نخستین نوبلیست اقتصاد

در این پرونده، به مناسبت دوازدهم آوریل، صد و دوازدهمین سالروز تولد یان تینبرگن، نخستین دریافت‌کننده جایزه نوبل در علوم اقتصادی و از بنیانگذاران اصلی شاخه اقتصادسنجی در علم اقتصاد، به مرور زندگی علمی و شغلی این اقتصاددان هلندی پرداخته‌ایم. نطق نوبل تینبرگن هم که به طور نسبتاً جامعی، کار ارزنده او را توضیح می‌دهد، در ادامه آورده شده است. شهرت تینبرگن به اندازه‌ای است که هم‌اکنون یکی از دانشگاه‌های معتبر و مطرح هلند به یاد او نامگذاری شده است. تینبرگن که ابتدا به فیزیک علاقه داشت و سپس به اقتصاد روی آورد، زندگی پرفراز و نشیبی داشته است. او با مطرح ساختن روش‌های اقتصاد‌سنجی در علم اقتصاد مخالفان و موافقان بسیاری پیدا کرد تا جایی که جان میناردکینز که از بنیانگذاران اقتصاد کلان محسوب می‌شود، انتقاداتی جدی به تینبرگن وارد می‌کند. نقدهایی که به یان انجام شد، در همان ابتدای کارش اتفاق افتاد یعنی زمانی که یان موفق به دریافت نوبل شد، هنوز جریان رایج به سختی کارش را می‌پذیرفت، اما امروز برای آزمون کردن تمامی زیرشاخه‌های اقتصاد از اقتصادسنجی استفاده می‌شود، امری که کینز آن را بعید می‌دانست. به همین دلیل، در بخشی از این پرونده به این انتقادات کینز و پاسخ تینبرگن نیز پرداخته‌ایم. اما پس از این ماجراها به سراغ نطق نوبل تینبرگن رفته‌ایم که به طور نسبتاً جامعی، کار ارزنده این اقتصاددان را توضیح می‌دهد. تینبرگن در این سخنرانی به بحث درباره تجربه اقتصاددانان در به کارگیری روش‌های ساخت مدل و سهمی که مدل‌سازی در علم اقتصاد و چشم‌انداز پیش روی آن دارد، می‌پردازد. سپس معرفی مختصری از اسکار لانگه، یکی از شخصیت‌های الهام‌بخش در زندگی تینبرگن صورت گرفته است. در واقع اسکار لانگه از جمله اقتصاددانانی محسوب می‌شود که تفکرات و نظریه‌هایش بر یان تینبرگن، نخستین برنده جایزه نوبل اقتصاد، اثرگذار بوده است. پس از خوانش زندگینامه اسکار لانگه، سعی می‌کنیم در باب منشا بنیانگذاری جایزه یادبود نوبل در رشته اقتصاد، کنکاش کنیم. تا جایی که می‌دانیم بانک مرکزی سوئد از سال 1969 میلادی، هرساله جایزه‌ای تحت عنوان رسمی «جایزه علوم اقتصادی به یادبود نوبل» به شایسته‌ترین نامزد در علم اقتصاد اعطا کرده است و درست مشابه سایر جوایز اصیل نوبل، برنده جایزه نوبل اقتصاد نیز جایزه خود را از دست پادشاه سوئد دریافت می‌کند، اما ماجرا درمورد نوبل اقتصاد به همین‌جا ختم نمی‌شود و اتفاقاتی روی می‌دهد که می‌توانید این داستان جنجالی و کشمکش‌های به وجود آمده به دنبال آن را در بخش پایانی این پرونده مطالعه کنید.