تر فردی که تصدی وزارت امور خارجه را بر عهده می‌گیرد هنوز مشخص نشده است.

با توجه به اینکه در دولت اوباما، شخص رئیس‌جمهور یکی از حامیان سرسخت این قرارداد در برابر مجلس نمایندگان و سنای آمریکا بوده است، انتظار نمی‌رود در دولت ترامپ مخالفان برجام مشکل چندانی برای به کرسی نشاندن حرف خود داشته باشند. به همین دلیل سرنوشت برجام در دولتی که از 22 ژانویه 2017 بر سرکار خواهد آمد، مهم‌ترین موضوع برای ایران خواهد بود.

با وجود اینکه در ایران تا حدی خوش‌بینی زیادی در خصوص پرونده هسته‌ای وجود دارد، اما مقامات کشور در خصوص انتخاب ترامپ و روند اجرایی شدن برجام در دولت وی واکنشی رسمی از خود نشان نداده‌اند. رهبر معظم انقلاب در دیداری که به مناسبت ۷ آذر در روز نیروی دریایی برگزار شد، در خصوص زمزمه‌هایی در مورد اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران اعلام کردند: «شروع کردن یک تحریم با دوباره شروع کردن آن پس از پایان زمانش فرقی نمی‌کند و این دومی نیز تحریم و نقض تعهدات قبلی از سوی طرف مقابل است.»

با این همه باید منتظر ماند و دید که دونالد ترامپ چه زمانی برای نخستین بار پس از پیروزی در انتخابات سکوت خود را در قبال برجام شکسته و مواضع رسمی خود را در این خصوص اعلام می‌کند. مواضعی که نه‌تنها بر روابط میان ایران و آمریکا بلکه بر روابط این دو کشور با جوامع بین‌المللی و به خصوص اتحادیه اروپا تاثیر قابل توجهی خواهد داشت.