فصل محرومیت‌زدایی

ملیحه ابراهیمی: بازار نفت و گاز و پتروشیمی شاید یکی از امیدوارکننده‌ترین و بزرگ‌ترین بازارهای جهان در سال‌های اخیر است، بازاری که پتانسیل موجود در آن اگر به صورت بهینه بالفعل شود می‌تواند رشد اقتصادی و توسعه‌ای چشمگیر را برای کشورها به ارمغان آورد. رشد اقتصادی که می‌تواند گره فقر و محرومیت را از بسیاری از مناطق جهان و کشورها بگشاید. ایران به عنوان کشوری بهره‌مند از ذخایر نفت و گاز همواره در جهان جایگاه چشمگیری را در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی به خود اختصاص داده است. جایگاهی که با گذشت سال‌های متمادی و ترکیب دانش تکنولوژی و نیروی انسانی متخصص توانسته از صادرات مواد خام به محصولات نهایی ارتقا پیدا کند و اگرچه در بهترین‌ها نیست اما در حال پیشرفت است. اما آنچه امروز شاید به چالشی مهم برای این صنعت بدل شده است بهره‌گیری از تکنولوژی‌های برتر دنیا و بهترین الگوهای ساخت سایت‌های پتروشیمی برای استفاده هر‌چه بهینه از مواد خام در اختیار است. راهکارهایی که نه‌تنها موجب می‌شود بیشترین بهره‌وری در این صنعت ایجاد شود بلکه ارمغان آن برای کشور و مردم توسعه، رفاه و کیفیت بالا در زندگی است. صنعت پتروشیمی طی سال‌های اخیر در دنیا رشد فراوانی داشته و روز به روز نیز بر اهمیت آن افزوده می‌شود. بر اساس آمارها، پیش‌بینی می‌شود ارزش محصولات پتروشیمیایی در دنیا تا سال ۲۰۱۸ معادل ۷۹۱ میلیارد دلار بشود. در نتیجه، در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸ صنعت پتروشیمی در جهان رشدی معادل ۷ /۶ درصد در سال خواهد داشت. همچنین از بعد مقدار مصرف محصولات، نیز پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۱۸ این رقم به ۶۲۷ میلیون تن برسد که رشدی معادل ۴ /۵ درصد در سال خواهد داشت. در داخل کشور نیز با توجه به اینکه بخش مهمی از صادرات غیرنفتی را محصولات پتروشیمی به خود اختصاص می‌دهند، توسعه صنعت پتروشیمی می‌تواند نقش مهمی در رشد اقتصادی کشور داشته باشد. با توجه به تأثیر رشد اقتصادی در اشتغال‌زایی، توسعه صنعت پتروشیمی از مسیر رشد اقتصادی می‌تواند موجب اشتغال‌زایی شود اما اشتغال‌زایی توسط صنعت پتروشیمی صرفاً محدود به ایجاد اشتغال از طریق رشد اقتصادی نیست و به همین دلیل می‌توان نقش اقتصادی پتروشیمی را بسیار پررنگ در نظر گرفت چرا که توسعه صنعت پتروشیمی نه‌تنها از طریق ایجاد رشد اقتصادی به صورت غیرمستقیم به اشتغال‌زایی کمک می‌کند، بلکه به عنوان صنعتی که توانایی تامین مواد اولیه صنایع متعدد پایین‌دست و تکمیلی را دارد، نقش مثبت خود را در اشتغال‌زایی از طریق توسعه صنایع تکمیلی هم می‌تواند ایفا کند. پتروشیمی صنعتی است که در بالادست، زمینه رشد اقتصادی را فراهم می‌کند و در پایین‌دست، با توسعه صنایع تکمیلی، اثر اشتغال‌زایی خود را دوچندان می‌سازد. مشروط به اینکه به نقش مهم پتروشیمی در این دوگانه مثبت بیش از پیش توجه شده و موانع توسعه این صنعت از جمله دسترسی مطلوب به خوراک، از پیش روی آن برداشته شود. در سال‌های اخیر با راه‌اندازی و ساخت سایت پتروشیمی مکران در منطقه محروم سیستان و بلوچستان و سواحل چابهار، نوید کاهش محرومیت در این منطقه به گوش می‌رسد. این سایت پتروشیمی قرار است با سرمایه‌گذاری بزرگ در سه فاز راه‌اندازی شود و برنامه‌ریزی شده تا سومین قطب پتروشیمی کشور در سواحل مکران ایجاد شود.