عضویت ایران در بریکس
زنگ خطر ناترازی بنزین به صدا درآمد
عضویت کامل ایران در ائتلاف بریکس دربردارنده مزیت‌های متقابل، به ویژه اقتصادی برای ایران و اعضا و دوستان بریکس است که تحقق آن با چالش‌هایی نیز روبه‌رو خواهد بود. آن‌گونه که ایسنا گزارش داده: همزمان با سفر ابراهیم رئیسی به آفریقای جنوبی به دعوت رسمی سیریل رامافوسا، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی و برای شرکت در پانزدهمین نشست سران بریکس، رهبران این ائتلاف عضویت «کامل» ایران در این ائتلاف را در میان چند کشور دیگر، از جمله عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر، اتیوپی و آرژانتین تایید کردند. رئیس‌جمهوری آفریقای جنوبی با اعلام عضویت کشورهای جدید در ائتلاف بریکس تاکید کرد که عضویت کامل کشورهای جدید در بریکس از اول ژانویه ۲۰۲۴ آغاز خواهد شد. او گفت که پذیرش اعضای جدید در بریکس، اولین مرحله از روند توسعه گروه است. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه نیز به کشورهای جدیدی که به بریکس پیوسته‌اند، تبریک گفت و اطمینان داد که روسیه به کار برای گسترش نفوذ ائتلاف در جهان ادامه خواهد داد. بریکس یک سازمان بین‌المللی متشکل از پنج کشور برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی است. این سازمان در ژوئن ۲۰۰۶ در چارچوب مجمع اقتصادی سن‌پترزبورگ با مشارکت وزرای اقتصاد برزیل، روسیه، هند و چین تاسیس شد، سپس آفریقای جنوبی به آن پیوست. اساساً، روابط دوجانبه بین کشورهای بریکس بر مبنای عدم مداخله، برابری و سود متقابل بنا شده است. علاوه بر اجلاس سران این کشورها، جلساتی در سطح وزیران خارجه، وزیران دارایی و... برگزار می‌شود. از سال ۲۰۰۹، کشورهای بریکس هر سال اجلاس‌های سران خود را برگزار می‌کنند.
ناترازی بنزین
محمدصادق محبی‌نظر، رئیس کمیسیون انرژی مجمع مشورتی نظام مسائل کشور گفت: به صورت متوسط رشد حدود ۱۰درصدی در مصرف سوخت مایع در کشور را داریم و یارانه ۸۰ میلیارددلاری سوخت گویای وضعیت بحرانی در تصمیم‌سازی این حوزه است. آن‌گونه که ایلنا گزارش داده، وی ادامه داد: شرایط تولید و توزیع بنزین و گازوئیل به‌گونه‌ای است که مسیر این چرخه را هر لحظه ممکن است نامتوازن کند و در صورت عدم چاره‌اندیشی عاجل تبعات متعددی در پی خواهد داشت. رئیس کمیسیون انرژی مجمع مشورتی نظام مسائل کشور افزود: مصرف روزانه بنزین در کشور حدود ۱۱۰ میلیون لیتر است که از ابتدای سال جاری تا ۱۱۷ میلیون لیتر هم رسیده و پیک‌های مصرف متعددی را تجربه کرده‌ایم. از سوی دیگر، پیش‌بینی می‌شود مصرف تا ۱۵۰ میلیون لیتر در روز نیز ثبت شود، بنابراین ناترازی سوخت به‌خصوص بنزین از آنچه تصور می‌کنیم به ما نزدیک‌تر است و اگر مدیریت نشود قطعاً به واردکننده بنزین تبدیل خواهیم شد. رئیس کمیسیون انرژی مجمع مشورتی نظام مسائل کشور افزود: فرصت‌های متعددی در برنامه‌ریزی‌های میان‌مدت و بلند‌مدت برای رفع ناترازی سوخت متصور بوده که متاسفانه فرصت‌سوزی اتفاق افتاده است. روند اجرای طرح‌های پتروپالایشگاهی پیشرفت مطلوبی نداشته و هیچ‌گونه سنخیتی با برنامه زمان‌بندی‌شده ندارد. عملیات احداث مجموعه پتروپالایشگاه شهید سلیمانی باید از ابتدای سال جاری آغاز می‌شد، با این حال تاکنون اجرایی نشده است. محبی‌نظر گفت: درمان ناترازی سوخت باید در بخش‌های مختلف تولید، انتقال، تخصیص و توزیع صورت پذیرد و اعمال سیاست‌های یک‌جانبه، نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه به صورت بار مضاعف سایر قسمت‌های چرخه سوخت را تحت فشار قرار می‌دهد. در توزیع سوخت اعمال حاکمیت و محدودسازی سهمیه سوخت راهکاری موقت است و ناگزیر باید در زمینه بهینه‌سازی و از چرخه خارج کردن خودروها و وسایل نقلیه پرمصرف و کم‌راندمان اقدام عاجل کرد. توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی و استفاده از انرژی الکتریکی به‌جای انرژی حرارتی می‌تواند تا حدودی مصرف غیربهینه سوخت را کاهش دهد.
کفه واردات سنگین‌تر شد
گزارش گمرک ایران درباره وضعیت صادرات و واردات کشور در پنج‌ماه نخست امسال نشان می‌دهد که میزان صادرات در مرداد نسبت به ماه قبل تغییر خاصی نداشته است و میزان واردات نیز نسبت به تیرماه سال جاری کاهش داشته است. آن‌گونه که دنیای اقتصاد گزارش داده: از نظر ترکیب کشورهای واردکننده کالا از ایران و صادرکنندگان محصولات به کشور نیز تغییر قابل توجهی مشاهده نمی‌شود و همچنان کشورهایی همچون چین، امارات متحده عربی، عراق، ترکیه و هند، نام‌های آشنای این فهرست هستند. نکته حائز اهمیت دیگر در این گزارش آن است که در پنج‌ماه نخست سال جاری بیش از ۷ /۳ درصد از مجموع واردات کشور را تلفن همراه تشکیل می‌دهد. این گزارش حاوی خبر خوبی نیز هست. در مدت مذکور درآمد ایران از ترانزیت کالا افزایش قابل توجهی داشته است. اما مهم‌ترین عدد این گزارش تراز منفی پنج میلیارددلاری در پنج‌ماه نخست امسال است. با توجه به اینکه این عدد در مدت مشابه سال ۱۴۰۰ مثبت ۲ /۱ میلیارد دلار و در مدت مشابه سال گذشته معادل منفی ۷۰۰ میلیون دلار بوده است، این تراز منفی می‌تواند نشانه‌ای بر افزایش فروش نفت ایران و واردات کالا برای جلوگیری از اوج‌گیری تورم باشد. در واقع این آمار می‌تواند خبر بلومبرگ را در رابطه با افزایش قابل توجه فروش نفت ایران تایید کند. بر اساس آمارهای گمرک ایران، وزن کالاهای وارداتی در مردادماه معادل ۵۶ /۲ میلیون تن بوده و ارزش دلاری واردات در این ماه رقم ۶۷ /۴ میلیارد دلار را ثبت کرده است. همچنین صادرات کشور در ماه گذشته از نظر وزنی معادل ۱ /۱۰ تن و از نظر ارزش دلاری رقم ۴ /۳ میلیارد دلار را ثبت کرده است. بنابراین در مردادماه حجم تجارت ایران معادل ۰۷ /۸ میلیارد دلار محاسبه شده است. همچنین تراز تجاری ایران در مردادماه رقم منفی ۲۷ /۱ میلیارد دلار را نشان می‌دهد. همچنین مقایسه آمارهای مردادماه با تیرماه نشان می‌دهد که از نظر ارزش دلاری صادرات این ماه نسبت به تیرماه گذشته تغییری نداشته و واردات مردادماه نسبت به تیرماه سال جاری از نظر ارزش دلاری ۱۶ درصد کاهش پیدا کرده است. در مقایسه با مردادماه سال ۱۴۰۱ نیز تغییرات چندان قابل‌‌توجه نیست. مقایسه نشان می‌دهد میزان صادرات نسبت به ماه مشابه سال گذشته ۴۰۰ میلیون دلار، معادل ۱۰ درصد، کاهش یافته و میزان واردات نیز نسبت به مرداد سال گذشته ۲۰۰ میلیون دلار، معادل چهار درصد، کاهش پیدا کرده است.
سرگردانی در صف خودرو
سامانه یکپارچه فروش خودرو، یا سامانه متمرکز قرعه‌کشی خودرو، بستری است که وزارت صمت برای ساماندهی بازار خودرو و ایجاد شفافیت بیشتر دستور راه‌اندازی آن را داد. در این سامانه بازه زمانی مشخصی نیز برای عرضه خودرو تعیین شده است. این در حالی است که با وجود زمان تعیین‌شده برای ارائه خودروهای ثبت‌نامی، تحویل این خودروها بنا به دلایل مختلفی با تاخیر روبه‌رو شده است. آن‌گونه که اعتماد گزارش داد: سامانه فروش یکپارچه خودرو تقریباً تمام تولیدات خودروسازان را تا پایان سال آینده به فروش رسانده است اما مشکلات متعددی که نبود قطعه فقط یکی از آنهاست، قطعاً تحویل خودرو به متقاضیان را دچار مشکل می‌کند. پیش از این نیز خبرهایی از خودروسازان به گوش می‌رسید که برای تحویل به‌موقع تعهدات باید با تمام ظرفیت تولید کنند و اگر در تابستان با قطعی برق یا گاز روبه‌رو شوند، امکان تحویل به موقع تعهدات وجود نخواهد داشت. تحویل به‌موقع تعهدهای ایجادشده از سوی سامانه یکپارچه فروش برای خودروسازان، برای این شرکت‌ها اصلاً کار ساده‌ای نیست و موانع بسیاری برای این کار وجود دارد. هرچند برخی تحلیل‌ها بر این موضوع تاکید دارند که این‌گونه تاخیرها به سود خودروسازان هم هست. در حال حاضر بخش عرضه در بازار خودرو مختل شده و تاخیر در تحویل‌ها نیز بازار را تشنه‌تر خواهد کرد. در حال حاضر، خودروسازان، بخش بزرگی از نقدینگی مورد نیاز خود را از سامانه یکپارچه خودرو جذب کرده‌اند. اما گزارش‌های متعددی از تاخیر در تحویل خودروها به دست رسیده که نشان می‌دهد در این چرخه معیوب، فقط بخش تقاضاست که زیان می‌بیند؛ مردمی که در سامانه ثبت‌نام کرده‌اند و برای خرید خودرو باید یک سال و شاید بیشتر صبر کنند و هر ماه هم با خلف وعده طرف عرضه مواجه می‌شوند که پول بیشتری تحت عنوان «مابه‌التفاوت» طلب می‌کنند و خبری هم از خودرو نیست.
جایگاه مالیات
هاشم اورعی، استاد اقتصاد دانشگاه شریف، تاکید دارد که مالیات زمانی معنا دارد که اقتصاد در دست مردم باشد نه اینکه تقریباً اختیار تمام منابع و اقتصاد در دست دولت باشد. آن‌گونه که شرق گزارش داده: او توضیح می‌دهد که «اساساً جایگاه مالیات در کشورهای پیشرفته با ایران متفاوت است. به‌شخصه در بحث مالیات‌گیری کشورها را به دو گروه تقسیم می‌کنم؛ برخی دولت‌ها تخصصشان در خلق و بعضی دیگر در خرج ثروت است. در واقع گروه اول بر کسب درآمد، ثروت و رشد اقتصادی متکی هستند؛ این دولت‌ها برای تامین خرج خود سیستمی را تهیه می‌کنند که توسعه‌طلب باشد و فضا را برای عملکرد فعالان اقتصادی تسهیل کند. ویژگی دیگر و شاید مهم این دولت‌ها جوابگو بودنشان است، در نتیجه خودشان را در جایگاه ارباب نمی‌بینند». استاد اقتصاد دانشگاه شریف به مصادیقی در این زمینه اشاره می‌کند و می‌گوید: «به عنوان مثال سنگاپور که کشوری کوچک با حدود پنج میلیون نفر جمعیت است، در تمام دنیا به خدمات‌دهی عالی معروف است. موجودی کلان صندوق ذخیره ارزی این کشور به هزار و ۹۵۰ میلیارد دلار می‌رسد. کشورهای گروه دوم کشورهایی هستند که در خرج کردن ثروت تخصص دارند نه خلق ثروت. این کشورها و دولت‌ها به جای تولید ثروت و در نتیجه رشد اقتصادی، متکی بر توزیع ثروت هستند. معمولاً دولت‌های دسته دوم روی یک کوزه پر از طال (نفت، معادن و منابع طبیعی) نشسته‌اند و به جای اینکه تسهیلگر توسعه باشند تصدی‌گر هستند و خود را بی‌نیاز از پاسخگویی به مردم می‌دانند، چون برخلاف گروه اول خود را ارباب می‌بینند.» این اقتصاددان در ادامه تاکید می‌کند که مولفه اساسی استقرار ساختار درست مالیاتی در هر کشوری این است که مردم به دولت اعتماد داشته باشند و دولت برای تقویت اعتماد مردم خود را ملزم ببیند. به گفته هاشم اورعی، این مساله پاشنه‌آشیل استقرار ساختار مدرن مالیاتی در ایران است؛ چراکه اساساً مردم می‌بینند زمانی که نفت بشکه‌ای ۱۲۰ دلار است، با زمانی که بشکه‌ای ۱۰ دلار است هیچ تفاوت معناداری در رفاه و شرایط زندگی عموم مردم دیده نمی‌شود.
♦♦♦
ایلنا: میزان کالاهای وارداتی به کشور در پنج ماه سال جاری ۱۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۲۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بوده که از حیث وزن 17 /2 درصد و از نظر ارزش 49 /7 درصد رشد داشته است.
تسنیم: سید احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد، خواستار بررسی فوری سازمان امور مالیاتی در زمینه احتمال فرار مالیاتی واردکنندگان آیفون و موبایل بالای ۶۰۰ دلار در سال ۱۴۰۱ شد.
ایسنا: عباس علی‌آبادی، وزیر صنعت، معدن و تجارت، گفت: بسیاری از مشکلات با همراهی بخش خصوصی قابل حل است و ما نیز در دولت پذیرای پیشنهادهای آنها هستیم.
ایلنا: احمد معروفخانی، رئیس هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی، اعلام کرد: هیچ پایه و اساس استاندارد و مسائل فنی در بازگشت محصولات نفتی ایران در میان نیست موضوع غیرفنی و مباحث حاشیه‌ای، مافیایی و انتفاع گروه‌های خاص است.
ایرنا: محسن خجسته، معاون وزیر نفت، گفت: به دنبال جابه‌جایی سکوی عظیم فاز ۱۱ پارس جنوبی، تولید گاز از این سکو چهار سال زودتر از موعد مقرر انجام می‌شود.
تسنیم: سمیه گلپور، رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگری کشور، با اشاره به اینکه درخواست برگزاری جلسه شورای عالی کار برای بررسی مجدد مزد را داریم گفت: تامین هزینه‌های مسکن و معیشت برای کارگران دشوار است.
ایسنا: مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، گفت: جداسازی حساب‌های تجاری از غیرتجاری انجام گرفت و تمام بانک‌ها در این زمینه فعال شده‌اند.
ایلنا: سیدسعید راد، مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران، از پرداخت بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان از مطالبات گندمکاران در سه روز اخیر خبر داد.
تسنیم: مسعود امراللهی، مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی وزارت جهاد کشاورزی، گفت: هیچ کمبودی در تولید و توزیع شکر وجود ندارد و سهمیه‌بندی این کالا نیز کذب است.
ایلنا: جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، گفت: امروز در حوزه کیفی‌سازی فرآورده به مرزهای دانش فنی رسیدیم و علاوه بر خودکفایی در این حوزه، می‌توانیم در حوزه صدور خدمات فنی مهندسی و دانش فنی نیز ورود کنیم.
♦♦♦
پتک بانکی بر بافت فرسوده
دنیای‌اقتصاد نوشت: تصمیم تازه سیاستگذار پولی، زنگ خطر تامین مالی موثر در مهم‌ترین جبهه تامین مسکن شهرها را به صدا درآورد. این هشدار، در بطن خود، تبعات حذف بافت‌های فرسوده از وام ارزان با سقف بالا برای دولت، مجموعه بازار مسکن (سازنده‌ها و متقاضیان خرید) و همچنین جریان مقابله با تاب‌آوری ضعیف شهرها به دلیل فرسودگی را به سیاستگذار گوشزد می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد، پتک بانکی فرودآمده بر بافت فرسوده، در نتیجه تصمیم اخیر سیاستگذار پولی، عملاً مغایر با قانون و همچنین مخالف جریانی است که دولت‌ها از گذشته تاکنون در مورد سیاست‌های تامین مسکن، بر آن تاکید داشته‌اند.
خصوصی‌سازی صنعت خودرو
اعتماد نوشت: امیرحسین جلالی، عضو هیات‌رئیسه انجمن قطعه‌سازان، گفت: حذف قیمت‌گذاری دستوری و خصوصی‌سازی صنعت خودرو مهم‌ترین و تاثیرگذارین راه‌حل‌های برون‌رفت صنعت خودرو از بحران است و قطعه‌سازان از عملیاتی شدن هر دو اینها استقبال می‌کنند. امیرحسین جلالی گفت: مدت‌هاست بحث واگذاری ایران‌خودرو و سایپا به بخش خصوصی مطرح بوده است. در دهه 80 واگذاری‌ها از طریق دور زدن قانون از طریق سهام تودلی به بیراهه رفت و دو سال پیش نیز بعد از دستور رئیس‌جمهوری در این زمینه جدیتی دیده نمی‌شد اما واگذاری‌های اخیر نشان می‌دهد که اراده دولت جدی است.
چین از تحریم ایران استفاده می‌برد
شرق نوشت: محسن قمصری، مدیر پیشین امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، با اشاره به کاهش صادرات نفت عربستان به چین و البته رقابت روسیه و ایران برای فروش نفت تحریمی خود به چین توضیح داده است: «در شرایط موجود افزایش صادرات نفت ایران وابسته به بازار چین است و کشورهای دیگر هم به خاطر شرایط تحریم و به دلیل مراودات اقتصادی که با آمریکا دارند جرئت خرید نفت از ایران را ندارند و رسیدن ایران به تولید 4 /3 میلیون بشکه در روز جای امیدواری دارد اما متاسفانه برای صادرات ما فقط بازار چین را داریم و کاهش صادرات عربستان نیز چندان زیاد نیست که جایی برای ما باز شود.»
تورم از جای خود تکان نخورد
هم‌میهن نوشت: ابراهیم رئیسی برنامه رساندن تورم به نصف میزان فعلی و پس از آن، تک‌رقمی کردن تورم را در زمان انتخابات و بعد از آن اعلام کرد. اما تورم از جای خود تکان نخورد و بالای 40 درصد ماند. او و یارانش این روزها به کاهشی شدن نرخ تورم در دو ماه اخیر اشاره می‌کنند اما همه می‌دانند این کاهش به دلیل مقایسه با ماه مشابه سال قبل که ارز 4200تومانی حذف شده و تورم فزاینده ایجاد شده بود به دست آمده و توفیق محسوب نمی‌شود. یعنی بیش از آنکه کاهشی شدن روند تورم دو ماه گذشته نتیجه عملکرد او باشد، دلایل فنی دارد. ضمن آنکه با وجود این روند کاهشی، تورم همچنان بالای 40 درصد است.