هزارتوی نرخ سود

پس از اوج‌گیری نرخ سود بانکی در سالیان گذشته، دستاورد اقتصادی دولت یازدهم در افول نرخ تورم مورد انتظار، زمینه‌چینی برای کاهش در نرخ سود بانکی را فراهم ساخته است. منتها تغییر این متغیر مهم در هزارتوی اقتصاد ایران اثرات جانبی مختلفی به همراه داشته و از این‌رو باید به آن به عنوان یک عامل چندجانبه با در نظرگیری ملزومات و متعاقبات آن نگریست.

آثار نامطلوب نرخ بالای سود در بخش‌های مختلف اقتصاد، از جهات مختلف جلوی رشد اقتصادی را گرفته و رکود را به همراه می‌آورد. پرهزینه ‌شدن و توقف سرمایه‌گذاری‌ها و افت طرف تقاضا در اقتصاد قادر هستند تا سوگواره نرخ بالای سود بر پیکره اقتصاد کشور را ملموس سازند.

در این رابطه دکتر مسعود نیلی، با اتکا بر مطالعات موسسه عالی آموزش و پژوهش در برنامه‌ریزی در شماره 178 تجارت فردا با بیان دو مساله تنگنای مالی و کمبود تقاضا به عنوان مسائل اساسی اقتصاد ایران، توجه همزمان به این دو را ضروری دانسته و تنگنای مالی را علت قرارگیری نرخ سود بانکی در رقمی بالا و بدون تناسب با شرایط روند کاهشی تورم در اقتصاد ایران و نرخ بالای سود بانکی را علت کاهش تقاضا می‌داند. چسبندگی نرخ سود حاکم‌شده در سال‌های اخیر به دلیل رقابت بین بانک‌ها و موسسات مالی غیرمجاز و طولانی‌ شدن فرآیند اصلاح نظام بانکی، مانع کاهش نرخ سود بر اساس مکانیسم‌های بازار شده است.

مسعود نیلی نیز در این رابطه معتقد است به دلیل اینکه در فرآیند جذب سپرده میان بانک‌ها خودبه‌خود رقابت شکل می‌گیرد، عملاً باعث می‌شود نرخ سود سپرده در حد بالا قرار گیرد به نحوی که به کندی کاهش پیدا می‌کند. بالا ماندن نرخ سود موجب تعویق مصرف سرمایه‌گذاران شده و برای ایشان به صرفه است که پول خود را با نرخ‌های بالا در بانک نگه‌ داشته و از مصرف دست نگه دارند و لذا در ادامه تقاضا کاهش می‌یابد.

کارشناسان اقتصادی همچنین دستوری بودن کاهش نرخ سود را مذموم شمرده و معتقدند نرخ سود بانکی باید با اصلاح نظام بانکی و تعیین قیمت‌ها با مکانیسم بازار، پایین بیاید تا به شیوه‌ای موثر بر اقتصاد کشور اثر بگذارد. تجارت فردا در پرونده پیش رو قصد دارد تا با طرح مساله نرخ سود بانکی به عنوان یکی از مسائل اساسی اقتصاد کشور، از جوانب اثرگذاری این مولفه بر بازارها، تولید و همچنین اثر آن بر تحریک تقاضا بپردازد.