از جنس مردم

 مرتضی مرادی

نهاد قانونگذاری را در هر کشور می‌توان سرآغاز عملکرد حاکمیت دانست. به عبارت دیگر عملکرد قوه مجریه و قوه قضائیه پس از اینکه قوه مقننه کار خود را آغاز کرد شروع می‌شود. از همین‌رو می‌توان نهاد قانونگذاری را کلیدی‌ترین ارگان حاکمیت دانست.

اما اهمیت قوه مقننه تنها به سیر زمانی عملکرد ارگان‌های حاکمیت بازنمی‌گردد. بلکه قوه مقننه از آن جهت از بیشترین اهمیت برخوردار است که بایدها و نبایدهای یک جامعه را تعیین، مسیر حرکت کشور به سمت توسعه یا زوال اقتصادی را رسم و منافع، علایق و آرای عمومی را در اداره کشور منعکس می‌کند.

قوه مقننه که در غالب کشورها به یکی از سه عنوان پارلمان، کنگره یا مجلس شورا شناخته می‌شود، از طریق قانونگذاری و خط‌دهی به عملکرد قوه مجریه، کنترل و حسابرسی آن، نقش بسزایی در توسعه‌یافتگی یا توسعه‌نیافتگی یک کشور دارد. از همین‌رو اگر ابزار پوپولیسم برای جلب توجه و جذب آرای عمومی از سوی نمایندگان قوه مقننه و در جهت منافع فردی یا گروهی نمایندگان مورد استفاده قرار گیرد، به طور حتم مسیر توسعه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در یک جامعه که نیازمند عملکرد علمی است طی نخواهد شد. از طرفی فساد در این نهاد قانونگذار، چه در کوتاه‌مدت و چه در بلندمدت، چنان لطمه‌ای را به توسعه یک جامعه می‌زند که همان سطح از فساد در دیگر نهادها قادر به وارد کردن چنین آسیبی نخواهد بود.

در این پرونده به این سوالات پاسخ خواهیم داد که اساساً قوه مقننه یا نهاد قانونگذار چیست و چند نوع قوه مقننه داریم؟ همچنین به رابطه قانون، قانونگذاری و قوه مقننه پرداخته‌ایم؛ اینکه در ادبیات اقتصادی به ‌ویژه لیبرالیسم، چه نگاهی به قانون و قانونگذاری وجود دارد، تفاوت این دو در چیست و لیبرالیسم تا چه اندازه به قوه مقننه آزادی عمل می‌دهد.

همچنین نقش قوه مقننه به عنوان نهاد سیاسی قانونگذار در توسعه اقتصادی به طور ویژه بررسی شده است. اینکه پارلمان، کنگره یا مجلس چه نقشی در تعین کیفیت حکمرانی دارند و این نقش تا چه اندازه در توسعه اقتصادی موثر است. به علاوه موفق‌ترین نهادهای قانونگذاری در کشورهای جهان نیز مورد اشاره قرار گرفته‌اند.