تاریخ انتشار:
رئیس شورای رقابت آمار رقابت‌پذیری ارائه‌شده را چندان قابل استناد نمی‌داند
نمی‌توان روی این آمار قسم خورد
جمشید پژویان می‌گوید آمارهایی مثل آمار رقابت‌پذیری به دلیل اینکه با روش‌هایی مثل نظرسنجی تهیه می‌شود، خیلی قابلیت استناد ندارد و می‌گوید نباید مثل برخی از افراد «روی این آمار قسم خورد».
جمشید پژویان می‌گوید آمارهایی مثل آمار رقابت‌پذیری به دلیل اینکه با روش‌هایی مثل نظرسنجی تهیه می‌شود، خیلی قابلیت استناد ندارد و می‌گوید نباید مثل برخی از افراد «روی این آمار قسم خورد». با این حال رئیس «شورای رقابت» در کشور می‌گوید احتمالاً رتبه رقابت‌پذیری ایران چیزی در حدود همین رتبه اعلام‌شده باید باشد و بر نقش تحریم‌ها بر تضعیف توان رقابتی بنگاه‌های ایرانی اذعان دارد، هر چند تاکید می‌کند که تغییر عمده‌ای در رقابت‌پذیری در دو سال اخیر صورت نگرفته است. این چهره شناخته‌شده در فضای اقتصادی کشور انتقادات از شورای رقابت را نیز در این زمینه وارد نمی‌داند و پاسخ به آنها را به «وقتی دیگر» موکول می‌کند.
آقای پژویان بر اساس آماری که مجمع جهانی اقتصاد ارائه کرده، رتبه رقابت‌پذیری در ایران طی دو سال گذشته افت زیادی داشته است. دو سال قبل رتبه ایران در رقابت‌پذیری از 62 به 66 تنزل یافت. در سال گذشته نیز این افت تکرار شد و رتبه ایران با نزولی بیشتر از 66 به 82 رسید. فکر می‌کنید با وجود سازمانی که مسوولیت ایجاد رقابت در کشور را دارد، دلیل اصلی این افت چیست؟
ببینید، اینها تعدادی پرسشنامه برای افراد و فعالان اقتصادی در کشورهای مختلف می‌فرستند، مثلاً برای کسانی که در کارهای تولیدی یا تجارتی هستند این پرسشنامه‌ها را ارسال می‌کنند. این افراد هم بر اساس تفکرات و نظرات شخصی خودشان این پرسشنامه‌ها را پر می‌کنند. این موضوع نشان می‌دهد که این پرسشنامه‌ها خیلی مستند نیست، به این دلیل که بر اساس شاخص‌های درست اقتصادی تنظیم نشده است. بنابراین ما خیلی نمی‌توانیم به این آمار و ارقام استناد کنیم و بگوییم که شاخص رقابت‌پذیری بالا آمده یا پایین رفته است. از طرفی افرادی که این پرسشنامه‌ها را پر می‌کنند، گاهی عضو می‌شوند یا حتی افراد ثابت که قبلاً به سوالات جواب داده‌اند، دیدگاهشان را در خصوص مسائلی که از آنها پرسیده می‌شود تغییر می‌دهند. تمام اینها را باید در نظر گرفت و چندان نمی‌توان به این آمار اعتماد کرد.
اما توزیع پرسشنامه یکی از روش‌های علمی و متداول برای نظرسنجی است.
بله، اما کار جمع‌آوری آمار و اطلاعات در این سطح، کاری تشکیلاتی و وابسته به سازمان‌های بین‌المللی نظیر سازمان ملل است. اما روش پرسشنامه برای گرفتن آمار و ارقامی در سطح دنیا کار درستی به نظر نمی‌رسد. زیرا سوالات یکی است، اما نظرات از کشوری تا کشور دیگر متفاوت است و به برداشت افراد خیلی وابسته است. این است که از نظر من این آمار و ارقام آنقدرها هم که می‌گویند قابل استناد نیست. البته سعی زیادی انجام شده که روی این آمار کار کنند و رتبه‌ها به وضعیت کشور در رقابت نزدیک باشد.
اگر روش پرسشنامه روش مناسبی نیست، پیشنهاد شما برای مشخص شدن میزان رقابت‌پذیری در کشورها چیست؟
راه دیگری به آن شکل وجود ندارد، اما از آنجایی که شاخص‌های رقابت‌پذیری برای هر بخش متفاوت است، مثلاً می‌توانند شاخص‌های رقابت‌پذیری را برای صنایع هر کشور و به صورت جداگانه بررسی کنند و بر این اساس می‌توانند شاخص‌ها را به صورت علمی استخراج کنند که البته برای انجام چنین اقدامی نیاز به کاری گسترده وجود دارد. توزیع پرسشنامه ساده‌ترین کاری است که می‌توان انجام داد.
اما سازمانی که این رتبه‌ها را اعلام می‌کند یک سازمان معتبر اقتصادی در سطح دنیاست و از نظر بسیاری از کارشناسان، آماری که این سازمان منتشر می‌کند قابل استناد است. آیا شما آمار این سازمان را زیر سوال می‌برید، فقط به این خاطر که طبق اعلام این سازمان رتبه ایران افتی فاحش در دو سال گذشته داشته است؟
نه، من اصلاً نمی‌خواهم این سازمان یا کاری که ارائه می‌دهد را زیر سوال ببرم. فقط می‌گویم پرسشنامه روش ساده‌ای برای چنین کاری است. در واقع به دلیل روشی که به کار می‌برند، نمی‌توانیم بگوییم رتبه فلان کشور 82 است و دیگری 81. من نمی‌گویم کارشان از اساس غلط است، اما می‌گویم که دقت این کار بالا نیست و نمی‌توان روی آن قسم خورد، مثل کاری که خیلی‌ها می‌کنند و این آمار را به عنوان حقایق تغییرناپذیر در نظر می‌گیرند.
یعنی این آمار و رتبه‌ها از نظر شما تا حدودی هم قابل استناد هستند؟
بله، می‌توان گفت که حول و حوش رتبه‌های اعلام شده صحیح است، اما نه لزوماً همان رقمی که اعلام می‌شود.
با توجه به اینکه این آمار و ارقام از نظر شما خیلی قابل استناد نیستند، نظر شما به عنوان رئیس سازمانی که مسوولیت نظارت بر رقابت‌پذیری در سطح کشور را دارد، در رابطه با وضعیت رقابت‌پذیری در کشور طی دو سال گذشته چیست؟
طی دو سال گذشته تغییرات عمده‌ای نداشته‌ایم، اما به دلیل مشکلاتی که تحریم برای اقتصاد کشور به وجود آورد به هر حال بسیاری از بنگاه‌ها نتوانستند به خوبی در بازارها حضور داشته باشند.
بنابراین از نظر شما تحریم بر فضای رقابتی کشور اثرگذار بوده است؟
بله، کاملاً. زیرا بسیاری از بنگاه‌ها که کارشان و تولیدشان به واردات وابسته بود به دلیل وجود تحریم‌ها نتوانستند اقلام، مواد و یا نهاده‌هایی را که برای تولید لازم داشتند وارد کشور کنند، در نتیجه تولید آنها کاهش یافت و یا در بسیاری از مواقع قیمت‌هایشان با افزایش همراه بود که همین مسائل تاثیر زیادی بر کاهش فروش این بنگاه‌ها داشته و این بنگاه‌ها را از دور رقابت خارج کرده است. تمام اینها مسائلی است که می‌تواند شاخص‌ها را از دو سال قبل تاکنون تغییر داده باشد. زیرا تحریم‌ها از دو سال قبل تاکنون با افزایش بیشتری همراه بوده است.
برخی از کارشناسان عقیده دارند که شورای رقابت با ورود به مسائل جزیی مانند قیمت‌گذاری از مسوولیت اصلی خود که ایجاد رقابت در کشور است فاصله گرفته است. نظر شما در رابطه با این دست انتقادات چیست؟
این حرف‌ها همه‌اش اشتباه و غلط است. از این حرف‌ها زیاد زده می‌شود اما از پایه نادرست هستند. شاید در فرصتی مناسب برای تمام آنها پاسخی مناسب بدهم.
آقای پژویان بر اساس آماری که مجمع جهانی اقتصاد ارائه کرده، رتبه رقابت‌پذیری در ایران طی دو سال گذشته افت زیادی داشته است. دو سال قبل رتبه ایران در رقابت‌پذیری از 62 به 66 تنزل یافت. در سال گذشته نیز این افت تکرار شد و رتبه ایران با نزولی بیشتر از 66 به 82 رسید. فکر می‌کنید با وجود سازمانی که مسوولیت ایجاد رقابت در کشور را دارد، دلیل اصلی این افت چیست؟
ببینید، اینها تعدادی پرسشنامه برای افراد و فعالان اقتصادی در کشورهای مختلف می‌فرستند، مثلاً برای کسانی که در کارهای تولیدی یا تجارتی هستند این پرسشنامه‌ها را ارسال می‌کنند. این افراد هم بر اساس تفکرات و نظرات شخصی خودشان این پرسشنامه‌ها را پر می‌کنند. این موضوع نشان می‌دهد که این پرسشنامه‌ها خیلی مستند نیست، به این دلیل که بر اساس شاخص‌های درست اقتصادی تنظیم نشده است. بنابراین ما خیلی نمی‌توانیم به این آمار و ارقام استناد کنیم و بگوییم که شاخص رقابت‌پذیری بالا آمده یا پایین رفته است. از طرفی افرادی که این پرسشنامه‌ها را پر می‌کنند، گاهی عضو می‌شوند یا حتی افراد ثابت که قبلاً به سوالات جواب داده‌اند، دیدگاهشان را در خصوص مسائلی که از آنها پرسیده می‌شود تغییر می‌دهند. تمام اینها را باید در نظر گرفت و چندان نمی‌توان به این آمار اعتماد کرد.
اما توزیع پرسشنامه یکی از روش‌های علمی و متداول برای نظرسنجی است.
بله، اما کار جمع‌آوری آمار و اطلاعات در این سطح، کاری تشکیلاتی و وابسته به سازمان‌های بین‌المللی نظیر سازمان ملل است. اما روش پرسشنامه برای گرفتن آمار و ارقامی در سطح دنیا کار درستی به نظر نمی‌رسد. زیرا سوالات یکی است، اما نظرات از کشوری تا کشور دیگر متفاوت است و به برداشت افراد خیلی وابسته است. این است که از نظر من این آمار و ارقام آنقدرها هم که می‌گویند قابل استناد نیست. البته سعی زیادی انجام شده که روی این آمار کار کنند و رتبه‌ها به وضعیت کشور در رقابت نزدیک باشد.
اگر روش پرسشنامه روش مناسبی نیست، پیشنهاد شما برای مشخص شدن میزان رقابت‌پذیری در کشورها چیست؟
راه دیگری به آن شکل وجود ندارد، اما از آنجایی که شاخص‌های رقابت‌پذیری برای هر بخش متفاوت است، مثلاً می‌توانند شاخص‌های رقابت‌پذیری را برای صنایع هر کشور و به صورت جداگانه بررسی کنند و بر این اساس می‌توانند شاخص‌ها را به صورت علمی استخراج کنند که البته برای انجام چنین اقدامی نیاز به کاری گسترده وجود دارد. توزیع پرسشنامه ساده‌ترین کاری است که می‌توان انجام داد.
اما سازمانی که این رتبه‌ها را اعلام می‌کند یک سازمان معتبر اقتصادی در سطح دنیاست و از نظر بسیاری از کارشناسان، آماری که این سازمان منتشر می‌کند قابل استناد است. آیا شما آمار این سازمان را زیر سوال می‌برید، فقط به این خاطر که طبق اعلام این سازمان رتبه ایران افتی فاحش در دو سال گذشته داشته است؟
نه، من اصلاً نمی‌خواهم این سازمان یا کاری که ارائه می‌دهد را زیر سوال ببرم. فقط می‌گویم پرسشنامه روش ساده‌ای برای چنین کاری است. در واقع به دلیل روشی که به کار می‌برند، نمی‌توانیم بگوییم رتبه فلان کشور 82 است و دیگری 81. من نمی‌گویم کارشان از اساس غلط است، اما می‌گویم که دقت این کار بالا نیست و نمی‌توان روی آن قسم خورد، مثل کاری که خیلی‌ها می‌کنند و این آمار را به عنوان حقایق تغییرناپذیر در نظر می‌گیرند.
یعنی این آمار و رتبه‌ها از نظر شما تا حدودی هم قابل استناد هستند؟
بله، می‌توان گفت که حول و حوش رتبه‌های اعلام شده صحیح است، اما نه لزوماً همان رقمی که اعلام می‌شود.
با توجه به اینکه این آمار و ارقام از نظر شما خیلی قابل استناد نیستند، نظر شما به عنوان رئیس سازمانی که مسوولیت نظارت بر رقابت‌پذیری در سطح کشور را دارد، در رابطه با وضعیت رقابت‌پذیری در کشور طی دو سال گذشته چیست؟
طی دو سال گذشته تغییرات عمده‌ای نداشته‌ایم، اما به دلیل مشکلاتی که تحریم برای اقتصاد کشور به وجود آورد به هر حال بسیاری از بنگاه‌ها نتوانستند به خوبی در بازارها حضور داشته باشند.
بنابراین از نظر شما تحریم بر فضای رقابتی کشور اثرگذار بوده است؟
بله، کاملاً. زیرا بسیاری از بنگاه‌ها که کارشان و تولیدشان به واردات وابسته بود به دلیل وجود تحریم‌ها نتوانستند اقلام، مواد و یا نهاده‌هایی را که برای تولید لازم داشتند وارد کشور کنند، در نتیجه تولید آنها کاهش یافت و یا در بسیاری از مواقع قیمت‌هایشان با افزایش همراه بود که همین مسائل تاثیر زیادی بر کاهش فروش این بنگاه‌ها داشته و این بنگاه‌ها را از دور رقابت خارج کرده است. تمام اینها مسائلی است که می‌تواند شاخص‌ها را از دو سال قبل تاکنون تغییر داده باشد. زیرا تحریم‌ها از دو سال قبل تاکنون با افزایش بیشتری همراه بوده است.
برخی از کارشناسان عقیده دارند که شورای رقابت با ورود به مسائل جزیی مانند قیمت‌گذاری از مسوولیت اصلی خود که ایجاد رقابت در کشور است فاصله گرفته است. نظر شما در رابطه با این دست انتقادات چیست؟
این حرف‌ها همه‌اش اشتباه و غلط است. از این حرف‌ها زیاد زده می‌شود اما از پایه نادرست هستند. شاید در فرصتی مناسب برای تمام آنها پاسخی مناسب بدهم.
دیدگاه تان را بنویسید