نشانه تب در دماسنج تورمی

  بابک صحراگرد: گزارش «بررسی شاخص قیمت تولیدکننده» تیرماه که اخیراً از سوی بانک مرکزی به انتشار رسید، حکایت از تغییری قابل توجه در شیب قیمت کالا و خدمات نهایی در ابتدای زنجیره ارزش دارد. بر مبنای آمارهای بانک مرکزی نرخ تورم تولیدکننده که در نیمه نخست سال گذشته، در محدود 2 /9 درصد نوسان می‌کرد، مرز اعداد یک‌رقمی را سپری کرده و در تداوم مسیر صعودی خود در تیرماه سال جاری با افزایش 1 /1 واحد درصدی در مقایسه با ماه گذشته به 1 /13 درصد رسیده است. این رقم نشان‌دهنده سقف تورم تولیدکننده در 40 ماه گذشته نیز هست. همچنین در قیاس نقطه‌به‌نقطه نیز آمارها حکایت از افزایش حدود 28درصدی قیمت در ابتدای زنجیره عرضه طی 12 ماه منتهی به تیرماه سال جاری دارد. اما جالب توجه‌ترین رقم ثبت‌شده در گزارش اخیر بانک مرکزی افزایش 5 /10درصدی شاخص تولیدکننده در تیرماه سال جاری در مقایسه با ماه گذشته است. رقمی که نشان می‌دهد رشد ماهانه قیمت‌ها در تیرماه تقریباً چیزی معادل با رشد سالانه قیمت‌ها در 12 ماه منتهی به تیرماه سال گذشته است. همچنین در ثلث اول تابستان نرخ تورم تولیدکننده ماهانه کالاهای صنعتی نیز به بیش از 13 درصد رسیده است. اگرچه نوسانات ارزی در این شتاب‌گیری بی‌تاثیر نبوده‌اند، اما به نظر می‌رسد که مهم‌ترین عامل افزایش شیب قیمت‌ها در تیرماه سال جاری، محدودیت در دسترسی به مواد اولیه بوده است. از آنجا که کالاهای تولیدشده درب کارخانه‌ها پس از سپری کردن زنجیره عرضه، در قفسه خرده‌فروشی‌ها جاخوش می‌کند، کارشناسان تورم تولیدکننده را به عنوان شاخصی پیش‌نگر که نشان‌دهنده مسیر آتی تورم تولیدکننده نیز هست، تفسیر می‌کنند. بنابراین به نظر می‌رسد واگرایی تورم از سطح اعداد یک‌رقمی که از چندماه پیش آغاز شده است، در ماه‌های آتی نیز تداوم داشته باشد. به‌خصوص اینکه ارقام ثبت‌شده در کارنامه قیمتی تیرماه حکایت از وجود شیب‌هایی خطرناک در مسیر صعود قیمت در ماه‌های آتی دارد. به نظر می‌رسد که برخی از عوامل بنیادین مانند رشد بی‌رویه نقدینگی در شرایط فعلی موجب تشدید اثر دیاپازون خارجی در اذهان عمومی شده است. وضعیتی که با اثرگذاری بر انتظارات عمومی، شیب‌نوردی قیمت در ماه‌های آتی را محتمل‌تر می‌کند. وضعیتی که نشانه‌های آن به وضوح و با تجانسی بالا در دوره پیشین تحریم در کشور نیز دیده‌ می‌شود. بررسی روند اقتصاد در دوره پیشین تحریم‌ها حکایت از وجود دوره طولانی تورمی و به دنبال آن رکود چندین‌ساله در اقتصاد ایران دارد. بنابراین اگر سناریوی پیشین در اقتصاد ایران تکرار شود، شهروندان باید تلخی آن روزها را دوباره از زبان بگذرانند. البته به عقیده برخی از کارشناسان در صورت واکنش غیرمنفعلانه و صحیح از سوی سیاستگذار، سناریوی پیش‌روی اقتصاد ایران، فصل‌های ناخوشایند کمتری خواهد داشت. اما آیا صعود قابل توجه تورم تولیدکننده در نخستین ماه تابستان را باید نشانه‌ای از آغاز یک فصل اقتصادی پرتنش دانست؟ آیا باید انتظار داشت که تجربه ناخوشایند تحریم‌ها در اقتصاد ایران بار دیگر تکرار شود؟ سیاستگذاران برای جلوگیری از بازخوانی عملی این تجربه ناخوشایند چه بایدها و نبایدهایی را پیش‌رو دارند؟