تاریخ انتشار:
بررسی طرح قانون احزاب در گفت‌وگو با رئیس کمیسیون حقوقی مجلس
تاسیس حزب را سخت‌تر می‌کنیم
سرانجام با آغاز اعتراض‌ها به طرح ساماندهی احزاب در مجلس شورای اسلامی نمایندگان مجلس، بررسی این طرح را به مدت ۳ ماه مسکوت گذاشتند. طرحی که در تیرماه گذشته حرف و حدیث‌های زیادی به همراه داشت. برای بررسی این طرح به سراغ اللهیار ملکشاهی، رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس رفتیم و در این زمینه با او به گفت‌وگو پرداختیم.
سرانجام با آغاز اعتراض‌ها به طرح ساماندهی احزاب در مجلس شورای اسلامی نمایندگان مجلس، بررسی این طرح را به مدت 3 ماه مسکوت گذاشتند. طرحی که در تیرماه گذشته حرف و حدیث‌های زیادی به همراه داشت. برای بررسی این طرح به سراغ اللهیار ملکشاهی، رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس رفتیم و در این زمینه با او به گفت‌وگو پرداختیم.
طرح فعالیت احزاب با برخی اعتراض‌ها به طور موقت از دستور کار مجلس خارج شد، فکر می‌کنید تصویب چنین طرحی چه تاثیری بر فضای سیاسی کشور ما می‌گذارد؟
کلیات طرح فعالیت احزاب که از سوی کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس بررسی و پیگیری شده است، در صحن علنی مجلس به تصویب رسیده است و بررسی و تصویب ماده‌های باقیمانده آن نیز برای 3 ماه مسکوت مانده است. طرحی که این روزها در مجلس بررسی آن در دستور کار قرار گرفته به دنبال آن است که تا حدودی شرایط ایجاد و تاسیس برخی احزاب را فراهم کند و مسیر آن را مشخص سازد و به عبارتی روش و مسیری قانونمند را پیش پای آنان که قصد فعالیت سیاسی تحت عنوان حزب دارند، قرار دهد. علاوه بر آن افرادی که به دنبال تاسیس حزب هستند و اعضایی که پس از تاسیس به حزبی می‌‌پیوندند محدوده و موقعیت مورد نیاز برای این نوع فعالیت سیاسی را بشناسند.
در ماده اول این طرح تعریفی کلی برای احزاب و گروه‌های سیاسی مطرح شده است و تمام گروه‌های سیاسی را برابر با حزب دانسته است. این مساله در نوع فعالیت گروه‌های کوچک‌تر (انجمن، جامعه، جمعیت و...) اختلال ایجاد نمی‌کند. مثلاً در یکی از ماده‌هایی که تاکنون به تصویب نرسیده است آمده که افراد حزب که مدارک آن برای مجوز نهایی ارسال می‌شود نباید عضو حزب دیگری باشند. با توجه به یکی گرفتن حزب و گروه سیاسی، مثلاً حضور در انجمن‌های اسلامی و احزاب چه تداخلی می‌تواند ایجاد کند؟
تعریف این گروه‌ها مشخص است و باید توجه کنید تنها تعریف چیزی را حل نمی‌کند. بنابراین ما نمی‌توانیم صرف این تعاریف تصمیم‌گیری کنیم. آنچه در فضای سیاسی فعلی جامعه ما مهم است تعریف چارچوبی برای فعالیت سیاسی افراد و گروه‌هاست. به عبارتی در این طرح چارچوبی برای تشکیل احزاب، فعالیت اعضای این احزاب و نظارت مناسب و قانونمند بر آنها تعیین می‌شود. توجه داشته باشید چون این طرح در مراحل اولیه قرار دارد و چنین مواردی تاکنون مصوب نشده است ممکن است تغییراتی در آن حاصل شود و حتی پس از تصویب نهایی از سوی مجلس شورای اسلامی نیز شورای نگهبان آن را بررسی کند و موجب تغییری در آن شود. در صورتی که قانون شود بر سر ماده‌های آن می‌توان بحث و اظهار نظر قطعی انجام داد؛ تا ایرادات آن مشخص شود. در حال حاضر در مراحل اولیه قرار دارد.
نظر شما درست است اما پس از تصویب نهایی و قانون شدن این طرح دیگر بررسی آن محلی از اعراب ندارد، مگر اینکه به دنبال اصلاحیه باشیم. محدوده تحصیلات که حداقل مدرک کارشناسی و معادل آن را در نظر گرفته است و سایر مواردی که برای شرایط هیات موسس مطرح شده است، موجب می‌شود بسیاری از افرادی که تاکنون هیات موسس احزاب فعال بوده‌اند و امید بود که آنها از این مسیر دشوار عبور کنند و مجوز بگیرند نیز حذف شوند. این تصمیم منطقی است؟
قرار است این مسیر چنین باشد که شرایط برای تشکیل حزب به‌گونه‌ای نباشد که هر فردی به راحتی به این مهم دست یابد. از طرفی این مساله به اعضای موسس برمی‌گردد و تنها ویژگی این افراد است که چنین تعریف شده است. در غیر این صورت نه شورای مرکزی و نه اعضا محدودیت بر این اساس ندارند. علاوه بر آن هم تعریف چنین چارچوبی برای مجوز تاسیس حزب برای آن است که آنهایی که نمی‌توانند در چنین چارچوبی فعالیت کنند، به انجام فعالیت تحت عنوان دیگری بپردازند. ما چارچوب را مشخص می‌کنیم. هر کسی در این چارچوب می‌تواند فعالیت کند و شرایطش را دارد به دنبال کارهای مجوز باشد.
در ماده 5 این طرح که به تصویب رسید به اعضای شورای مرکزی و شورای استان‌ها اشاره شده است که نام 300 نفر با مدارک باید ارائه شود. این مساله تقریباً در فضای فعلی همه احزاب و گروه‌های سیاسی را از حزب بودن ساقط می‌کند. در برابر آن چه باید کرد؟
به نظر من با توجه به اینکه 300 نفر شورای مرکزی و شورای استان‌ها مطرح شده است، اگرچه تعداد بسیار زیادی است اما چنین تعدادی در یک حزب بنا بر شورای استانی دشوار و غیر‌ممکن نیست. با این تعداد استان‌ها اگر در هر استان چند نفر هم باشند کفایت می‌کند.
شما می‌گویید تحت عنوان دیگری غیر از حزب فعالیت کنند. منظورتان چه می‌تواند باشد وقتی تمام گروه‌های سیاسی را در کنار حزب تعریف کرده‌اید؟
من بار دیگر تاکید می‌کنم برای اظهار نظر در این زمینه زود است. تحت عنوان دیگری باید فعالیت کنند، حال طی بررسی این طرح یا لایحه مورد نظر به این مساله نیز پرداخته می‌شود. وگرنه فعالیت‌شان را باید با این عنوان متوقف کنند. به هر حال بنا بر شرایط فعلی در صورت نبودن در چنین چارچوبی نمی‌توانند با نام حزب فعالیت کنند. البته تا پایان تصویب تمام ماده‌ها باید صبر کرد و پس از تبدیل شدن این لایحه یا طرح به قانون شرایط برای اظهار نظرهای بعدی فراهم می‌شود.
به صورت کلی این طرح برای تشکیل حزب مسیر دشواری را در نظر گرفته است. آیا این طرح تنها عاملی برای ممانعت از تشکیل احزاب و گروه‌های سیاسی مقطعی است یا با این روش قرار است احزاب کنونی را به کلی حذف کرد؟
بله، قرار بر این است که احزاب حتماً شناسنامه‌دار باشند به عبارتی این مسیر طولانی و به گفته شما سخت؛ راهی است که پیش پای افرادی که تمایل به تاسیس حزب و فعالیت حزبی دارند، قرار می‌گیرد؛ که تنها برای مقطع کوتاه و بدون برنامه بلند‌مدت چنین درخواست‌هایی انجام نگیرد و حزبی تشکیل نشود که تعدادی افراد اندک دور هم جمع شوند و بدون آنکه فعالیت خاصی انجام دهند از امکانات و موقعیت حزب استفاده کنند و تنها زمان انتخابات نام آنها به میان بیاید.
دیدگاه تان را بنویسید