اهمیت رتبهبندی
جدول سهولت کسبوکار
یک کارگاه تولید لباس تنها با دو ماشین دوخت که مدتها قبل در حومه لیما پایتخت پرو تاسیس شد شاید یکی از تاثیرگذارترین کارخانههای جهان باشد هرچند که هیچگاه به بهرهبرداری نرسید و در واقع چنین هدفی برای آن منظور نشده بود. این کسبوکار بخشی از آزمایش هرناندو دسوتو اقتصاددان اهل پرو بود که تیمی را مامور کرد تا مراحل تاسیس یک بنگاه را طی کنند. هدف آنها آن بود که بفهمند پیروی از قوانین و مقررات راهاندازی کسبوکار تا چه اندازه زمان میبرد. در آن زمان نتیجه آزمایش رقم حیرتآور 289 روز را نشان میداد.
طبق تازهترین گزارش بانک جهانی در مورد سهولت راهاندازی کسبوکار در سراسر جهان اکنون این زمان به 26 روز رسیده است. بانک جهانی با الهامگیری از آزمایش دسوتو هر سال از هزاران وکیل، حسابدار و سایر متخصصان میخواهد تحقیق کند وصل انشعاب برق، انتقال سند مالکیت انبار، اعمال یک قرارداد بدهی، پرداخت مالیات و... چقدر برای یک شرکت سهولت دارد. سپس بانک بر مبنای پاسخها کشورها را رتبهبندی میکند. نیوزیلند در صدر و سومالی در قعر رتبهبندی قرار گرفت.
این گزارش منتقدانی دارد. از آنجا که گزارش مواردی همچون زیرساختارها، مهارت نیروی کار و اعتبار عرضهکنندگان را لحاظ نمیکند نمیتوان آن را یک مقیاس برای سهولت انجام کسبوکار در یک کشور دانست. در واقع، به گفته منتقدان، این گزارش تصویر کوچکی از هزینه انطباق با مقررات رسمی برای شرکتهایی است که آنقدر کوچک نیستند که قانون را نادیده بگیرند و آنقدر بزرگ نیستند که آن را به نفع خود تغییر دهند. یکی از گزارشهای بانک جهانی خود را با عنوان «تست کلسترول» توصیف میکند اما گاهی اوقات از آن به عنوان یک آزمایش کامل پزشکی تعبیر میشود.
با وجود این، گزارش بانک جهانی اهمیت زیادی پیدا کرده است. هزینه تهیه گزارش کمتر از 25 /0 درصد بودجه عملیاتی بانک است اما این کار توجه برخی از قدرتمندترین افراد جهان را به خود جذب میکند. نارندرا مودی نخستوزیر هند مصمم است تا سال 2020 کشورش را در زمره 50 رتبه برتر قرار دهد. رتبه هند از 142 در زمان شروع صدارت مودی به 63 در امسال ارتقا یافت. موفقیت این کشور باعث شد تلاشهای مشابهی در چین و پاکستان صورت گیرد. امسال چین خود را به رتبه 31 رساند و پاکستان در میان 10 کشوری قرار گرفت که بیشترین اصلاحات اقتصادی را داشتهاند.
عربستان سعودی بالاترین نمره را در بهبود رتبه به دست آورد. این کشور که زمانی رتبه 10 داشت در سال 2016 به جایگاه 96 سقوط کرد و امسال خود را به رتبه 62 رسانید. اکنون عربستان ارزانترین و از نظر سهولت سومین کشور برای انتقال سند مالکیت به خریدار به شمار میرود. بنگاهها میتوانند ظرف 35 روز انشعاب برق دریافت کنند. این زمان در مقایسه با سال 2018 نصف شده است. همچنین دولت یک پایگاه آنلاین یکمرحلهای به راه انداخته است که از طریق آن کارآفرینان میتوانند بسیاری از چرخههای ضروری برای راهاندازی کسبوکار را دور بزنند به جای آنکه در میان چندین وزارتخانه و اداره برای امور تجارت، کارگری، بیمه اجتماعی، مالیات و زکات سرگردان باشند.
کمیتهای وظیفهشناس متشکل از حدود 50 سازمان دولتی مسوولیت نظارت بر تلاشهای اصلاحی عربستان را بر عهده گرفت. این کمیته هر چهارشنبه ساعت یک بعد از ظهر تشکیل جلسه میداد. علاوه بر این، افرادی از میان بازرگانان و تجار در کمیته حضور پیدا میکردند تا به اعضا توضیح دهند که مقررات چه تاثیری بر آنها میگذارد. این ساختار فضایی برای بوروکراسی باقی نمیگذاشت. دکتر ایمان المطائری رئیس مرکز رقابتپذیری ملی میگوید هرکس باید به جلسه میآمد و میگفت که وظیفهاش را انجام داده یا در صورت عدم انجام چه عاملی مانع او شده است. هر نوع مانعی که بیش از یک هفته طول میکشید به شاهزاده محمد بنسلمان ولیعهد عربستان ارجاع داده میشد.
البته همه اصلاحات در جهت تسهیل کسبوکار نیستند. به عنوان مثال شرکتها دیگر برای گواهی ثبت به مهر دولتی نیاز ندارند اما بسیاری از آنها خواهان این مهر هستند چراکه احساس خوب و رسمی بودن به آنها میدهد. وقتی بنگاهها بوروکراسی را همانند روبان و تزیین ببینند حذف آن دشوار خواهد بود.