ضرب کلنگ بر ساختمان قدیمی نساجی

در تازه‌ترین رخداد مربوط به صنعت نساجی، تخریب یکی از بزرگ‌ترین و مشهورترین کارخانجات نساجی ایران‌، چیت‌سازی ری به پایان رسیده است. فرآیندی که برای امروز و دیروز نیست و زمان درازی برای آن سپری شده است. حالا از «یکی از بزرگ‌ترین کارخانجات نساجی خاورمیانه» چیزی جز یک کف دست زمین صاف شده و نقشه اولیه ساخت یک مجتمع تجاری در محل کارخانه باقی نمانده است.

سال‌های اوایل دهه 40 خورشیدی‌: چیت‌سازی ری، در سال‌های اولیه دهه 40 به وسیله حسن کوروس پایه‌گذاری شد. او که رقابت با برند مطرح و دولتی «چیت تهران» را در سر می‌پروراند به همراه دو برند دیگر نساجی‌، «ممتاز» و «مقدم» در شهر قزوین، که به وسیله خانواده  مقدم تاسیس شد، با این دو کارخانه مشهور رقابت می‌کرد. اما رقابتی بدون چشمداشت به بازار یکدیگر. در سال‌های دهه 50‌، مربع صنعت نساجی ایران این چنین کامل شد. روزانه 250 هزار متر تولید پارچه‌، اشتغال‌زایی بیش از 70 هزار کارگر به صورت مستقیم و غیر‌مستقیم را در پی داشت. آن هم فقط در یک صنعت؛ نساجی.

سال 1358‌: تمام کارخانجات نساجی ایران به بنیاد مستضعفان واگذار شد. تغییرات مدیریتی یکی پس از دیگری در کارخانجات نساجی ایران شدت گرفت و چیت‌سازی ری هم از این تغییرات بی‌نصیب نماند. تا جایی که کارخانه زیان‌ده شد و بنیاد همزمان با تغییر رویکرد دولت به صنایع و خصوصی‌سازی گسترده‌ای که در دهه 70 به راه افتاده بود، به فکر فروش آن افتاد. دو جوان طلا‌فروش ایرانی که در بحرین ساکن بودند برای خرید کارخانه جلو آمدند. اما فضای رسانه‌ها به زیان آنها بود. خیلی‌ها می‌گفتند این دو جوان سررشته‌ای از صنعت نساجی ندارند و دلیل این اقدام فقط تخریب کارخانه است. آنها به بحرین بازگشتند و کارخانه همچنان باقی ماند.

سال 1382‌: تمام کارگران کارخانه «بازخرید» شدند. دستگاه‌ها و ماشین‌آلات را بنگلادشی‌ها خریدند و با خود بردند. همان طور که دستگاه‌های دو کارخانه دیگر ‌ممتاز و تهران را خریده بودند. بنگلادشی‌ها با همان دستگاه‌ها پارچه تولید می‌کنند و به ایران می‌فرستند. حالا بیشتر و بیشتر بحث تخریب چیت ری مطرح است. کارخانه‌ای که ساختمان غول‌آسایش از خیلی سال پیش تا‌کنون در گرمای تابستان و سرمای زمستان جنوب شهر تهران خوابیده و کسی سراغی از آن نمی‌گیرد. یک راه دیگر باقی مانده است: تخریب بنا و تغییر کاربری ساختمان. در راهروهای بنیاد صاحب اصلی کارخانه گفته می‌شد کارخانه به یک مجتمع تجاری تبدیل می‌شود. کسی چه می‌داند؟ شاید محل فروش اجناس وارداتی چینی شود. هر چه که باشد‌، «خدمات» صرفه اقتصادی بیشتری از تولید دارد.