توپ معلق برجام
مقصر تعلل در مذاکرات کیست؟
توپ تعلل و تاخیر در مذاکرات برجام، هر روز میان تهران و واشنگتن دست‌به‌دست می‌شود. نزدیک به سه ماه پس از آخرین دور مذاکرات ایران و آمریکا با 1+5 در وین، هنوز تاریخ برگزاری دور بعدی این مذاکرات با یک علامت سوال بسیار بزرگ مواجه است. مقام‌های ارشد در ایران حتی از اشاره به معطل ماندن ادامه این مذاکرات هم خودداری می‌کنند و اشاره‌های آنها به برجام و مذاکرات مربوط به احیای آن جسته‌وگریخته و مبهم است. همزمان برخی مقام‌های آمریکایی و رسانه‌های غربی از احتمال تغییر رویکرد طرف‌های غربی در مورد برجام گزارش می‌کنند. راب مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در مصاحبه‌ای گفته است که واشنگتن تا ابد نمی‌تواند منتظر ایران بماند و برخی رسانه‌های غربی هم از احتمال صدور قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات ایران و آژانس خبر داده‌اند. نشست شورای حکام آژانس بین‌الملل انرژی اتمی، 30 شهریور آغاز می‌شود و در 16 روز باقیمانده اگر تحولی جدی در روابط تهران با آژانس یا تحرکی در مذاکرات وین رخ ندهد، ممکن است شرایط برای احیای برجام از هر زمان دیگر پیچیده‌تر شود.
آن‌گونه که اعتماد گزارش داده است، چند هفته فترت به دلیل تغییر دولت در ایران و بی‌میلی مقام‌های دولت جدید به صحبت در مورد مذاکرات وین، این بهانه را دست طرف‌های غربی داده است که توپ «تاکتیک تعلل» و «وقت‌کشی» را به زمین ایران بیندازند. یک ماه بعد از برگزاری مراسم تحلیف هفتمین رئیس‌جمهور اسلامی ایران و 10 روز بعد از آغاز به کار وزیر خارجه دولت سیزدهم، حسین امیرعبداللهیان، سرنوشت یکی از مهم‌ترین پرونده‌های سیاست خارجی کشور همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در برابر، هشت‌ماه‌و‌نیم از آغاز به کار رئیس‌جمهور جدید ایالات متحده آمریکا می‌گذرد، دولتی که وزیر خارجه‌اش وعده داده بود آسیب‌های دولت پیشین به وجهه دیپلماتیک آمریکا را جبران کند، آمریکا را پای میز دیپلماسی برگرداند و یکی از اهدافش را احیای برجام اعلام کرده بود. وزیر خارجه آمریکا سال گذشته یک نماینده ویژه برای مذاکره با اعضای برجام معرفی کرد تا در مذاکراتی با طرف ایرانی، فرآیند بازگشت ایران و آمریکا به تعهداتشان در برجام را مشخص کنند. مقایسه اعداد چندان کمکی به ارزیابی اینکه چه‌کسی عامل تعلل و تاخیر در مذاکرات است، نمی‌کند. هر دو دولت در تهران و واشنگتن نسبتاً تازه‌کار هستند و هر یک با اولویت‌های مهم و حیاتی دیگری هم مواجه شده‌اند. در این میان، اما تاخیر و تعلل در احیای تعهدات آمریکا در برجام و استمرار تحریم‌های این کشور علیه ایران فقط و فقط به مردم ایران آسیب وارد کرده است.
دلیل استعفای آملی‌لاریجانی چه بود؟
آیت‌الله آملی‌لاریجانی از شورای نگهبان استعفا داد و آیت‌الله سیداحمد خراسانی، نماینده خراسان رضوی، در مجلس خبرگان رهبری، جانشین او شد. آملی‌لاریجانی بعد از رد صلاحیت برادرش برای انتخابات ریاست‌جمهوری به عملکرد شورای نگهبان نقد وارد کرد. در همان زمان آیت‌الله صادق آملی‌لاریجانی در رشته‌توئیتی در اعتراض به تصمیم شورای نگهبان در انتخابات ۱۴۰۰ نوشته بود: «از اولین حضور اینجانب در شورای نگهبان در سال ۱۳۸۰، قریب به ۲۰ سال می‌گذرد. در تمام این مدت، از شورای نگهبان دفاع کرده‌ام، حتی در سال‌هایی که در قوه قضائیه بودم، اما هیچ‌گاه تصمیمات شورا را تا این حد غیرقابل دفاع نیافته‌ام؛ چه در تایید صلاحیت‌ها و چه در عدم احراز صلاحیت‌ها. سبب این نابسامانی‌ها تا حد زیادی، دخالت‌های فزاینده دستگاه‌های امنیتی از طریق گزارش‌های خلاف واقع، در تصمیم‌سازی برای شورای نگهبان است؛ به‌ویژه اگر عضو مسوولی که باید گزارش‌های محققانه به شورا ارائه کند خود، عامدانه چیزی بر آن بیفزاید!»
واکنش‌های بسیاری به رد صلاحیت لاریجانی با این رشته‌توئیت آغاز شد و در نهایت مقام معظم رهبری چند روز پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری در سخنانی مطرح کردند: «حفظ آبرو جزو بالاترین حقوق انسان‌هاست؛ بنابراین خواهش و مطالبه من از دستگاه‌های مسوول این است که مواردی را که گزارش خلاف واقع راجع به فرزند یا خانواده کسی داده شده، جبران کنند.» متعاقب این سخنان علی لاریجانی در نامه‌ای به مقام‌معظم رهبری نوشت: «بیانات حکیمانه حضرت‌عالی در سالگرد رحلت پیشوای بزرگ انقلاب اسلامی امام خمینی (قدس سره) برای آینده کشور، بار دیگر پایه‌های استوار و عقلانی نظام جمهوری اسلامی را ظهور بخشید. تذکر و مطالبه جنابعالی نیز در رفع ظلم و جفایی که در بررسی صلاحیت کاندیداهای ریاست‌جمهوری رخ داد، بزرگی و بزرگواری و روحیه حق‌طلبی آن حضرت را بیش‌ازپیش عیان کرد.» اما دلخوری او از عملکرد شورای نگهبان تا جایی پیش رفت که اعتبارنامه ابراهیم رئیسی را امضا نکرد. امری که سخنگوی شورای نگهبان آن را عادی جلوه داد. او حتی در مراسم تحلیف هم غایب بود البته در مراسم تنفیذ حضور داشت اما برادرش غایب هر دو مراسم بود.
رئیس پیشین مجلس از زمان جلوگیری شورای نگهبان از حضورش در عرصه رقابت انتخاباتی تاکنون چند نامه اعتراض‌آمیز به این شورا ارسال کرده است. او بر اعلام علنی دلیل تصمیم شورای نگهبان اصرار می‌ورزد. علی لاریجانی همچنین این نامه‌ها را با عنوان «بنده خدا؛ علی لاریجانی» امضا می‌کند. با توجه به منتشر نشدن متن استعفای آملی‌لاریجانی شاید یکی از دلایل اتخاذ این تصمیم رد صلاحیت علی لاریجانی در انتخابات ریاست‌جمهوری و ناراحتی او از عملکرد شورای نگهبان باشد.
توضیح مولوی عبدالحمید درباره تبریک به طالبان
مولوی عبدالحمید درباره پیام تبریک خود به طالبان گفت: پیام تبریک من برای خیلی از برادران و خواهران سخت و قابل تعجب بوده است. من توضیح می‌دهم. طالبان حدود 20 سال است که با نیروهای ناتو که در افغانستان حضور دارند، درگیر شده و با آنها جنگیده‌اند.
آن‌گونه که شرق گزارش داده است، امام‌جمعه اهل سنت شهر زاهدان بیان کرد: دیدگاه طالبان فعلی عوض شده، هرچند اعتقاد و مذهب آنها عوض نشده است. مصاحبه‌هایی که خود آنها پخش می‌کنند و صحبت‌هایی که سخنگوی طالبان می‌کند، حاکی از این است که دیدگاه آنها عوض شده است. قسمت شرقی زاهدان نزدیک مرز افغانستان و مرز پاکستان است و من چون خودم یک روحانی اهل سنت هستم، ملاها و روحانی‌های آنها را می‌شناسم و شما نمی‌شناسید. شما ممکن است روزنامه‌نگاران را بشناسید و طیف سیاسی هم سیاستمداران را بشناسند، ما هم اینها را می‌شناسیم. این علما، افراد معتدلی هستند و تندرو نیستند.
او افزود: الان هم هیچ‌کسی را تعقیب نمی‌کنند. یک نظام و حکومت از‌هم‌پاشیده فعلاً وجود دارد که طبیعتاً هرج‌ومرج‌هایی هم اتفاق می‌افتد. ممکن است کسان تندرویی باشند که از اسم طالبان سوءاستفاده کنند؛ ولی واقعاً اینها وقتی اعلام کردند که ما بخشیدیم، قطعاً بخشیده‌اند. حتی بعضی‌ها را با سلاح دستگیر کردند. آنها را به منازلشان بردند و اسلحه را نیز از آنها نگرفتند. آنها بیشتر شهرها را با مذاکره فتح کرده‌اند. خیلی جاها هم کسانی بودند که به طالبان حمله کردند و درگیر شدند؛ ولی بیشتر با مذاکره باعث شدند که طرف مقابل تسلیم شود؛ چون می‌خواستند بدون جنگ و خون‌ریزی این کارها انجام بشود. به دروازه کابل هم که رسیدند گفتند خون‌ریزی نباشد و توقف کردند. در شهرهای دیگر هم همین کار را کردند. طالبان متحول شده و دیگر طالبان 20 سال پیش نیستند.
گزارش قاآنی درباره افغانستان
هفته گذشته سردار قاآنی، فرمانده سپاه قدس میهمان مجلس بود و در بهارستان درباره آخرین تحولات افغانستان به نمایندگان گزارش داد. سخنگوی هیات‌رئیسه مجلس درباره جلسه غیرعلنی با سردار قاآنی در جمع خبرنگاران توضیحاتی ارائه کرد. به گزارش ایسنا، سیدنظام‌الدین موسوی در این رابطه توضیح داد: سردار قاآنی درخصوص تحولات افغانستان مطالب دقیق، مستند و قوی را بیان و تحلیل خوبی را ارائه کرد و در این میان تعدادی از نمایندگان نیز دیدگاه‌ها و دغدغه‌های خود را بیان کردند. موسوی گفت: آنچه در فحوای کلام سردار قاآنی مشخص بود و در گزارش‌های سایر دستگاه‌های مرتبط با سیاست‌های خارجی نیز مورد تاکید قرار گرفته، اشراف کامل ایران در خصوص مسائل افغانستان است. در واقع دستگاه‌های امنیتی و دفاعی با اشراف کامل خود نسبت به تحولات اخیر غافلگیر نشدند. البته این تحولات به‌صورت یکباره حاصل نشد و سابقه آن به بیش از 20 سال گذشته می‌رسد. تحولات افغانستان با اشغال آمریکایی‌ها به سمت‌وسویی رفت، اما دگرگونی سیاسی که اکنون شکل گرفته از پنج تا شش سال قبل شروع شده است.
او گفت: با توجه به اینکه ایران از حیث دیپلماتیک و دفاعی اشراف و آمادگی کامل در مواجهه با تحولات افغانستان دارد، تلاش‌های جدی انجام داده تا منافع مردم این کشور و ایران اسلامی در تحولات لحاظ شود. آمریکایی‌ها در افغانستان دچار ضعف شدند، دولت این کشور نیز در اداره امور تضعیف شد و طالبان نیز برای تصرف بخش‌های مختلف اقداماتی را آغاز کردند، از این‌رو دستگاه دیپلماسی و سایر نهادها در این خصوص فعال شدند و ایران سعی کرد در اطراف منازعه صورت‌گرفته، جلسه بین الافغانی را برگزار کند که از گروه‌های مختلف از جمله طالبان و دولت وقت نیز حضور داشتند.
سخنگوی هیات‌رئیسه مجلس با تاکید بر اینکه اگر ابتکار جمهوری اسلامی ادامه می‌یافت مسائل افغانستان به سمت‌وسوی دیگری می‌رفت، گفت: تلاش خواهیم کرد علاوه بر اینکه رای و دیدگاه مردم افغانستان در آینده‌شان لحاظ شود، منافع ملت ایران و امنیت و ثبات مرزهایمان نیز در نظر گرفته شود؛ طی این مدت نیز هیچ تعرضی به مرزهایمان نشده و آمادگی کامل در این راستا وجود دارد، زیرا روابط حسنه بین دو کشور دارای اهمیت است. موسوی تاکید کرد: نظر و رای مردم افغانستان برای جمهوری اسلامی ایران مهم است و سیاست رسمی است که رهبر انقلاب آن را بیان فرمودند و هر آنچه مردم این کشور بپذیرند، ایران اسلامی نیز از آن دفاع خواهد کرد.
مجلس از حدنصاب می‌افتد؟
هفته گذشته یکی از روزنامه‌ها در گزارشی مفصل توضیح داده بود که از ابتدای تشکیل مجلس شورای اسلامی، مجلس در دفعات معدودی با حدنصاب تشکیل شده است. در همین زمینه عبدالحسین روح‌الامینی در جلسه مجلس شورای اسلامی طی اخطار قانون اساسی اظهار کرد: گزارشی در مطبوعات درج شد که نشان می‌داد مجلس شورای اسلامی در ۵۰۰ روز از جلسات گذشته خود فقط ۶ روز حدنصاب داشته است که به اعتقاد بنده این مطلب توهین به نمایندگان مجلس شورای اسلامی است و باید حفظ شأن و منزلت نمایندگان مورد توجه قرار گیرد. بعضاً گفته می‌شود که نمایندگان به دنبال پست گرفتن در معاونت وزارتخانه‌ها یا استانداری‌ها هستند و این مطالب به هیچ‌وجه شایسته نیست. نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: صرفاً حضور نمایندگان در جایگاه وزارت و آن هم در صورت معرفی از سوی دولت و موافقت مجلس شورای اسلامی قابل قبول است و به هیچ‌وجه درست نیست هر از چندگاهی به مجلس و نمایندگان با این مطالب توهین شود. گفته می‌شود مجلس رها شده است. عدد ندارد و نمایندگان به دنبال پست و مقام هستند که این اظهارات شایسته نیست. قالیباف در پاسخ به این اخطار گفت: اینکه گفته شود با رفتن دو یا چهار نفر از نمایندگان مجلس به مناصب دیگر، جلسات مجلس شورای اسلامی از حدنصاب می‌افتد، کاملاً غیرمنطقی است چراکه مجلس ۲۹۰ نماینده دارد. مجلس شورای اسلامی در اتخاذ تصمیمات خود کاملاً آگاهانه برخورد می‌کند و ما نباید به هر حرف غیرمنطقی که در هر جا زده می‌شود، پاسخ دهیم.
♦♦♦
ایسنا: سردار سرتیپ دوم پاسدار رمضان شریف سخنگو و مسوول روابط عمومی کل سپاه، با بیان اینکه کسی نباید داشته‌ها و توانمندی‌های کشور را در مقابله با کرونا زیر سوال ببرد، گفت: برخی تلاش می‌کنند در خصوص واکسن شایعاتی را در فضای مجازی مطرح کنند که این همان خط رسانه‌ای دشمن است.
ایلنا: آژانس فدرال حمل‌و‌نقل هوایی روسیه و سازمان هواپیمایی کشوری جمهوری اسلامی ایران تفاهم‌نامه‌ای را امضا کردند که هدف آن ایجاد شرایط مطلوب برای تصویب طراحی استاندارد تجهیزات هوانوردی غیرنظامی ساخت روسیه به ایران است. اکنون به‌رغم مشکلات صادرات هواپیماهای غیرنظامی، روسیه می‌تواند در بازار ایران حضور داشته باشد.
ایرنا: علی خضریان، نماینده تهران با بیان اینکه محدودیت‌های تردد شبانه فضا را برای طبقه مرفه خالی کرده است، خواستار تجدید نظر در این محدودیت‌های شبانه شد. اگر خانواده‌ای مجبور باشد بیمار خود را شبانه به بیمارستان انتقال دهد در کنار تمامی هزینه‌های درمان باید جریمه منع تردد را پرداخت کند.
مهر: دریابان علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی با بیان اینکه اولویت اول افغانستان ثبات و آرامش است، گفت: بی‌توجهی به ضرورت ایجاد حکومت فراگیر و مداخله خارجی نگرانی اصلی دوستان مردم افغانستان است.
ایسنا: امیر‌دریادار شهرام ایرانی، فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران گفت: ما توانستیم با یک محصول تمام‌ایرانی به نام ناوشکن سهند از سه مسیر دریایی بسیار خروشان عبور کنیم؛ یعنی اقیانوس اطلس که جزو اقیانوس‌های وحشی دنیا محسوب می‌شود.
ایلنا: ایرج مسجدی، سفیر کشورمان در بغداد با اشاره به نقش مهم نخست‌وزیر عراق در برگزاری سه دور قبلی مذاکرات ایران و عربستان گفت که دور چهارم این مذاکرات نیز برگزار خواهد شد.
مهر: آیت‌الله احمد جنتی دبیر شورای نگهبان، توجه به رفاه و امور معیشتی و اقتصادی مردم را از انتظارات خبرگان رهبری از دولت جدید عنوان کرد و افزود: رئیس‌جمهور حتماً در این زمینه باید جهادی کار کند و خبرگان رهبری نیز باید مطالبه‌گر کار دولت باشد.
ایرنا: غلامرضا مرحبا، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفت: از رئیس‌جمهوری تقاضا داریم برای درمان بیماری‌های اقتصاد، ارز با نرخ ترجیحی را تعیین تکلیف کرده که جز فساد و رانت در کشور ثمره‌ای نداشته است.
تسنیم: سرلشکر صفوی، دستیار و مشاور عالی فرمانده معظم کل قوا گفت: مردم باید بدانند که یک‌شبه نمی‌شود همه مشکلات را حل کرد؛ همه باید به دولت فرصت دهند، اما معتقدم با تلاش‌های شبانه‌روزی دولتمردان در یکی دو سال آینده گشایش‌هایی در زندگی مردم رخ خواهد داد و شرایط و روزهای بهتری در انتظار مردم عزیزمان است.
♦♦♦
امید به احیای روابط تهران-پاریس
اعتماد نوشت: رئیس‌جمهوری هفته گذشته در یک تماس تلفنی با همتای فرانسوی خود گفت‌وگو کرد. ابراهیم رئیسی درباره تماس تلفنی با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، چنین گفت: پیشنهاد مکرون درمورد بازنگری در روابط دو کشور و آغاز فصل نوینی از روابط دوجانبه و همکاری‌های منطقه‌ای تهران-پاریس بوده است که مورد استقبال قرار گرفت. به گفته رئیسی «دولت ایران از توسعه روابط با فرانسه به‌ویژه در زمینه‌های اقتصادی و تجاری استقبال می‌کند و آمادگی داریم همکاری‌های جامع با اروپا را از فرانسه آغاز کنیم». او تاکید کرد: «به‌طور قطع استقلال سیاسی ایران و فرانسه اندوخته ارزشمندی برای برقراری روابط متوازن، قوی و پایدار میان دو کشور است و منافع مشترک ما در ممانعت از دخالت عوامل برون‌زا در این روابط است.»
ابتدای فاجعه؟
شرق نوشت: در حالی که برخی اصولگرایان از یکدست شدن قوا دفاع کرده و آن را به نفع کشور در راستای کاهش تعارضات می‌دانند، حسین کنعانی‌مقدم، فعال سیاسی اصولگرا، گفته تمرکز قوا خوب است اما اینکه ما فکر کنیم که قوا مسوولیت خود را انجام ندهند چون از یک جناح هستند و مجلسی که باید بر عملکرد دولت نظارت کند یا قوه قضائیه که باید مسوولیت پیگیری تخلفات را انجام دهد، به‌خاطر اینکه از یک جناح هستند به وظایف خودشان عمل نکنند، این ابتدای یک فاجعه است و قطعاً ملت ما نخواهند پذیرفت که این رفتار شکل بگیرد. غلامرضا مصباحی‌مقدم نیز اخیراً به رئیسی توصیه کرده بود که دستاوردها را بزرگ‌تر از آنچه هست جلوه ندهد، بلکه همه پیشرفت‌ها و تغییرات در حد خودشان مطرح شود.
تهیه واکسن؛ ماموریت سفرای ایرانی
ایران نوشت: هفته گذشته جلسه «ستاد تامین واکسن کرونای وزارت امور خارجه» به ریاست حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و با حضور معاونان و مدیران کل وزارت امور خارجه برگزار شد. در این جلسه پس از ارائه گزارشی از اقدامات انجام‌شده از سوی وزارت امور خارجه در زمینه تامین واکسن توسط مدیران کل وزارت امور خارجه در حوزه‌های منطقه‌ای و بررسی آخرین وضعیت واردات واکسن، مقرر شد تمامی سفرای جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور با تمام ظرفیت نسبت به تامین و ارسال واکسن‌های مورد تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اقدام کنند. همچنین در این جلسه مدیرعامل شرکت دارویی کووبرکت آخرین وضعیت تولید این واکسن داخلی و ظرفیت‌های مهم تولید واکسن در کشورمان را تشریح کرد.
چهار نفر جدید در فهرست SDN
رسالت نوشت: وزارت خزانه‌داری آمریکا بر پایه ادعاهای اثبات‌‌نشده خود، چهار فرد ایرانی را به بهانه «تلاش برای ربودن یک فعال ایرانی-آمریکایی» در فهرست تحریم‌ها قرار داد. «علیرضا شاهواروقی‌فراهانی»، «محمود خاضعین»، «امید نوری» و «کیا صادقی» چهار فردی هستند که وزارت خزانه‌داری آمریکا آنها را به بهانه ارتباط با وزارت اطلاعات و امنیت ایران و براساس ادعاهای مطرح‌شده در بالا در فهرست SDN قرار داده است. در بیانیه وزارت خزانه‌داری آمریکا آمده است: «آمریکا به پاسخگو کردن دولت‌های مستبد که به روش‌های سرکوب برون‌مرزی اعم از هدف قرار دادن مخالفان، روزنامه‌نگاران یا رهبران مخالفان روی می‌آورند ادامه خواهد داد. این اقدامات، نظم بین‌المللی قانون‌محور را تهدید کرده و امنیت و صلح جمعی را به خطر می‌اندازند.»