رای دادن با پاها

کانادا با مقصد مورد نظر رهف محمد فاصله بسیار زیادی دارد اما این دختر عربستانی با لذت تمام زمستان آنجا را تحمل می‌کند. پس از فرار از دست خانواده خشن و بداخلاق خود، رهف 18ساله امیدوار بود به استرالیا برود اما در میانه راه در بانکوک متوقف شد. مقامات سعودی به تایلند فشار آوردند تا او را به خانه بازگردانند. خانم محمد هشدار داد که در صورت بازگشت پدرش که یک استاندار است او را خواهد کشت. پس از چند روز پراضطراب در هتل فرودگاه سرانجام کانادا به او پناهندگی داد و رهف در 12 ژانویه به آنجا رفت.

داستان او شهرت جهانی پیدا کرد اما هزاران سعودی دیگر بدون سر و صدا در حال مهاجرت از عربستان هستند. برخی همانند خانم محمد که نام خانوادگی القنون را کنار گذاشت زنانی هستند که از نظام پدرسالاری می‌گریزند. برخی به خاطر فعالیت‌های سیاسی کشور را ترک می‌کنند. شمار مطلق این افراد اندک به نظر می‌رسد. طبق گزارش آژانس پناهندگان سازمان ملل در سال 2017 تنها 815 سعودی تقاضای پناهندگی دادند اما همین رقم در مقایسه با سال 2012 بیش از 318 درصد افزایش داشته است.

این روند به عربستان سعودی محدود نمی‌شود. تعداد متقاضیان پناهندگی در امارات متحده عربی در سال 2016 سه برابر تعداد آنها در سال 2012 بود. در همین دوره، تعداد متقاضیان در کشور کوچک قطر دو برابر شد. با این حال، عربستان شدیدترین افزایش تعداد را تجربه کرد. شاید برخی بخواهند محمد بن‌سلمان را مقصر بدانند چراکه او کارزار بی‌رحمانه‌ای از سرکوب را رهبری می‌کند. اما افزایش شمار متقاضیان مهاجرت قبل از اعلام ولیعهدی او در سال 2017 آغاز شده بود.

اگرچه اکثر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بدون آشوب جدی بهار عربی را پشت سر گذاشتند اما انقلاب‌های دیگر کشورها آرامش آنها را بر هم زد. امارات نظارت و بازرسی‌های داخلی را تقویت و فعالان را محدود کرد. قطر قانون جرائم سایبری را به تصویب رساند که دامنه زیادی دارد و به راحتی می‌توان از آن سوءاستفاده کرد. کشورهای خلیج‌فارس هیچ‌گاه مشوق فعالیت‌های سیاسی نبوده‌اند اما از سال 2011 بی‌رحمانه فعالان را مجازات می‌کنند.

تعداد درخواست‌های پناهندگی واقعیت کامل را نشان نمی‌دهد زیرا بسیاری از افراد علاقه‌مند یا قادر به انجام آن نیستند. جمال خاشقجی در فهرست سازمان ملل ذکر نشده بود اما این خبرنگار سعودی از ترس جانش با تبعیدی خودخواسته به آمریکا رفت. پس از قتل او توسط عوامل سعودی در استانبول در اکتبر گذشته مشخص شد ترس او بی‌مورد نبوده است. سعودی‌های آزاداندیشی که توانایی مالی ترک کشور را دارند اغلب از لندن یا واشنگتن سر در می‌آورند.

تقریباً دو سال قبل جوانان سعودی دسته‌دسته‌ به کشور بازمی‌گشتند تا با شاهزاده محمد کار کنند. از نظر بسیاری از آنها نظام اجتماعی سعودی بسیار سختگیرانه بود. اما در دوران محمد بن‌سلمان آنها شاهد روحیه‌ای لطیف بودند. فردی هم‌سن‌وسال آنها قصد داشت اقتصاد و فرهنگ را اصلاح کند. محمد بن‌سلمان در مورد فرهنگ دست به اقداماتی زد. او به زنان اجازه رانندگی داد و سینما و کنسرت‌ها را مجاز اعلام کرد.

یکی از این جوانان سی و چندساله که شغل دولتی دارد می‌گوید ناگهان همه چیز تغییر کرد. او که خود را دگراندیش سرسخت نمی‌داند از سلطنت و اهداف جنگ سعودی‌ها در یمن طرفداری می‌کند اما پس از قتل خاشقجی و دستگیری صدها فعال سیاسی در داخل کشور او برای استعفا برنامه‌ریزی می‌کند.

پادشاهی عربستان طبق عادت کشورهای خارجی را در مورد خانم محمد مقصر می‌داند. یک گروه حقوق بشری تحت حمایت دولت اعلام کرد دیگر کشورها زنان جوان را به ترک کشور تحریک می‌کنند. در ماه آگوست پس از آنکه کریستیا مریلند وزیر امور خارجه کانادا از دستگیری فعالان حقوق زنان انتقاد کرد عربستان روابط خود با کانادا را قطع کرد. دیپلمات‌ها امیدی به حل این موضوع کوچک ندارند و خانم مریلند آنجا بود که ورود خانم محمد به تورنتو را خوشامد گوید. خانم محمد به نوبه خود امیدوار است بتواند از جایگاه و آزادی جدید خود برای مبارزه به خاطر دیگر زنان سعودی استفاده کند. اما اولین کاری که او پس از ورود به کانادا انجام داد خرید چند دست لباس گرم بود.

منبع: اکونومیست