فرصت رشد

آیا ایران برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی کشور جذابی است؟

البته که جذاب است. ایران کشوری غنی و جوان است. ۴۷ درصد از کل جمعیت ایران بین ۲۵ تا ۵۴ سال سن دارند، این یعنی هر طرح خوبی در کشور با استقبال این جمعیت جوان مواجه می‌شود. ایران در زمینه ذخایر بزرگ نفتی در جهان دارای رتبه چهارم است و همچنین دارای دومین ذخایر عظیم گازی در جهان است؛ همسایگان ایران کشورهای ترکیه، عراق، افغانستان، پاکستان، ارمنستان، آذربایجان و ترکمنستان هستند و مرز مشترک با این کشورها بیش از شش هزار کیلومتر است؛ ایران دارای تجارت و روابط اقتصادی خوبی با تمام این کشورهاست و از آنجا که بسیاری از این کشورها دارای مشکلات امنیتی هستند ایران بهترین گزینه برای تجارت و همکاری‌های بازرگانی با این کشورهاست. طبق اعلام بیزینس‌اینسایدر (‌business insider‌) ایران بزرگ‌ترین اقتصادی است که از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تاکنون و با شباهت در پیچیدگی تحریم‌ها به سیستم برابر جهانی بازمی‌گردد. سرمایه‌های خارجی در ایران دارای امنیت بسیار بالایی هستند. در راستای تمامی این قوانین و آیین‌نامه‌ها، قانون حمایت و گسترش سرمایه‌گذاری خارجی (FIPPA) که در سال ۲۰۱۳ به تصویب رسیده است، یکی از اقدامات امیدوارکننده است و از سوی دیگر مقدمات و بستر سرمایه‌گذاری در ایران را فراهم می‌آورد.

طبق گزارش منابع مستقل اطلاعاتی در ایران، اجرای برجام راه آزاد شدن دارایی‌های توقیف‌شده، آزادی دسترسی ایران به بودجه و بهبود قابل توجه در تجارت و سرمایه‌گذاری را هموار می‌کند که با اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک با قدرت‌های جهانی انتظار می‌رود چشم‌انداز میان‌مدت اقتصاد ایران بهبود یافته و ریسک‌ها کاهش یابند.

در حال حاضر وضعیت شرکت‌های بیمه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در ایران 29 شرکت بیمه‌گر وجود دارد که دو شرکت صرفاً بیمه‌گر اتکایی هستند و هفت شرکت فقط در مناطق آزاد اقتصادی ایران فعالیت دارند، یکی از این شرکت‌ها دولتی است و باقی آنها به بخش خصوصی تعلق دارند. بیمه مرکزی ایران تنها سازمانی است که مدیریت و نظارت بر کلیه فعالیت‌های بیمه‌ای در ایران را بر عهده دارد. حق بیمه دریافتی در ایران معادل ۱۸ درصد کل حق بیمه دریافتی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقاست و ایران دومین بازار بزرگ بیمه در خاورمیانه و شمال آفریقا را داراست. چهار بازار بزرگ منطقه ترکیه، ایران، امارات عربی متحده و عربستان سعودی سه‌چهارم کل حق بیمه این منطقه را تامین می‌کنند.
شرکت بیمه رازی نیز ارائه‌دهنده تمام خدمات بیمه‌ای و اولین شرکت بیمه غیردولتی پس از انقلاب اسلامی است که به مشتریانش تمامی خدمات بیمه‌ای شامل بیمه‌های زندگی، بیمه درمان، بیمه آتش‌سوزی خطرات طبیعی، بیمه اتومبیل، بیمه مهندسی، بیمه مسوولیت، بیمه باربری دریایی، بیمه کشتی، بیمه هواپیما، بیمه انرژی و بیمه حوادث انفرادی را ارائه می‌کند. بیش از دو میلیون نفر تحت پوشش خدمات بیمه‌ای شرکت بیمه رازی قرار دارند و بیشتر ریسک‌های شاخه نفت، گاز و انرژی تحت پوشش خدمات بیمه‌ای شرکت بیمه رازی هستند. این شرکت دارای ۱۰۴۰ نماینده فعال و ۴۷ شعبه در سرتاسر کشور است.

درباره وضعیت صنعت بیمه کشور در دوران قبل از آغاز تحریم‌ها و سپس وضعیت این صنعت در دوران تحریم بگویید.

تاثیر تحریم‌ها در صنعت بیمه هم مثبت و هم منفی بوده است. در بعد مثبت می‌توان گفت تحریم‌ها باعث شد یک همکاری مشترک بین بیمه‌گران داخلی در خصوص قبول ریسک‌های بزرگ و نیز قراردادهای اتکایی صورت پذیرد به‌گونه‌ای که واگذاری اتکایی به حداقل میزان خود رسید و تا حدود زیادی از وابستگی صنعت بیمه به بیمه‌گران خارجی کاسته شد. لیکن در طول سال‌های تحریم خسارت فاجعه‌باری اتفاق نیفتاد تا این ظرفیت داخلی که ایجاد شده بود محک جدی بخورد و مشخص شود که آیا صنعت بیمه ظرفیت قبول ریسک‌های داخل کشور را به صورت تمام و کمال دارد یا خیر

آیا با عبور از تحریم‌ها در دوران پسا‌برجام شرایط تغییر کرد؟

پس از اجرایی شدن برجام طبیعی بود که شرکت‌های بیمه‌گر خارجی علی‌الخصوص بیمه‌گران اتکایی به منظور ارزیابی وضعیت بازار به ایران روانه شوند. اتفاقات مهمی در این فاصله زمانی افتاد. از سویی به دلیل افزایش فضای رقابت در صنعت بیمه نرخ‌ها و شرایط بیمه‌ای به‌شدت کاهش یافته و تسهیل شده است، از سوی دیگر در حال حاضر در بازارهای بین‌المللی نیز به دلیل ظرفیت‌های بالای بیمه‌گران اتکایی که بلااستفاده می‌ماند شرایط بازار به‌گونه‌ای شده است که اصطلاحاً Soft Market یا بازار نرم می‌گویند. بیمه‌گران اتکایی در حال حاضر از سویی علاقه شدیدی به بازار جذاب ایران دارند. از سوی دیگر سیاست‌های مبهم و دوپهلوی خزانه‌داری آمریکا در خصوص بانک‌های اروپایی در موضوع فعالیت‌های بانکی با ایران باعث شده است که بیمه‌گران اتکایی در حالت سرگیجه به سر ببرند.

شرکت شما نخستین شرکت ایرانی است که توانست در این دوره از موسسه بین‌المللی Capital intelligence(اتحادیه اروپا) رتبه اعتباری کسب کند. درباره این رتبه اعتباری و نحوه دریافت آن توضیح دهید.

رتبه اعتباری یکی از شاخص‌های ارزیابی شرکت‌های بیمه است که موجب می‌شود بیمه‌گذاران بتوانند تفاوت و تمایز بین شرکت‌های بیمه را متوجه شوند. اصولاً در فضای کسب‌وکار بیمه در سطح بین‌المللی چنانچه یک شرکت بیمه فاقد رتبه اعتباری باشد نمی‌تواند در خصوص قبول ریسک و فروش بیمه‌نامه اعم از بیمه‌نامه‌های مستقیم و بیمه‌های اتکایی موفق عمل کند.

تحریم‌های سال‌های گذشته این اجازه را نمی‌داد که موسسات معتبر دنیا شرکت‌های بیمه ایرانی را رتبه‌بندی کنند، اما پس از توافقات ایران با گروه 1+5 و باز شدن فضای همکاری، بیمه رازی تصمیم گرفت به‌عنوان اولین شرکت بیمه ایرانی مقدمات اخذ رتبه از یک موسسه معتبر بین‌المللی را فراهم کند.

پیش‌بینی شما از ورود بیمه‌گران خارجی چیست؟

ورود بیمه‌گران خارجی به کشور خوب است و ما در بیمه رازی از همکاری با بیمه‌گران خارجی استقبال می‌کنیم، اما به خاطر داشته باشیم در بخشی از تاریخ بیمه ایران، حضور بیمه‌گران خارجی باعث شد تا بیمه‌های داخلی سهمی از بازار نداشته باشند و همین موضوع ملی شدن صنعت بیمه ایران را پایه‌ریزی کرد. در سال 1332 قوانین و مقرراتی وضع شد که با خواندن آن متوجه می‌شوید دولت ایران با قصد بیرون کردن بیمه‌گران خارجی در تدوین قانون سختگیری‌های زیادی کرده است.
بدون شک دولت وقت آن زمان به این نتیجه رسیده بود که فعالیت بیمه خارجی از طریق نمایندگی، شعبه یا دفتر ارتباطی و حتی تاسیس یک شرکت بیمه مستقل در خاک ایران حاصلی جز خروج ارز از کشور ندارد. بنابراین مراقب باشیم این بار هم با پهن کردن فرش قرمز برای بیمه‌گران خارجی بازار بکر ایران را به دست آنها نسپاریم که چند سال بعد مجبور شویم قوانینی با قصد بیرون کردن آنها از بازار بیمه ایران تصویب کنیم.

راهکار شما چیست؟

بهترین حالت برای ورود بیمه‌گران خارجی به بازار بیمه ایران این است که با ورود آنها دانش فنی روز دنیا، فرآیندهای بیمه‌گری و نرم‌افزارها به ایران وارد شود. همکاری به صورت جوینت‌ونچر بهترین راه برای تحقق این امر است. تولد یک شرکت سوم با سرمایه‌گذاری دو بیمه‌گر ایرانی و خارجی شرایط را برای بهره‌مندی بیمه‌گر ایرانی از تجارب حرفه‌ای خارجی‌ها فراهم می‌کند.
بیمه‌های معتبر دنیا برای ورود به بازار ایران الزاماتی تعیین می‌کنند که این الزامات برای صنعت بیمه ایران سازنده است. یکی از مزایای آن خودکنترلی در شرکت‌های بیمه داخلی برای جلوگیری از بی‌انضباطی مالی است. چنانچه شرکت‌های داخلی بتوانند مسیر سخت اخذ رتبه اعتباری از موسسات معتبر دنیا را طی کنند باید مراقب وضعیت مالی خود باشند زیرا کوچک‌ترین تغییر منفی رتبه آنها را کاهش خواهد داد. به خاطر داشته باشیم بیمه، صنعتی است که وارد اقتصاد کشور ما شده است؛ بنابراین برای همکاری با آنها باید قوانین و مقرراتی منطبق با استانداردهای بین‌المللی داشته باشیم. اینک بیمه‌های داخلی در ایران با سرمایه 250 میلیارد تومانی باید در سطح توانگری خوبی برای صدور بیمه‌نامه باشند، درحالی‌که برای فعالیت بیمه‌های خارجی شرایط بسیار آسان‌تر است. درواقع فعالیت یک بیمه‌گر خارجی در کشور ما از طریق تاسیس یک شعبه یا دفتر ارتباطی چگونه امکان دارد؟ به‌نظر می‌رسد فعالیت آنها تنها از طریق تاسیس شعبه ابهام دارد و جا دارد مسوولان ذی‌ربط برای شفاف‌سازی چگونگی فعالیت بیمه‌گران خارجی در کشور اقدام کنند.

رئیس‌کل بیمه مرکزی ایران پس از اخذ رتبه اعتباری بیمه رازی از سایر شرکت‌های بیمه خواست تا برای گرفتن آن اقدام کنند. آیا همه شرکت‌های بیمه ایرانی می‌توانند این رتبه را دریافت کنند؟

همه شرکت‌های بیمه می‌توانند به اخذ رتبه اعتباری از موسسات اعتباری بین‌المللی اقدام کنند. لیکن آنچه ممکن است بین شرکت‌های بیمه تفاوت و تمایز ایجاد کند درجه یا همان رتبه اعتباری است که به شرکت اختصاص داده می‌شود.

در مورد تاثیر این رتبه بر روابط بین‌المللی ایران با سایر کشورها توضیح دهید؟

اصولاً در فضای بین‌المللی برای تشخیص اینکه یک بیمه‌گر واگذارنده به یک شرکت بیمه قبولی اتکایی ریسک واگذار بکند یا نه، داشتن رتبه اعتباری مطابق با حداقل درجه اعتباری مورد نظر بیمه‌گر واگذارنده است. به هر حال چنانچه بخواهیم در خصوص صادرات خدمات بیمه‌ای برنامه‌ریزی کرده و موفق عمل کنیم اولین قدم در این خصوص اقدام به اخذ رتبه اعتباری خواهد بود و بدون داشتن رتبه اعتباری تصور قبول ریسک‌های خوب از بازار بین‌المللی تصور اشتباهی خواهد بود.

عضویت بیمه رازی در بنیاد مدیریت کیفیت اروپا (EFQM) از دیگر اقدامات این شرکت در دوره پس از برجام است. لطفاً در این خصوص توضیح دهید. آیا این عضویت ربطی به داشتن رتبه اعتبار بین‌المللی دارد؟

بنیاد مدیریت کیفیت اروپا (EFQM) یکی از معتبرترین نهادهای اروپایی در حوزه مدیریت کیفیت است. شرکت‌های ایرانی با مدل ایرانی معیارهای این بنیاد از سال‌های گذشته آشنایی دارند. لیکن ما در بیمه رازی تصمیم گرفتیم برای آنکه به سرچشمه این امر متصل شویم مستقیماً عضو این نهاد شویم و پس از اطمینان از استقرار معیارهای مورد نظر این مدل در شرکت درخواست ارزیابی از سوی این نهاد را ارائه کنیم و خودمان را در محک آزمایش و مقایسه با برترین شرکت‌های اروپایی قرار دهیم. در ملاقاتی که چندین ماه قبل با مدیرعامل بنیاد فوق‌الذکر در محل دفتر بیمه رازی در تهران داشتم ایشان از عضویت بیمه رازی در این بنیاد استقبال کرد و شرکت بیمه رازی اولین و تنها شرکت بیمه از منطقه خاورمیانه است که عضویت آن در این نهاد مورد قبول کمیته پذیرش EFQM قرار گرفته است

صنعت بیمه ایران برای توسعه ارتباطات بین‌المللی به‌خصوص توسعه صادرات بیمه به دنیا چه چالش‌هایی دارد؟

صادرات بیمه از دو طریق می‌تواند صورت گیرد. یکی از طریق قبولی اتکایی و دیگری از طریق حضور فعال در سایر کشورها. برای موفقیت در قبولی اتکایی می‌بایست نسبت به اخذ رتبه اعتباری از موسسات معتبر اقدام شود. بسیاری از بیمه‌گران معتبر اتکایی برای آنکه رتبه اعتباری خود را به‌طور کامل در معرض نمایش و انتشار عمومی قرار دهند به‌جای آنکه از یک موسسه رتبه‌بندی اخذ رتبه کنند از دو یا سه موسسه اعتباری، رتبه اخذ می‌کنند که نشان از صحت و روایی رتبه اخذشده خواهد داشت. در خصوص حضور مستقیم در سایر کشورها لازم است بر اساس قوانین داخلی هر کشوری اقدام به تاسیس شعبه یا یک شرکت بیمه‌ای محلی در آن کشور کرد. در این راستا یکی از اقدامات نیز خرید سهام شرکت‌های بیمه موجود در سایر کشورها و توسعه فعالیت‌های آن شرکت است.

به تفکیک در خصوص اصلاح قوانین و مقررات‌، نبود دانش روز دنیا و تربیت نیروی انسانی متخصص به‌خصوص مدیران کلیدی توضیح دهید؟

اگر می‌خواهیم صنعت بیمه خود را توسعه دهیم لازم است خودمان را با قوانین و ساختارهای بیمه‌ای کشورهای توسعه‌یافته همسو کنیم. نمی‌توانیم چرخ را دوباره اختراع کنیم باید خودمان را تطبیق بدهیم. اینکه گفته می‌شود اینجا ایران است و همه چیز باید به هم بیاید اشتباه است. به نظرم هر بخشی اگر تغییرات و اصلاحات را از خودش شروع کند می‌توانیم موفق‌تر باشیم. نیروی انسانی در شرکت‌های بیمه به‌شدت محتاج آموزش‌های کاربردی و به‌روز هستند. سطح آموزش‌های تخصصی بیمه‌ای در کشورمان بسیار پایین است و مسوولیت توسعه نیروی انسانی صنعت بیمه با شرکت‌های بیمه و بیمه مرکزی است.

آیا موانع بانکی سد راه همکاری بیمه‌های اتکایی با ایران رفع شده است؟

شرکت‌هایی که می‌خواهند با ایران مراودات بیمه‌ای داشته باشند علاقه‌مند هستند که اطمینان حاصل کنند که آیا مسیر پرداخت حق بیمه‌های اتکایی از ایران به اروپا و مسیر پرداخت خسارت‌ها از اروپا به ایران از طریق شبکه بانکی جهانی میسر است یا خیر.

شما در یکی ازسخنرانی‌های خودبه‌صراحت گفتهبودید که «‌صنعتبیمه ایران برای سرمایه‌گذارانخارجی جذاب است.» به چه دلیلاین‌گونه فکرمی‌کنید؟

بله، بازار ایران کاملاً جذاب است؛ جمعیت جوان و تحصیل‌کرده، تولید ناخالص داخلی بالا و برخورداری از منابع طبیعی نفت و گاز و مهم‌تر از همه شرعی بودن عملیات کسب‌وکار بیمه در کشور اسلامی ایران در مقایسه با سایر کشورهای منطقه و نیز توسعه‌یافتگی کشور و از سوی دیگر بسته بودن بازار برای بیمه‌گران خارجی به مدت 40 سال همه و همه باعث می‌شود که این بازار برای بیمه‌گران خارجی بازار جذابی باشد.