مصائب صادرات

وقتی 10 روز قبل حسن روحانی در «همایش تبیین سیاست‌های اقتصادی دولت برای خروج غیر‌تورمی از رکود» صادرات غیرنفتی را به عنوان مسیر مورد نظر دولتش برای تحریک تقاضا و خروج از رکود معرفی کرد، احتمالاً هیچ‌کس به اندازه صادرکنندگان ایرانی از تاکید رئیس‌‌جمهور بر این استراتژی خشنود نشد. هفته قبل هم وقتی چهارمین همایش صادرات غیرنفتی با حضور معاون اجرایی رئیس‌جمهور، قائم‌مقام بانک مرکزی و فعالان بخش خصوصی برگزار شد، محمد شریعتمداری بار دیگر این استراتژی را برای تجار ایرانی یادآوری کرد. اما قائم‌مقام بانک مرکزی که دیگر میهمان سرشناس تجار ایرانی در گردهمایی روز دوشنبه‌شان بود، ترجیح داد به‌جای اعلام حمایت و تشریح سیاست‌ها، آسیب‌هایی را که به صادرات غیرنفتی ایران وارد است، برای آنها بازگو کند. اکبر کمیجانی با بیان اینکه «بافت صادرات غیرنفتی ایران آسیب‌پذیر است»، از پایین بودن ارزش افزوده و خام‌فروشی در صادرات غیرنفتی ایران انتقاد و تاکید کرد: «وقتی به آمار صادرات و واردات نگاه کنیم شاهد یک بیماری در شاخص تعادل بازرگانی هستیم. نسبت صادرات به واردات باید یک باشد، اما در سال‌های 83 تا 92، بین 3/0 تا 4/0 بوده است؛ یعنی میزان صادرات ما یک‌سوم واردات بوده است.» شاید این حرف‌های کمیجانی باعث شده باشد که بازرگانان ایرانی اندکی ناخشنود شوند. دست‌کم از برخی سخنان یحیی آل‌اسحاق در این همایش و هشدارهایی که او خطاب به دولتمردان مطرح کرد، می‌توان چنین برداشتی داشت؛ هشدار عمده رئیس‌ اتاق بازرگانی تهران نسبت به این بود که تجارت نباید در حاشیه قرار گیرد: «شما نمی‌توانید به تجارت توجه نکنید و آن را در حاشیه قرار دهید و بعد انتظار پیشرفت و توسعه داشته باشید. با زبان و حرف هم نمی‌شود تجارت خارجی را توسعه داد و در این زمینه باید اقدامات عملی انجام گیرد.» او ادامه داد: «هر وارداتی لزوماً نادرست نیست و این تفکر که واردات را کم کنیم و به صفر برسانیم، برای تولید و اقتصاد کشور زیان‌آور است. در واقع واردات باید در خدمت تولید و صادرات قرار گیرد.» محسن بهرامی‌ارض‌اقدس، رئیس‌ کمیسیون تجارت اتاق تهران دیگر سخنران این همایش بود که راهکارهایی برای رفع موانع صادرات ارائه کرد و از جمله گفت: «معمولاً در شرایط رکود، دولت‌ها به دنبال کاهش ضرایب مالیاتی هستند و لازم است که این موضوع در بسته خروج از رکود مورد توجه واقع شود.»