جدال بهارستان و میرداماد
ریشه مشکلات اقتصادی کشور کجاست؟
در دو هفته گذشته با اعلام پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در ایران بازارها تحت تاثیر این تغییرات احتمالی قرار گرفتند. به این ترتیب که نرخ ارز کاهش پیدا کرده و بازارهای متاثر از قیمت ارز نیز با افت قیمت روبه‌رو شدند. این موضوعی است که واکنش محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی را برانگیخت. وی در ابتدای جلسه علنی بیان کرد: تصمیمات ما در حوزه مسکن، بورس، ترخیص کالاهای اساسی از گمرک، سیاست‌های پولی و بانکی، نظام بودجه‌ریزی، اختصاصِ ارز ترجیحی، سوداگری‌ها در بازار ارز، طلا و خودرو، بی‌تفاوتی نسبت به گرانی‌ها و رها کردن بازار و بی‌توجهی به تولید ملی، به پاستور و بهارستان و باب همایون و میرداماد ارتباط دارد، نه به جورجیا و میشیگان و آریزونا. پس به مردم آدرس غلط ندهید.
وی بیان کرد: مهم‌ترین ریشه مشکلات کشور سوء‌مدیریت، استفاده نکردن از ظرفیت‌های عظیم داخلی، دست روی دست گذاشتن و ناهماهنگی میان نهادهای سیاستگذار و مجری است و همین سوءمدیریت‌هاست که باعث عدم برقراریِ ارتباطِ مناسب تجاری با کشورهای همسایه و منطقه و کشورهای مهم دنیا مخصوصاً کشورهای آسیا و اوراسیا شده است.
این سخنانی بود که رئیس کل بانک مرکزی به آن پاسخ داد و گفت: وارد کردن بانک مرکزی را به مباحث سیاسی و حاشیه‌ای توصیه نمی‌کنم و آن را به صلاح کشور نمی‌دانم؛ اعتقاد دارم تمام نیروی اینجانب و بانک مرکزی باید معطوف به مقابله با تحریم‌ها و کمک به اقتصاد کشور باشد. عبدالناصر همتی خطاب به قالیباف نوشت: حضر‌تعالی به خوبی در جریان مسائل و مشکلات کشور هستید و چند بار نیز شخصاً جنابعالی را در جریان مشکلات قرار داده و شرایط را در جلسات مختلف مجلس خدمتتان تشریح کرده‌ام. لذا، من وارد کردن بانک مرکزی را به مباحث سیاسی و حاشیه‌ای توصیه نمی‌کنم و آن را به صلاح کشور نمی‌دانم و اعتقاد دارم تمام نیروی اینجانب و بانک مرکزی باید معطوف به مقابله با تحریم‌ها و کمک به اقتصاد کشور باشد.
وی اضافه کرد: انتظار دارم، جنابعالی که در جریان همه امور قرار دارید، برای کمک به رویکرد بانک مرکزی در مقابله با این فشارهای اقتصادی، با سیاست‌های ضدتورمی و تلاش برای رونق تولید داخلی، همراه و همگام شوید.
کاهش 10درصدی قیمت لپ‌تاپ
یکی از بازارهایی که در هفته گذشته تحت تاثیر قیمت ارز قرار گرفته و با افت قیمت روبه‌رو شد، بازار محصولات دیجیتال بود. در همین زمینه محمدرضا فرجی، رئیس اتحادیه فناوران رایانه تهران از کاهش 5 تا ۱۰درصدی قیمت تبلت و لپ‌تاپ در پی کاهش اخیر نرخ ارز خبر داد و گفت که مصرف کالاهای آی‌تی به واسطه شیوع کرونا و اهمیت این قبیل کالاها در امر آموزش دانش‌آموزان و دانشجویان و دورکاری ۲۰۰ درصد افزایش داشته، اما سقف ثبت سفارش همچنان طبق میانگین سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ محاسبه می‌شود و بنابراین تعداد دستگاه‌های مورد نظر نسبت به تقاضا بسیار کم بود. محمدرضا فرجی با تاکید بر ضرورت ثبات نرخ ارز در کشور و با بیان اینکه کالاهایی که عمده قطعات آن از خارج از کشور تامین می‌شود، هر روز با نوسان نرخ ارز در حال تغییر است، اظهار کرد: کاهش قیمت لپ‌تاپ و کالاهای مشابه، مشروط به ثابت ماندن نرخ دلار است. کاهش قیمت دلار در حالت خوش‌بینانه تا حدود دو ماه دیگر منجر به کاهش قیمت‌ها در بازار می‌شود. وی با بیان اینکه اگر افت ارزش دلار ادامه‌دار باشد، قطعاً روی قیمت‌ها تاثیر خواهد داشت، گفت: اخیراً تغییراتی در نرخ ارز رخ داده، اما تا زمانی که ثبات پیدا نکند، نمی‌توان درباره تثبیت یا کاهش قیمت کالاها اظهارنظر کرد. البته که کاهش نرخ ارز می‌تواند تاثیر بسزایی در قیمت‌ها داشته باشد.
البته به گفته رئیس اتحادیه فناوران رایانه، معضل و خطر دیگر رو به اتمام بودن سقف ثبت سفارش‌هاست که اگر فکری به حال آن نشود حتی دلار ۲۰ هزارتومانی هم نخواهد توانست باعث کاهش قیمت‌ها شود. اهمیت و تاثیرگذاری این مشکل در صنف رایانه بسیار بیشتر از صنوف دیگر است، چراکه مصرف کالاهای آی‌تی به واسطه شیوع کرونا و اهمیت این قبیل کالاها در امر آموزش دانش‌آموزان و دانشجویان و دورکاری، ۲۰۰ درصد افزایش داشته است؛ بنابراین مصرف به شدت افزایش پیدا کرده اما سقف ثبت سفارش همچنان طبق میانگین سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ محاسبه می‌شود؛ بنابراین تعداد دستگاه‌های مورد نظر نسبت به تقاضا بسیار کم بود.
ترخیص به شرط تخصیص ارز
بر مبنای گزارش گمرک ایران حدود هشت میلیون تن کالا در گمرک و بنادر موجود است که بیش از 5 /3 میلیون تن آن را کالای اساسی و 5 /3 میلیون تن کالای اساسی غیرضروری تشکیل داده است. این در حالی است که با وجود دستورالعمل‌هایی که تا پیش از این برای رفع موانع ترخیص در دستور کار قرار گرفته بود، همچنان گره‌هایی وجود داشت که از مهم‌ترین آنها مسائل ارزی و عدم تخصیص و تامین ارز بود.
اما به دنبال شدت گرفتن انتقادات و تبعات ناشی از دپوی کالاها، در ستاد هماهنگی اقتصادی دولت تصمیماتی در رابطه با رفع موانع ترخیص به ویژه مشکلات ارزی اتخاذ شد که بر اساس آن صاحبان کالاهای اساسی و مواد اولیه و ماشین‌آلات و تجهیزات خطوط تولید می‌توانند از ۱۷ آبان‌ماه در اسرع وقت نسبت به ترخیص کالا اقدام کنند. آخرین گزارش از وضعیت ترخیص کالاها نیز از این حکایت داشت که طی ۱۰ روز گذشته 2 /1 میلیون تن کالا از گمرک‌های کشور ترخیص شده است.
اما در این میان هنوز بخشی از کالاهای دپوشده در گمرک وضعیت مشخصی ندارند. به این ترتیب که بخشی از کالاهایی که در گروه‌های دیگر قرار دارند مشمول این مصوبه نبوده و امکان ترخیص برای آنها فراهم نیست.
در این زمینه صدیف بیک‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا، درباره تکلیف صاحبان کالاهای غیراساسی، غیرضروری و غیر از مواد اولیه اظهار کرد: بر اساس مصوبه فروردین‌ماه ۱۳۹۷ هیات وزیران، فقط داشتن ثبت سفارش برای تخصیص و تامین ارز ملاک نیست؛ بنابراین افراد باید ابتدا ثبت سفارش کنند، تخصیص ارز گرفته و تامین ارز شده باشند و بعد کالای خود را وارد کنند. بنابراین اینکه شخصی کالای خارج از اولویت را بدون ثبت سفارش یا حتی در صورت داشتن ثبت سفارش، بدون تخصیص ارز به محدوده گمرکی کشور وارد می‌کند، به این معنی نیست که حتماً باید تخصیص و تامین ارز آنها پیگیری شود. به گفته این مقام مسوول، واردکننده باید ابتدا مطمئن شود که برای کالای مورد نظر خود که اولویت زیادی ندارد، تخصیص ارز دریافت کرده و بعد کالا را به کشور وارد کند.
افزایش 10درصدی قیمت بلیت پروازهای داخلی
پس از اعلام نرخ جدید پروازهای داخلی، اعتراض‌های متعددی از سوی مسافران این پروازها مطرح شد. نهایتاً و بعد از برگزاری جلسات پی‌درپی میان مسوولان سازمان هواپیمایی کشوری با شرکت‌های هواپیمایی و حتی یک جلسه با حضور وزیر راه، شنبه‌شب ۲۴ آبان، سازمان هواپیمایی کشوری از نهایی شدن نرخ جدید پروازهای داخلی با افزایش ۱۰درصدی نسبت به خرداد ۹۹ خبر داد.
این در حالی است که نظر اعضای انجمن شرکت‌های هواپیمایی، افزایش ۳۰ تا ۳۲درصدی نرخ‌ها نسبت به نرخ‌نامه شهریور ۹۸ بود. در نرخ‌نامه جدید که قرار است از روزهای آتی اجرایی شود، برای اولین‌بار پس از تهیه و تدوین چندین دوره نرخ‌نامه پروازهای داخلی از دی‌ماه ۹۷ تاکنون که از روش تعیین نرخ‌نامه برای مسیرهای پروازی استفاده شد، کف قیمتی حذف شده است و شرکت‌های هواپیمایی می‌توانند در قیمت حداقلی و ارزان‌فروشی نیز با یکدیگر رقابت کنند که گفته می‌شود این اتفاق با پیگیری‌های نمایندگان مجلس رخ داده است.
در این نرخ‌نامه، حداکثر قیمت پرواز تهران-مشهد ۷۷۱ هزار تومان، تهران-شیراز ۶۷۴ هزار تومان و تهران-کیش ۹۹۶ هزار تومان تعیین شده؛ این در حالی است که قیمت همین مسیرها در خرداد امسال به ترتیب ۷۰۱، ۶۱۳ و ۹۰۵ هزار تومان تعیین شده بود.
خودرو به کالای سرمایه‌ای تبدیل شده
دبیر انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو بیان کرد: امروز با مشکل تقاضای کاذب خودرو در بازار مواجهیم، زیرا اختلاف قیمت بازاری و کارخانه‌ای آن به حدی است که به یک کالای سرمایه‌ای بدل شده است.
«مازیار بیگلو» روز دوشنبه در نشست خبری اعضای هیات‌مدیره انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو در محل هتل المپیک، افزود: ثبت‌نام بیش از پنج میلیون نفر در یک دوره قرعه‌کشی خودروسازان، به دلیل سود بیش از صددرصدی برندگان قرعه‌کشی و ناشی از اختلاف قیمت‌هاست.
وی معتقد است تولید کنونی خودروسازان پاسخگوی نیاز بازار است و مطابق مطالعات انجام‌شده از سوی وزارت صنعت و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو)، نیاز واقعی بازار حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار دستگاه در سال تخمین زده شده است.
قیمت مصوب لبنیات ۴۰ درصد افزایش یافت
سخنگوی انجمن صنایع لبنی ایران درباره افزایش قیمت مصوب محصولات لبنی مشمول نرخ‌گذاری دستوری گفت: این محصولات در مقایسه با قبل ۴۰ درصد گران شده‌اند. سیدمحمدرضا بنی‌طبا، سخنگوی انجمن صنایع لبنی به تسنیم گفت: با توجه به افزایش هزینه‌های تولید از جمله قیمت شیر خام، قیمت مصوب محصولات لبنی نیز افزایش یافت. قیمت شیر خام درب دامداری 4150 تومان تعیین شد و به‌ازای هر دهم چربی بالاتر از 3 /2 درصد 60 تومان نیز به این نرخ اضافه می‌شود و در صورتی که کمتر از 3 /2 درصد چربی باشد 60 تومان کسر می‌شود.
سخنگوی انجمن صنایع لبنی ادامه داد: این تغییرات قیمت در چند روز آینده و با نامه سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان به تشکل‌های مربوطه ابلاغ خواهد شد و سپس تغییرات قیمت محصولات لبنی قابل اجرا خواهد بود. نظارت بر این قیمت‌های مصوب باید بر کل زنجیره صورت گیرد و فقط بر محصول لبنی نباشد؛ یعنی باید قیمت شیر خام فروخته‌شده دامداران به کارخانه‌ها نیز توسط سازمان‌های ناظر بر بازار رصد و با هرگونه گران‌فروشی برخورد شود.
احتمال حذف ارز 4200تومانی
یکی از اخبار مهم هفته گذشته احتمال حذف ارز 4200تومانی دولتی بود. این نرخ ارز که دولت آن را برای مصارف خاص از جمله تامین کالاهای اساسی تخصیص می‌داد همواره مورد انتقاد کارشناسان و دستگاه‌های ناظر بود چراکه به گفته آنها زمینه را برای رانت‌جویی عده‌ای فراهم کرده بود. حالا اما وزیر صمت از رویکرد جدید دولت برای حذف ارز 4200تومانی خبر می‌دهد. علیرضا رزم‌حسینی در جلسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی گفت: به دنبال حذف ارز ۴۲۰۰تومانی هستیم. تفاوت ارز دولتی و آزاد فسادزاست و دولت نیز در شرایط کنونی آماده حذف ارز ۴۲۰۰تومانی است.
وی همچنین در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به دیگر تصمیمات ابلاغی از سوی رئیس‌جمهور تصریح کرد: تمامی صادرکنندگانی که از سال ۱۳۹۸ تعهد ارزی داشته‌اند، می‌توانند تعهد ارزی خود را از محل واردات برای خود یا برای غیر ایفا کنند.
♦♦♦
فارس: محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، محل هزینه‌کرد درآمدهای حاصل از سودها و تراکنش‌های بانکی و عوارض گمرکی را نامشخص و آن را عامل سوداگری توصیف کرد.
ایسنا: سعید صارمی معاون دفتر برنامه‌ریزی تامین، توزیع و تنظیم بازار وزارت صمت از تامین و توزیع ۱۴۰ هزار تن روغن (مایع خوراکی و جامد بخش صنف و صنعت) از محل ذخایر استراتژیک کشور خبر داد و گفت: با تمهیدات انجام‌گرفته ظرف یک ماه آینده کل مشکل روغن حل خواهد شد.
تسنیم: محسن علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس گفت: بسیاری از حقوقی‌های متخلفی که در بازار سرمایه سوداگری کرده و موجب اختلال در اقتصاد شده‌اند، در هیات‌مدیره سازمان‌ها نفوذ دارند و اجازه تهیه و ارسال گزارش تخلفاتشان را به سازمان بورس نمی‌دهند.
فارس: بر اساس آمارهای گمرک، صادرات گاز به ترکیه در نیمه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل، به لحاظ حجم ۷۲ درصد افت کرد.
ایرنا: خسرو ابراهیمی‌نیا، رئیس اتحادیه تالارهای پذیرایی گفت: برگزاری مراسم خانوادگی از جمله عروسی‌ها به رستوران‌ها با فضاهای کوچک منتقل شده است، در صورتی که سالن‌های پذیرایی می‌توانند با رعایت تمام دستورالعمل‌های بهداشتی این آیین‌ها را به خوبی برپا کنند.
مهر: علیرضا رزم‌حسینی، وزیر صمت، از ترخیص چهار میلیون و ۲۰۰ هزار تن کالای مواد اولیه تا پایان امسال از گمرک‌ها خبر داد و گفت که احتمالاً ظرف یک ماه آینده بنادر از کالاهای اساسی تخلیه خواهند شد.
ایلنا: حداکثر قیمت تحویل شکر سفید تولید داخل درب کارخانه به ازای هر کیلوگرم به صورت یکسان برای مصارف صنف و صنعت و عمده‌خری خانوار شش هزار و ۶۵۰ تومان تعیین شد.
ایسنا: طبق اعلام مهرداد جمال‌ارونقی، معاون فنی گمرک ترخیص کالاهای اساسی تا سقف ۹۰ درصد بدون الزام به ارائه کد رهگیری بانک با اخذ تعهد از صاحب کالا برای عرضه در چارچوب تعیین‌شده و با نرخ مصوب انجام می‌شود.
ایرنا: امیدعلی پارسا، رئیس سازمان امور مالیاتی کشور گفت: در هفت‌ماهه ۹۹ حدود ۱۰۰ درصد درآمد مالیاتی امسال محقق شد، در سال گذشته نیز ۱۰۲ درصد این درآمدها ثبت شد.
ایلنا: خیرالله خادمی، معاون وزیر راه و شهرسازی، اظهار کرد: در کل کشور 7700 کیلومتر بزرگراه در حال ساخت است که 1761 کیلومتر از این پروژه‌ها به عنوان پروژه‌های جهش تولید در اولویت ساخت‌وساز هستند.
تسنیم: علیرضا نیک‌آئین، رئیس اتحادیه تعمیرکاران خودرو تهران، گفت: این روزها با افزایش قیمت بسیاری از لوازم یدکی خودرو قطعات تقلبی، روغن موتور تقلبی و نظایر آن در بازار زیاد شده است.
♦♦♦
هدایت به مسیر آزادراه تخلیه حباب
دنیای اقتصاد نوشت: قیمت خودروهای خارجی در ایران بعضاً تا چهار برابر بازارهای جهانی افزایش پیدا کرده، قیمت خودروهای داخلی نیز نسبت به یک سال اخیر و هم در مقایسه با قیمت فروش کارخانه، در سطح بسیار بالایی قرار دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت خودرو بیش از غالب بازارهای دارایی رشد کرده است. طی چند روز اخیر به دنبال افت نرخ ارز، قیمت‌ها در بازار خودرو تا حدودی کاهش پیدا کرد؛ اما برای «تخلیه اساسی» حباب خودرو یک «سیاست اساسی» لازم است. با لغو قیمت‌گذاری دستوری، از یک‌سو حباب قیمتی خودرو در بازار می‌ترکد و از سوی دیگر انتقال سیگنال مثبت آن به سایر بازارها باعث می‌شود مسیر آزادراه تخلیه حباب‌ها گشوده شود.
شش نشانه مثبت برای بازار بورس
همشهری نوشت: 90 روز از آغاز روند نزولی شاخص بورس می‌گذرد. در این مدت شاخص کل بورس تهران بیش از 40 درصد افت کرده و 3500 هزار میلیارد تومان از ارزش بازار سهام کاسته شده است. اکنون اما نشانه‌هایی از احتمال آغاز روند صعودی بورس ظهور کرده؛ اکنون قیمت سهام شرکت‌ها به دلیل نزول‌های مداوم برای خرید جذاب‌تر هم شده است. عواملی چون افزایش گستره بازارگردانی سهام شرکت‌ها، وعده تزریق منابع مالی جدید، افزایش نیافتن نرخ سود بانکی، چشم‌انداز صعودی قیمت نفت و مواد خام در جهان، رشد درآمد شرکت‌های بورس و ارائه تعهداتی درباره کاهش نیافتن قیمت واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی (ETF) سیگنال‌های مثبتی است که می‌تواند به رشد شاخص‌های بورس منجر شود.
اصرار سیاسی پرداخت یارانه
ابتکار نوشت: مرتضی افقه، اقتصاددان با اشاره به کشمکش‌های تصمیم‌گیران بر سر طرح یارانه تامین کالای اساسی گفت: اصرار مجلس برای پرداخت یارانه تامین کالای اساسی بیشتر ریشه سیاسی دارد چراکه ما انتخابات 1400 را پیش‌رو داریم و به نظر می‌رسد این طرح، اقدامی تبلیغاتی برای طبقاتی است که طی سال‌های اخیر تحت فشارهای مالی بوده‌اند. تصمیم‌گیران و سیاسیون می‌دانند که با شروع تحریم‌ها، اقتصاد کشور به شدت آسیب دیده و ذخایر و منابعمان نیز در حال اتمام است، بنابراین اجرای چنین طرحی ما را با مشکلاتی روبه‌رو خواهد کرد. تعرفه گمرک یکی از منابعی است که برای اجرای این طرح پیشنهاد شده است، من معتقدم اگر گمرک پتانسیل تامین هزینه‌ها را داشت، دولت قبل‌تر آن را می‌دید و از آن استفاده می‌کرد.
صندلی متزلزل خصوصی‌سازی
شرق نوشت: صندلی سازمان خصوصی‌سازی در ساختار دولت متزلزل شده است. 24 آبان سال جاری، استعفای علیرضا صالح، هشتمین رئیس سازمان خصوصی‌سازی، به طرز غیرمنتظره‌ای رسانه‌ای شد. این استعفا ابتدا با سکوت صالحی همراه بود تا اینکه خبر انتصاب سرپرست برای سازمان خصوصی‌سازی، به اطلاع عموم رسید. صالح چند هفته قبل از شفافیت سازمان خصوصی‌سازی و سلامت در بخش اعظم اقدامات این مجموعه منهای چهار درصد واگذاری‌ها سخن گفته بود. به همین دلیل اکنون شبهه‌هایی درباره ارتباط این استعفا با ابطال واگذاری هفت‌تپه و دشت مغان و فشارهایی برای جلوگیری از اجرای دیگر برنامه‌های رئیس سازمان بر سر زبان‌هاست. آیا ابطال‌های دیگری در راه بود که صالح مجبور به کناره‌گیری از خصوصی‌سازی شد؟