کووید 19 و مدارس اروپایی
داستان دو مدرسه
ترجمه: الهام حمیدی- هیچ‌کس به معنای واقعی کلمه برای قرنطینه خانگی آماده نبود. اما زمانی که هلند مدارس خود را در ماه دسامبر تعطیل کرد، کالج هرمان وسلیک، دبیرستانی در حومه مرفه‌نشین آمستردام، برای این تعطیلی خود را از قبل آماده کرده بود. بیش از نیمی از والدین این مدرسه، تحصیلات دانشگاهی دارند. تقریباً همه شاگردان، در منزلشان از موهبت اتاق‌های شخصی برخوردارند. این مدرسه سال‌هاست به دانش‌آموزان خود لپ‌تاپ می‌دهد، از این‌رو در بهار گذشته و در شروع قرنطینه، این مدرسه توانست آموزش مجازی خود را بلافاصله شروع کند. مدیر این مدرسه معتقد است در این دوران، دانش‌آموزان از لحاظ محتوای درسی، ذره‌ای عقب نیفتاده‌اند ولی مهارت‌های مطالعه آنها بسیار ضعیف شده است.
از سوی دیگر کالج ماندس، مدرسه کسب‌وکاری در منطقه فقیرنشین آمستردام، دوران سختی را می‌گذراند. بیش از یک‌سوم دانش‌آموزان این مدرسه پناهجویان یا مهاجران تازه‌وارد هستند. آموزش کسب‌وکار از طریق اینترنت کار بسیار دشواری است. کلاس‌ها با نصف ظرفیت باز هستند، دانش‌آموزان آسیب‌پذیر از حضور در این کلاس‌ها معاف‌اند ولی به گفته مدیر این مدرسه، حفظ فاصله اجتماعی برای رشته‌هایی مانند پرستاری نیز عملاً غیر‌ممکن است. به گفته او «نمی‌توان فقط با یک سخنرانی، طرز کار با یک صندلی چرخ‌دار را آموزش داد». به اعتقاد او در حال حاضر دانش‌آموزان این مدرسه به اندازه سه ماه از آموزش عادی خود عقب هستند. چنین تضادی را می‌توان در سراسر اروپا مشاهده کرد. در قاره‌ای که برای رفاه اجتماعی خود شهرت دارد، تعطیلی مدارس باعث شده که شکاف تحصیلی، نژادی و اجتماعی بیشتر شود. البته در مقایسه با سایر کشورهای دنیا در دوران پاندمی، اروپا عملکرد ضعیفی نداشته است. بسیاری از مدارس اروپا در پاییز بازگشایی شد در حالی که در آمریکای جنوبی و آسیا تقریباً همه مدارس بسته ماندند. ولی موج دوم کووید 19 بسیاری از مدارس اروپایی را نیز به حالت تعطیل درآورد.
چنین وضعیتی به همه دانش‌آموزان آسیب می‌زند ولی دانش‌آموزان فقیر خیلی جدی‌تر آسیب می‌بینند. وزیر آموزش فرانسه می‌گوید که قرنطینه بهار گذشته اختلاف نمره‌های مدارس مناطق فقیر و مدارس معمولی را تا چندین نمره افزایش داده است. در آلمان، اولین دوره قرنطینه باعث شد زمان مطالعه از 4 /7 ساعت در روز به 6 /3 ساعت کاهش پیدا کند. مطالعه‌ای که بر روی نتایج امتحانات کشوری سال گذشته کشور هلند انجام شد، با نتایج ناامیدکننده‌ای نشان داد که دانش‌آموزان عملاً سال گذشته چیزی یاد نگرفته‌اند. در این میان، دانش‌آموزانی که والدین فقیر دارند عملکرد بدتری داشتند: آنها حتی در دو ماه اول آموزش از طریق اینترنت، بسیاری از دانسته‌های قبلی خود را نیز فراموش کردند.
فرانسه، بسیار مصمم‌تر از بقیه کشورهای اروپایی، مانع بسته شدن مدارس خود شده است، با این فرض که خطری که دستاوردهای آموزشی و انسجام اجتماعی را تهدید می‌کند از خطر سلامت ملی بیشتر است. بهار گذشته امانوئل مکرون، توصیه متخصصان بیماری‌های واگیردار را نادیده گرفت و دستور داد تمام مدارس بازگشایی شوند. مدارس این کشور از همان تاریخ باز هستند ولی از ماه نوامبر بیشتر دبیرستان‌ها به صورت شیفتی کلاس‌های خود را دایر می‌کنند. از سوی دیگر آلمان، از 16 دسامبر تا 15 فوریه، مدارس خود را بسته نگه داشت. دولت‌های محلی آلمان مایل هستند که مدارس بازگشایی شوند، اما آنگلا مرکل می‌خواهد تا آمار مبتلایان به کووید 19 به نصف تعداد فعلی نرسیده، مدارس بسته بمانند. کشورهای اروپای شمالی تقریباً الگوی آلمان را در پیش گرفته‌اند (به جز کشور همیشه متفاوت سوئد که مدارس خود را فقط به مدت کوتاهی در ژانویه بسته نگه داشت).
در کشورهای جنوب اروپا کمتر شاهد تعطیلی مدارس بودیم. مدارس اسپانیا از پاییز باز هستند، اگرچه اکثر دبیرستان‌ها به صورت محدود آموزش‌های آنلاین نیز ارائه می‌دهند. حدود 35 هزار تا 40 هزار معلم و کمک‌معلم جدید استخدام شدند تا بتوان کلاس‌های بیشتر با ظرفیت کمتر برگزار کرد. در ایتالیا دبستان‌ها بدون کوچک‌ترین وقفه‌ای به کار خود ادامه داده‌اند و دبیرستان‌هایی که در ماه نوامبر بسته شده بودند، مجدداً شروع به کار کردند. هر دو کشور اسپانیا و ایتالیا مشکلات زیادی برای برگزاری کلاس‌های آنلاین داشتند که دو دلیل عمده آن سرعت پایین اینترنت و نبود رایانه در میان دانش‌آموزان بود.
مشکلات مشابهی را می‌توان در کشورهای فقیر شرق اروپا نیز مشاهده کرد. با این همه، مدارس این مناطق با جدیت بیشتری بسته ماندند. در لهستان از اکتبر مدارس بسته‌اند ولی برای سنین زیر هشت سال در تاریخ 18 ژانویه تعدادی مدرسه بازگشایی شدند. تحقیقی که تابستان گذشته از معلم‌های لهستانی به عمل آمد نشان می‌داد که بسیاری از آنها دانش‌آموزانی را می‌شناسند که از زمان شروع آموزش مجازی در هیچ کلاس درسی حاضر نشده‌اند. مدارس رومانی نیز تقریباً از ماه مارس تا هشتم فوریه کاملاً تعطیل بوده‌اند و این در حالی است که بر اساس اطلاعات خیریه «نجات بچه‌ها» (save the children)، بیش از یک‌چهارم کودکان رومانیایی هیچ‌گونه ابزاری برای دسترسی به آموزش آنلاین ندارند. تا ماه ژانویه دولت رومانی 250 هزار تبلت بین شاگردان بی‌بضاعت پخش کرد ولی همچنان 287 هزار دانش‌آموز نیازمند باقی‌مانده است.
بسیاری از متخصصان نگران پیامدهای مخرب عاطفی و جسمی این قرنطینه‌ها بر روی دانش‌آموزان هستند. البته هنوز تحقیقات جامعی در این زمینه انجام نشده است. یک تحقیق توسط مددکاران اجتماعی هلندی که در سال گذشته میلادی انجام شد نشان می‌داد، نادیده گرفتن نیازهای عاطفی کودکان نسبت به سال 2017 بسیار افزایش یافته است. ولی با وجود اینکه بعضی کودکان از توجه ناکافی خانواده‌های خود شکایت می‌کنند، بعضی دیگر نیز می‌گویند در دوران پاندمی محبت بیشتری از خانواده‌های خود دریافت کرده‌اند و بیشتر در آغوش کشیده شده‌اند. یک نگرانی دیگر مربوط به والدینی است که مجبور به ترک شغل و نگهداری از کودکان خود در منزل هستند. بر اساس گفته‌های پیوتر لواندوسکی، اقتصاددان لهستانی، حدود 150 هزار خانم شاغل از ماه مارس مجبور به ترک کار در این کشور شده‌اند.
یکی از دغدغه‌های آموزش در دوران پاندمی در اروپا برگزاری امتحانات کشوری بوده که از اهمیت زیادی هم برخوردار است. آلمان امتحان پایان دبیرستان (Abitur) خود را مانند سابق برگزار می‌کند تا دانش‌آموزان بتوانند در شرایط یکسان و بدون تبعیضی فارغ‌التحصیل شوند. هلند هم مدارس خود را برای دانش‌آموزان سال آخر دبیرستان باز نگه داشته تا آنها بتوانند در امتحانات نهایی (eindexamen) شرکت کنند. در فرانسه امتحان چهارساعته دلهره‌آور لیسانس (baccalaureat) کنسل شده ولی بخش‌های مهم ادبیات فرانسه، امتحان شفاهی و امتحان کتبی فلسفه آن برگزار می‌شود.
می‌توان گفت که اکنون همه نسبت به خطراتی که آموزش و یادگیری را در دوران پاندمی تهدید می‌کند کاملاً آگاه هستند. اتریش، دانمارک و هلند مدارس ابتدایی خود را از هشتم فوریه بازگشایی کردند. مدارس ابتدایی و بسیاری از دبیرستان‌های رومانی نیز از همان زمان کلاس‌های حضوری خود را شروع کردند. سوال اساسی این است که اگر آمار مبتلایان در بهار مجدداً افزایش پیدا کند، دولت‌ها چه برنامه‌ای می‌توانند پیاده کنند؛ مدارس را دوباره تعطیل کنند یا راهکارهای سختگیرانه دیگری (مانند محدودیت‌های رفت‌و‌آمد یا ممنوعیت دور‌همی‌های خانوادگی) در پیش بگیرند تا شاید بتوان بچه‌ها را در کلاس‌های درس حضوری نگه داشت.
منبع : اکونومیست
