میرمحمدصادقی و مسوولیت اجتماعی

در ایران کارآفرینانی که در عرصه‌های اجتماعی به مسوولیت‌های خود پایبند بوده‌اند، کم نیستند. مسوولیت اجتماعی رفتاری است که بخش خصوصی مسوول و متعهد در قبال جامعه پیش روی خود انجام می‌دهد. بررسی خدمات فراگیر بخش خصوصی در حوزه‌های غیراقتصادی مانند توجه به مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها و امور خیریه نشان می‌دهد این گروه اجتماعی، در حوزه تعهد توانایی‌های خود را به اثبات رسانده است. به نظر می‌رسد براساس الگویی که در تمام کشورهای توسعه‌یافته به آن توجه شده است، رسیدن به توسعه پایدار بدون در نظر گرفتن الگوی توجه به مسوولیت اجتماعی مقدور نباشد. مسوولیت اجتماعی امری است که در فرهنگ دینی ما نیز به آن اشاره شده و بارها مورد تکریم قرار گرفته است. الگوهایی مانند راه‌اندازی صندوق‌های قرض‌الحسنه و تاسیس مدارس و تجهیز مراکز درمانی توسط افراد توانمند جامعه همگی در راستای توجه به مسوولیت اجتماعی صورت می‌گیرد. بنابراین از دیرباز کارآفرینان کشورمان تلاش می‌کردند در کنار توسعه کسب و کار خود مسوولیت‌شان در قبال جامعه را نیز به انجام رسانند. در فرهنگ غنی اسلامی کشور این موضوع به دقت نهادینه شده است. پرداختن به اموری مانند راه‌اندازی قرض‌الحسنه توسط افراد دارای مکنت مالی خود نشانه‌ای دقیق از اهمیت مسوولیت اجتماعی و حرکت به سمت آن است. سابقه صندوق‌های قرض‌الحسنه نشان می‌دهد تعداد بسیاری از این نهادهای مالی خدمتگزار به مردم در دل نهادهایی همچون بازار راه‌اندازی شده است. شرکت‌ها و فعالان اقتصادی به این خودآگاهی رسیده‌اند که با توجه به جهانی شدن بازار، حراست از معروفیت برندشان علاوه بر مقبولیت در کیفیت و قیمت، نیاز به مقبولیت‌های ارزشی و اخلاقی دارد. یعنی یک شرکت در صورتی که در ذهنیات جامعه مصرف‌کنندگانش حسن شهرت در امور اخلاقی و خدمات اجتماعی داشته باشد به بازار بهتری دست پیدا می‌کند و نیاز به هزینه‌های بالای تبلیغات و بازاریابی ندارد؛ برعکس شرکتی که معروف به تخریب محیط‌زیست، بی‌توجهی به حقوق کارگران و عدم مشارکت در امور خیریه شناخته شود، این سوء‌شهرت برای او هزینه‌های فراوانی دارد. علاوه بر این بحث، تامین سطح زندگی متعادل و رفاه اجتماعی فایده اقتصادی کلان ایجاد می‌کند. به همین جهت، شرکت‌ها به طور فزاینده‌ای به این مقوله می‌پردازند و هزینه‌های قابل توجهی را به این امر اختصاص داده‌اند. آنچه مورد تاکید است توجه کامل به مسوولیت اجتماعی در دل اقتصاد یک کشور با فرهنگ غنی و اخلاقی همچون ایران است. در فرهنگ اسلامی و در پیشینه غنی ایران از سوی کسانی که توانایی‌های اقتصادی داشتند این موضوع مورد توجه و توصیه بوده است، و ما باید این سرمایه‌های فرهنگی را بازسازی کنیم. حال که بازیگران صحنه اقتصاد تنها اشخاص حقیقی نیستند که با تکیه بر عاطفه، احساسات و ارزش‌های آن، امور خیریه را دنبال کنند، سهم شخصیت‌های حقوقی روز به روز افزایش پیدا می‌کند. به نظر می‌رسد نظام و سیستم اقتصادی‌ای می‌تواند توسعه پایدار داشته باشد که مسوولیت اجتماعی، جزو سیستم باشد، نه زائده سیستم؛ مدلی از شکاف‌زدایی اجتماعی موثر است که آحاد جامعه در آن دخیل باشند و احساس مشارکت کنند. انسان‌ها یک مرحله‌ای دارند و به نیازهای مادی خود فکر می‌کنند، از آن مرحله گذر می‌کنند و در منزلت اجتماعی تلاش می‌کنند و آن، انگیزه کار آنهاست؛ اما مراحل بالاتری هم هست؛ می‌رسند به مرحله‌ای که کار خیر را انجام دهند، چون خیر است؛ می‌رسند به مرحله بالاتر از آن که کار خیر می‌کنند، حتی ممکن است ضرر هم ببینند، ‌عیب ندارد؛ برای کس دیگری انجام می‌دهند، به حساب دیگری می‌بندند. بازه زمانی‌ای که در آن، بهینه‌سازی و پیشینه‌سازی می‌کنند، فراتر از این50 ،60 سال است؛ به ابدیت فکر می‌کنند و طرف حساب آنها هم کس دیگری است و اصلاً در چشم این کسی که به او کمک می‌کنند، نگاه نمی‌کنند؛ چون با کریمی طرف حساب است که او یک را به صد و به هزار و به بی‌نهایت می‌پردازد؛ لذا عقلانی‌ترین روش را اتفاقاً اتخاذ می‌کنند. بنابراین در ترسیم فضای کلی می‌توان بیان داشت که قدم مهم و موثری در توسعه پایدار با توجه به مسوولیت اجتماعی برداشته شده است. موضوع مسوولیت اجتماعی امری بسیار مهم و قابل توجه است که باید در اقتصاد ایران به آن توجه شود. ما در آموزهای دینی و اسلامی خود نیز با این اصل مواجه هستیم. اقتصاد مبتنی بر سرمایه‌داری تمام نگاه مناسبی به مسوولیت اجتماعی ندارد ولی آموزها و روش‌های اقتصادی ما آموخته است که ضمن توجه به مسوولیت کلان اجتماعی راه پیشرفت را فراهم کنیم. به طور حتم رسیدن به توسعه پایدار بی‌توجه و دقت به مسوولیت اجتماعی مقدور نخواهد بود. البته بررسی‌ها نشان می‌دهد طی 20 سال گذشته شرکت‌های بین‌المللی هم در اقتصاد جهانی توجه بیشتری به مسوولیت اجتماعی می‌کنند. بنابراین در یک صورت‌بندی کلی می‌توان بیان داشت که مسوولیت اجتماعی گامی موثر در توسعه است. آنچه بیان شد، تنها مقدمه‌ای بود برای اظهار نظر در مورد کارآفرینی که طی سال‌های فعالیت اقتصادی خود به مسوولیت اجتماعی به عنوان یک اصل توجه داشته است. حاج آقا علاءالدین میرمحمدصادقی، کارآفرین و نیکوکار صاحب‌نام و خوش‌فکر کشورمان در تمام سال‌های حیات خود تلاش کرد تا به عنوان یک مومن به اصول اجتماعی و یک کارآفرین متعهد به مسوولیت‌های خود در قبال جامعه پایبند باشد. آنچه طی سال‌های آشنایی با او آموختم، رفتار نیکو و توجه به مردم بوده است. ایشان به موازات کسب و کار اقتصادی‌شان تلاش می‌کردند نهادهایی را تاسیس کنند که همراه و یاور مردم باشند. رفتارهای علاإلدین میرمحمدصادقی مصداقی برای همان مسوولیت اجتماعی است که این روزها به عنوان اصلی فراموش‌نشدنی در جهان اقتصاد مورد گفت‌و‌گو قرار گرفته است.

شایسته است که پس از سال‌ها از تمامی زحمات و فداکاری‌های چنین مردی تقدیر و تشکر صورت گیرد. ایشان در عمل نشان دادند که می‌توان به امور اقتصادی پرداخت و به موازات آن از دایره اخلاق نیز خارج نشد. حضور و همراهی حاج آقا علاءالدین میرمحمدصادقی در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نعمت بزرگی است که نصیب بخش خصوصی ایران شده است.

به طور حتم رفتار و کردار آقای میرمحمدصادقی می‌تواند برای بخش خصوصی ایران الگویی از کسب و کار اخلاق‌مدار و اسلامی باشد.