گزینه‌های جدید آمریکا روی میز

دو موضوع فضای سیاسی ایران را در هفته گذشته تحت تاثیر قرار داد؛ یکی ادامه سخنان و اقدامات جنجالی رئیس‌جمهور آمریکا و دیگری موضوع انتخابات آتی ریاست جمهوری ایران و آرایش نیروهای سیاسی در آن.

دنیای اقتصاد در گزارشی از فاز جدید فشارهای فرابرجامی واشنگتن علیه ایران خبر داد و نوشت: دونالد ترامپ، «فاز جدیدی» از «فشارها» علیه ایران را استارت زده است؛ اما این فشارها تنها توافق هسته‌ای یا برجام را نشانه نگرفته، بلکه در حوزه‌های دیگری چون «مساله موشکی» در حال دنبال شدن است. ماجرا از این سخن ترامپ آغاز شد که در پاسخ به خبرنگاری که پرسید آیا در برابر ایران گزینه نظامی هم مطرح است، گفت: «هیچ چیز از روی میز کنار نرفته است.» علاوه بر این توئیتری ترامپ همچنان ادامه دارد و وی در یکی از جدیدترین توئیت‌هایش نوشت: «ایران در حال بازی کردن با آتش است. ایرانی‌ها از مهربانی‌هایی که رئیس‌جمهور اوباما در قبال آنها داشت، قدردانی نمی‌کنند. اما من چنین نیستم!» اما این توئیت ترامپ واکنش وزیر امور خارجه ایران را به دنبال داشت و محمدجواد ظریف هم در واکنش به اظهارات خصمانه ترامپ نوشت: «ما از تهدیدات نمی‌ترسیم، چرا که امنیت از مردم‌مان ریشه گرفته است. ما هرگز جنگی را آغاز نمی‌کنیم اما می‌توانیم به ابزارهای دفاعی خود تکیه کنیم.» واکنش ترامپ به آزمایش موشک‌های بالستیک است. چیزی که مقامات ایران چون وزیر امور خارجه و وزیر دفاع آن را مغایر با قطعنامه 2231 نمی‌دانند. اما رئیس‌جمهور جدید آمریکا نظر دیگری در این مورد دارد.

حمله و حمایت از برجام

ترامپ توئیت دیگری هم منتشر کرد که در آن نوشته بود ایران در لبه پرتگاه و در آستانه فروپاشی بود که ایالات متحده با توافق هسته‌ای و دادن 150 میلیارد دلار جان تازه‌ای به این کشور داد. اما بن رودز، معاون مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا در واکنش به این اظهارات گفت: «ما ادعای ترامپ را رد می‌کنیم.» به گزارش «ایسنا» رودز که از افراد نزدیک به باراک اوباماست نوشت: «هرآنچه ترامپ ادعا کرده، غلط است.» همزمان با مطرح شدن دیدگاه‌های افراطی و تهاجمی ترامپ علیه ایران و برجام برخی دیگر از مقامات تندرو کنگره آمریکا نیز رئیس‌جمهور را همراهی می‌کنند. از آن جمله پل رایان، سناتور ارشد جمهوری‌خواه از تشدید فشارها «بدون لغو برجام» سخن گفته است. اما در مقابل رهبران کشورهای اروپایی از هیچ تلاشی برای حفظ برجام فروگذار نکرده‌اند. در این زمینه زیگمار گابریل، وزیر امور خارجه آلمان تاکید کرد: «لازم است هر کاری که ممکن است برای پیشرفت و ادامه اجرای توافق هسته‌ای با ایران انجام دهیم.» به گزارش ایسنا گابریل گفته که در جریان سفرش به آمریکا هیچ نشانه‌ای از قصد واشنگتن برای لغو توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 ندیده است. همچنین سخنگوی نخست‌وزیر بریتانیا نیز اعلام کرده است که خانم ترزا می در دیدار خود با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل قرار است بر «حمایتش از توافق هسته‌ای» تاکید کند. در ادامه واکنش‌ها روز جمعه هفته گذشته (15 بهمن‌ماه) وزارت دارایی آمریکا ۱۳ شخص و ۱۲ نهاد را به فهرست تحریم‌های ایران اضافه کرده است. به گفته خبرگزاری رویترز این تحریم‌ها به گونه‌ای خواهند بود که در تضاد با توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ نباشند. دو شهروند لبنان، یک شهروند امارات و یک شهروند چین هم از اشخاص تحریم‌شده هستند. مساله‌ای که واکنش دولت چین را به دنبال داشت. لو کانگ، سخنگوی وزارت خارجه چین، گفته است پکن به طور رسمی به این اقدام واشنگتن اعتراض کرده است. او همچنین گفته است: این تحریم‌ها به خصوص وقتی به منافع شخص ثالث لطمه می‌زند برای ارتقای روابط دوجانبه سودمند نیست.

کشتی‌گیران آمریکایی به ایران می‌آیند

به دنبال دستور رئیس‌جمهوری آمریکا برای ممانعت از صدور روادید برای اتباع هفت کشور عمدتاً اسلامی از جمله ایران، کمیته ویژه بررسی ورود تیم ملی کشتی آزاد آمریکا برای شرکت در مسابقات جهانی کشتی با صدور روادید برای تیم ملی کشتی آزاد آمریکا مخالفت کردند. اما دیری نپایید که وزارت امور خارجه ایران از موافقت برای صدور روادید تیم ملی کشتی آمریکا خبر داد. به گزارش دنیای اقتصاد سخنگوی وزارت امور خارجه، بهرام قاسمی اعلام کرد: «با توجه به توقف اجرای محدودیت‌های تبعیض‌آمیز علیه ورود شهروندان ایرانی به آمریکا بر اساس حکم قاضی فدرال این کشور و با عنایت به درخواست رئیس فدراسیون کشتی جمهوری اسلامی ایران و رئیس اتحادیه جهانی کشتی با صدور روادید برای تیم کشتی آمریکا به منظور شرکت در مسابقات جام‌جهانی کشتی در کرمانشاه موافقت شد.»

محمدجواد ظریف هم در پیامی توئیتری نوشت در پی حکم دادگاه (در آمریکا) مبنی بر تعلیق منع ورود مسلمانان و درخواست فدراسیون کشتی ایران و «فیلا»، روادید برای کشتی‌گیران آمریکا صادر می‌شود.

گفتند مذاکره نکنید کلاه سرمان می‌گذارند

ماجرای برجام تنها مورد حمله آمریکا نیست. در داخل هنوز هم‌فشارها علیه برجام ادامه دارد و همین سبب می‌شود که رئیس‌جمهوری در هر فرصتی از دستاورد برجامی دولتش دفاع کند. حتی اگر این فرصت مراسم جایزه کتاب سال باشد. به گزارش شرق روحانی در این مراسم گفت: «در آغاز مذاکرات عده‌ای می‌گفتند نباید با شش قدرت مذاکره کرد؛ زیرا آنها کلاه گشادی سر ما می‌گذارند و ما هم گفتیم ما عمامه داریم و کلاه سرمان نمی‌رود. با طرح نظریه نرمش قهرمانانه و با تکیه بر قدرت ملی و با منطق و استدلال، ما مذاکرات را به جایی رساندیم که رئیس‌جمهور جدید آمریکا نمی‌تواند این توافق را تحمل کند و می‌گوید این بدترین توافقی است که در تاریخ آمریکا امضا شده است.» روحانی افزود: «این در حالی است که این توافق به نفع همه و برد‌-‌برد است. می‌بینیم که پس از توافق هسته‌ای، مذاکرات قزاقستان- آستانه به وجود آمد و مذاکرات هسته‌ای می‌تواند الگویی برای مذاکراتی باشد که به ثبات و امنیت منطقه کمک کند.»

از حالا معصیت خدا را شروع نکنید

اما همه سخنان روحانی در این مراسم ختم به برجام نشد. ماجرای انتخابات هم محور دیگر سخنان روحانی بود. به خصوص که در هفته‌های گذشته مساله تایید و رد صلاحیت روحانی بارها عنوان شده و وی از جانب مخالفان تحت فشار است. البته سخنگوی دولت درباره این ادعا که فشارهایی از سوی برخی نهادها برای کنار رفتن آقای روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده وجود دارد، تصریح کرد: بنده این مساله را از سوی رسانه‌ها مشاهده کردم، اما اینکه فشار رسمی از سوی نهادها مطرح باشد، چنین نیست، اما اینکه برخی جریان‌های سیاسی فشارهایی را بر ایشان بیاورند، خوب این از ابتدای دولت هم بوده، البته ایشان بسیار زیرک و فهیم هستند و به دنبال خدمت به مردم هستند. اعتماد هم به همین فشارها اشاره کرده و نوشت: «گویا هر چه روزها به ۲۹ اردیبهشت نزدیک‌تر می‌شود، شرایط سخت‌تر و جدی‌تر می‌شود. حالا حسن روحانی دیگر ترجیح می‌دهد انتقاد نکند و زبان به توصیه و سوال از منتقدانش باز کند و بپرسد انتخابات چقدر ارزش دارد که این اقدامات را علیه‌اش به کار می‌گیرند؟ بگذاریم همه با آزادی به صحنه بیایند. چقدر انتخابات ارزش دارد که از حالا معصیت خدا را شروع می‌کنیم؟ تا شب احیا که خیلی مانده، لااقل معصیت خدا را چند شب قبل از احیا آغاز کنیم.» این سخنان روحانی در جشن کتاب سال بود. سخنانی که برخی از جملاتش بسیار ساده است و یادآوری می‌کند امروز کشور بابت چه مساله ساده‌ای چنین هزینه‌هایی را متحمل می‌شود، هزینه‌هایی که بی‌شک در بلندمدت نمایان خواهد شد، آنجایی که می‌گوید: «عده‌ای از دعوا، خشونت و لشکرکشی خوش‌شان می‌آید در حالی که ما یک ملت هستیم که یک انقلاب، قانون اساسی، رهبری، دولت، فرهنگ و هویت داریم و ایرانی هستیم. پس چرا باید رودرروی هم باشیم؟»

درخواست اصلاح‌طلبان از رهبری

اخیراً مساله ورود اصلاح‌طلبان به انتخابات مطرح شده است. عده‌ای روحانی را تنها کاندیدای این جناح سیاسی می‌دانند و عده‌ای دیگر مساله کاندیدای پوششی یا کاندیدای ضربه‌گیر از میان اصلاح‌طلبان را طرح کرده‌اند. خبرآنلاین در این مورد نوشت: نایب‌رئیس فراکسیون امید در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «باید تلاش کنیم ارتباط نزدیک با رهبری اتفاق بیفتد؛ چراکه این عدم ارتباط برای ما ضعف و خلأ است و از آن طرف باعث سوءاستفاده جریان رقیب می‌شود.» محمدرضا تابش در پاسخ به این سوال که آیا فرد خاصی قرار است این ارتباط را ایجاد کند یا اصلاح‌طلبان برنامه خاصی برای برقراری چنین ارتباطی دارند، گفت: «این تقاضا از سوی گروه‌ها و طیف‌های مختلف اصلاح‌طلب خدمت ایشان ارائه شده است، ان‌شاءالله که مورد پذیرش قرار گیرد و مکانیسم آن را نیز باید خود ایشان تعیین کنند که به چه صورتی باشد.» پیش از این هم حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران به روزنامه آرمان گفته بود: «در شرایط کنونی بخشی از گروه‌های سیاسی تقاضا دارند که پس از رحلت آیت‌الله هاشمی ارتباط این گروه‌ها به‌صورت مستقیم با مقام معظم رهبری برقرار شود. در مرحله اول ما منتظر خواهیم ماند تا نظر مقام معظم رهبری را در این زمینه مشاهده کنیم. با وجود این، این مطالبه به‌صورت جدی در جریان اصلاحات وجود دارد.» محمدرضا باهنر، دبیرکل جبهه پیروان خط امام و رهبری هم در گفت‌وگویی با سایت دیده‌بان ایران گفته بر خلاف بسیاری از اصولگرایان اعتقاد ندارد رئیس دولت اصلاحات از سران فتنه است. این سیاستمدار اصولگرایان از سیدمحمد خاتمی درخواست کرده با یک موضع‌گیری رسمی اثبات کند که اپوزیسیون نظام نیست. وی گفته «ممکن است گفته شود که آقای خاتمی اپوزیسیون نظام نیست؛ بسیار خوب؛ ایشان با یک موضع‌گیری رسمی این امر را به اثبات برساند و سپس به‌عنوان یک فعال سیاسی وارد عرصه شود و قطعاً حضورش برکاتی را خواهد داشت.»

قانون اساسی نیاز به بازنگری دارد

علی‌اکبر ناطق‌نوری هم هفته گذشته یکی از چهره‌های خبرساز بود. چه به خاطر بستری شدنش در بیمارستان به خاطر عارضه قلبی و چه به خاطر سخنانی که در گفت‌وگو با سایت شفقنا از وی منتشر شد. به گزارش شفقنا ناطق‌نوری از ضرورت بازسازی قانون اساسی خبر داده و گفته: طبیعی است در شرایط انقلاب در هر جای دنیا برای اینکه زودتر شرایط را سامان دهند، با شتاب و عجله، اساسنامه و قانون اساسی می‌نویسند و شکل می‌دهند. امام (ره) فشار آوردند که مجلس زود تشکیل شود و قبل از مجلس هم فشار آوردند که زود قانون اساسی تصویب شود. البته ایشان خیلی هوشمندانه عمل کردند تا کشور هر چه سریع‌تر قالب و حکومت شکل بگیرد. اما طبیعی است که در این روند آزمون و خطا و اصلاح لازم دارد. سر ۱۰ سال، قانون اساسی بازنگری شد؛ به این نتیجه رسیدیم که با بودن رئیس‌جمهوری و رهبری، نخست‌وزیری زائد است و برداشته شد. درباره شورای عالی قضایی به این رسیدند که شورا نمی‌خواهد و بهتر است به شکل ریاستی اداره شود چون آنجا لوث مسوولیت می‌شود. چند اصلاح دیگر نیز در قانون اساسی انجام شد از جمله اینکه شورای رهبری حذف شد. بنده قائل هستم به اینکه هنوز هم قانون اساسی ما نیاز به بازنگری دارد و نظام ما نیاز به بازسازی دارد. نارسایی‌هایی در این ساختار وجود دارد که باید آن را درست کرد. بعضی نارسایی‌های رفتاری را هم من معلول این نقصان ساختاری می‌دانم. به باور من ما هم از نظر رفتاری و هم از نظر ساختاری مشکل داریم.