احتمال افزایش پوکی استخوان وسرطان‌ها

نظام غذا و تغذیه در شرایط فعلی تحریم‌های اقتصادی و همه‌گیری کووید‌19 در زیر نظام‌های تولید، فرآوری، سلامت و توزیع در بخش‌های تولید، فرآوری، سلامت، توزیع و مصرف مورد بررسی قرار می‌گیرد. در بخش تولید، ما با نیاز شدید به واردات نهاده‌های محصولات دامی (ذرت، کنجاله سویا، جو، دارو و واکسن)، سم، کود و انواع آفت‌کش‌ها، اختصاص ارز کافی و مشکلات گمرکی در ترخیص و مشکلات صادرات کالاهای کشاورزی و فسادپذیری روبه‌رو هستیم. در بخش فرآوری هم چالش‌هایی وجود دارد مثل اتکای برخی فرآوری‌ها به مواد اولیه وارداتی، مسدود شدن واحدهای فرآوری خرد، اختلال در شبکه‌های ارتباطی و مالی و همچنین کمبود نیروی کار به ویژه برای محصولات کاربر.

در بخش سلامت هم این وضعیت ما را با افزایش مرگ‌ومیر مادران، نوزادان و کودکان، افزایش سوءتغذیه کودکان (لاغری، کم‌وزنی، کوتاه‌قدی)، افزایش کمبود ریزمغذی در جامعه، کاهش ایمنی و ابتلا به سایر بیماری‌ها از جمله افزایش اضافه‌وزن و چاقی و بیماری‌های غیرواگیر مواجه می‌کند. اختلال در تبادلات مالی، تعطیلی فروشگاه‌های کوچک، کاهش میزان حمل‌ونقل و ظرفیت آن و همچنین قطع ارسال مواد غذایی به نقاط دوردست از جمله مشکلات بخش توزیع به شمار می‌رود. در کنار همه اینها افزایش بیکاری، توقف برخی از مشاغل ناشی از قرنطینه و الزام به خانه‌نشینی، افزایش هزینه‌های درمانی و بهداشتی، افزایش قیمت سبد غذایی و کاهش دسترسی به انرژی و مواد مغذی مطلوب در دهک‌های پایین درآمدی، ضایعات فراوان محصولات غذایی کشاورزی و دامی در تمام مراحل نظام غذا و تغذیه از تولید تا مصرف (هدر‌رفت 40‌درصدی)، مشکلات ایمنی مواد غذایی کشاورزی و دامی و آلودگی به باقیمانده سموم، آفت‌کش‌ها و فلزات سنگین در گروه چالش‌هایی قرار می‌گیرد که بخش مصرف ما با آن روبه‌رو می‌شود. به طور کلی از سال 90 تا 93 و در نتیجه دور قبلی تحریم‌ها و افزایش قیمت‌ها، روند خرید و مصرف منابع پروتئینی مثل شیر و فرآورده‌های آن، گوشت قرمز و حبوبات (به جز گوشت مرغ و تخم‌مرغ) نزولی بوده است. در حالی که مصرف تامین‌کننده‌های انرژی به ویژه نان، روغن و قند و شکر به استثنای برنج تقریباً ثابت بوده است. پس از شیوع بیماری کووید 19 هم تکرر مصرف گروه‌های غذایی با کشش درآمدی بالا مثل شیر و فرآورده‌های آن، گوشت قرمز و میوه‌ها در هفته در خانوارهای ایرانی بیشتر کاهش یافته که علت عمده آن کاهش درآمد و بیکاری و در درجه دوم هم ترس از آلوده بودن به ویروس عنوان شده است. با توجه به نقش پراهمیت مصرف میوه‌ها، سبزی‌ها، لبنیات و آبزیان در سلامت و پیشگیری از روند رو‌به‌رشد بیماری‌های غیرواگیر در کشور، تمهیداتی مانند در نظر گرفتن یارانه برای افزایش مصرف این گروه‌های غذایی ضروری به نظر می‌رسد. به عنوان مثال کاهش مصرف لبنیات، پوکی استخوان و کاهش مصرف غذاهای غنی از فیبر و آبزیان به احتمال زیاد افزایش بیماری‌های قلبی-‌عروقی و سرطان را در نسل آینده ایجاد می‌کند. بر همین اساس یکسری از سیاست‌های پیشنهادی برای جلوگیری از وقوع این اتفاقات در نظر گرفته شده است. تشکیل ستاد فرابخشی امنیت غذایی و تغذیه (با توجه به شرایط بحرانی حال حاضر)، اجرایی شدن الگوی مداخله‌ای بسته امنیت غذایی (باغ) به ویژه در استان‌های کم‌برخوردار، تامین و توزیع سبد یا بسته غذایی مناسب و کافی با تاکید بر تولیدات داخلی و اطمینان از رسیدن حداقل‌های انرژی، پروتئین و مواد مغذی، کالابرگ هدفمند برای کالاهای اساسی و اصلاح پرداخت یارانه نقدی، خوداتکایی محصولات کشاورزی و جانشینی تولید به جای واردات، تقویت نظام بهداشتی به ویژه در بخش مراقبت‌های تغذیه‌ای، کوتاه کردن زنجیره بازاررسانی محصولات کشاورزی از طریق تعاونی‌ها و بازارهای محلی، کاهش ضایعات (شناسایی و استفاده از ظرفیت‌های محلی و بومی، آموزش دست‌اندرکاران توزیع، تولید و مصرف محصولات کشاورزی از مزرعه تا میادین تره‌بار و مصرف‌کننده نهایی)، تهیه و تدوین سیاست‌های تشویقی (یارانه تولید‌) به صاحبان صنایع و کارخانه‌های مواد غذایی با هدف تمرکز بر تولید مواد غذایی اساسی مورد نیاز مردم و کاهش تولیدات غیرضروری و آسیب‌رسان به سلامت از جمله این سیاست‌ها برای بهبود وضعیت است.