تاریخ انتشار:
آینده خودروسازی در گفت‌وگو با مجید شیخانی
مونتاژکار می‌مانیم
مجید شیخانی قائم‌مقام پیشین ایران‌خودرو در گفت‌وگو با تجارت فردا عنوان می‌کند که قراردادهای پسابرجامی منجر به تحول تکنولوژی در صنعت خودرو ایران نخواهند شد. به گفته وی، این قراردادها زمانی می‌توانند به خودروسازی کشور کمک کنند که اولاً برای مشارکت با خارجی‌ها استراتژی داشته باشیم و از طرفی، به واسطه انجام برنامه‌ریزی‌های دقیق و پیگیری اجرای آنها، توان طراحی خود را بالا ببریم.
قراردادهای پسابرجامی خودروسازی اگرچه امیدواری‌هایی را برای تغییر و تحول در این صنعت بزرگ داخلی پدید آورده، با این حال برخی معتقدند خودروسازان داخلی همچنان مونتاژکار باقی خواهند ماند. در این بین مجید شیخانی قائم‌مقام پیشین ایران‌خودرو در گفت‌وگو با تجارت فردا عنوان می‌کند که قراردادهای پسابرجامی منجر به تحول تکنولوژی در صنعت خودرو ایران نخواهند شد. به گفته وی، این قراردادها زمانی می‌توانند به خودروسازی کشور کمک کنند که اولاً برای مشارکت با خارجی‌ها استراتژی داشته باشیم و از طرفی، به واسطه انجام برنامه‌ریزی‌های دقیق و پیگیری اجرای آنها، توان طراحی خود را بالا ببریم.
با توجه به قراردادها و تفاهمنامه‌هایی که در پسابرجام به امضا رسیده، آینده صنعت خودرو را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
قراردادها که عمدتاً همان روال سابق را طی می‌کنند و بعید به نظر می‌رسد تحول بسزا و قابل توجهی را در صنعت خودرو کشور بنا بگذارند. خودروسازی ایران در حال حاضر با گرفتاری‌های زیادی روبه‌رو بوده و در بحث زیرساخت‌ها، خوب عمل نکرده است. این صنعت زمانی متحول می‌شود که ما به اقدامات عمیق در آن روی بیاوریم از جمله کسب دانش و علم طراحی. خودتان بهتر می‌دانید که صنعت خودرو جهان به شدت در حال توسعه است و تا 15 سال دیگر آنقدر متحول می‌شود که خودروسازی ما به گردش هم نخواهد رسید. سال‌هاست در گرداب خودروهای قدیمی گیر افتاده‌ایم و با عوض کردن چراغ و سپر پراید و پژو 405 و پارس و...، همان محصولات با تکنولوژی چند دهه قبل را تولید و عرضه می‌کنیم. این در حالی است خودروسازی جهان با عبور از مسائل و زیرساخت‌های اولیه و مواردی مانند طراحی پلت‌فورم، حالا بیشتر تمرکز خود را روی محیط زیست قرار داده است. الان جدای از اینکه موتورهای یورو6 روانه بازار شده‌اند، انقلابی بزرگ در عرصه خودروهای برقی در حال شکل‌گیری است و تا یکی دو دهه آینده، سهم این مدل خودروها برای حفاظت از محیط زیست در سبد خودروسازان افزایش چشمگیری خواهد داشت. البته به تازگی خودروسازان داخلی و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز به پروژه‌های طراحی موتور روی آورده‌اند منتها موفقیت آنها منوط به سرمایه‌گذاری‌های کلان است. در کل عرضم این است که قراردادهای خارجی زمانی می‌توانند به خودروسازی کشور کمک کنند که اولاً ما برای مشارکت به خارجی‌ها استراتژی داشته باشیم و از طرفی، به واسطه انجام برنامه‌ریزی‌های دقیق و پیگیری اجرای آنها، توان طراحی خود را بالا ببریم.
یعنی از نظر شما قراردادهای پسابرجام نمی‌توانند خودروسازی ایران را متحول کنند؟
خیر، چون همان طور که گفتم، استراتژی خاصی پشت آنها نیست. باید قبول کنیم که خودروسازی ایران به روزمرگی افتاده و در مسائل مهمی مانند تحقیق و توسعه و طراحی که بسیار حائز اهمیت و تضمین‌کننده حیات صنعت خودرو است، توجهی نمی‌شود. شما به برجام اشاره کردید؛ بله، برجام فرصت مناسبی را برای همکاری‌های خارجی و توسعه صنعت خودرو پدید آورده اما فراموش نکنیم این فرصت کوتاه است به خصوص با توجه به سیاست‌های دولت جدید آمریکا. در حال حاضر پنجره‌هایی برای به‌روزرسانی صنعت خودرو ایران و متحول‌شدنش باز شده که معلوم نیست برای چه مدت باز خواهند ماند بنابراین باید تا وقت هست از این فرصت بزرگ (برجام) استفاده کنیم.
در حال حاضر مهم‌ترین اتفاق در خودروسازی ایران پس از برجام، قرارداد ایران‌خودرو و پژو است؛ با توجه به اینکه شما سال‌ها با پژویی‌ها حشر و نشر داشته‌اید، فکر می‌کنید این خودروساز فرانسوی رفتارش را در ایران تغییر داده یا خواهد داد؟
اطلاعات خاصی در مورد قرارداد جدید پژو ندارم بنابراین نمی‌توانم نظر کارشناسی و محکمی در این مورد بدهم، زیرا ممکن است از دایره انصاف خارج شوم. با این حال تا جایی که از پژو شناخت دارم، این شرکت هیچ‌گاه به دنبال سرمایه‌گذاری در ایران نبوده چون این اقدام اصلاً جزو سیاست‌هایش نیست. بنابراین بعید می‌دانم پژو از ناحیه قرارداد جدیدش با ایران‌خودرو، منابع مالی به کشور بیاورد و ممکن است سرمایه‌گذاری را از روش‌های دیگر (جز انتقال پول) انجام دهد. به عنوان مثال امکان دارد برخی قالب‌های محصولات جدید خود را در اختیار ایران‌خودرو بگذارد.
حداقل این را می‌دانم که پژو در چین اقدام به سرمایه‌گذاری کرده است. این نشان می‌دهد ما در حال از دست دادن فرصت‌ها هستیم زیرا در روزمرگی افتاده و اصلاً استراتژی نجات‌بخش و امیدوارکننده‌ای را که ضامن تحول در صنعت خودرو شود، نداریم.
البته وزارت صنعت برای سال 1404 یک استراتژی با محور تولید سه میلیون خودرو و صادرات یک‌سوم آن، در نظر گرفته است.
استراتژی کورکورانه که فایده‌ای ندارد. اصلاً تولید سه میلیون خودرو قرار است با کدام تکنولوژی صورت گیرد؟ وقتی صنعت خودرو جهان پیوسته در حال تغییر و تحول بوده و سرمایه‌گذاری‌های کلان در راستای تحقیق و توسعه و طراحی محصولات جدید انجام می‌دهد، با کدام طراحی، کدام تکنولوژی و کدام سرمایه‌گذاری می‌خواهیم سه میلیون خودرو تولید و یک میلیونش را هم صادر کنیم. الان 90 درصد تحقیقات خودروسازی دنیا روی خودروها و موتورهای الکتریکی متمرکزشده، آن وقت ما هنوز درگیرو دار یورو2 و یورو4 مانده‌ایم. البته من انتظار ندارم خودروسازی کشور در وضع فعلی مانند بزرگان این صنعت رفتار کند اما حداقل امکان انجام اقداماتی مانند طراحی موتورهای استاندارد که وجود دارد. اگر بتوانیم با طراحی موتورهای کم‌مصرف به کمک خارجی‌ها، متوسط مصرف سوخت را به پنج لیتر برسانیم، این یعنی کاهش 40درصدی که اتفاق مهمی است. این نکته را هم در مورد تولید سه میلیون دستگاهی در نظر داشته باشید که در حال حاضر کل ظرفیت خودروسازی ایران در بهترین حالت به دو میلیون دستگاه می‌رسد بنابراین برای آن یک میلیون دستگاه دیگر نیاز به بازیگران جدید در صنعت خودرو داریم.
با توجه به قراردادهای پسابرجام چشم‌انداز صنعت خودرو ایران چگونه است؟
ازآنجاکه بنا نیست با قراردادها، صنعت خودرو متحول شود، به اعتقاد بنده همچنان به عنوان یک مونتاژکار باقی خواهیم ماند. اینکه ما فلان خودرو را از فلان شرکت به ایران بیاوریم و آن را با سرهم‌بندی قطعاتش مونتاژ کنیم، کمکی به خودروساز شدن‌مان نخواهد کرد. در این قراردادها ما حتی محصولات قدیمی را هم جایگزین نکردیم و اینها نشان می‌دهد استراتژی مشخصی برای آینده این صنعت نداریم. زمانی سالی 50 هزار دستگاه خودرو صادر می‌کردیم اما حالا به سالی دو هزار دستگاه رسیده‌ایم این موضوع چه پیامی جز عقب‌گرد خودروسازی کشور دارد. شنیده‌ام برخی خودروسازان خارجی با بخش خصوصی وارد مذاکره و همکاری مشترک شده‌اند که به نظرم آن هم مونتاژ‌کاری است و به تحول خودروسازی ایران کمکی نمی‌کند. بله، قطعاً روند تولید در صنعت خودرو ایران تغییر می‌کند و با محصولات جدیدی مواجه خواهیم شد اما اصل خودروسازی کشور تحول بنیادین و آینده‌سازی را با قراردادهای فعلی تجربه نخواهد کرد.
یکی از انتظارات مردم از خودروسازان در پسابرجام، طراحی و تولید محصولات به اصطلاح ارزان‌قیمت بود. به نظر شما امکان تحقق آن وجود دارد؟
اگر منظورتان خودروهای 10 تا 15 میلیون‌تومانی است خیر هرچند در حال حاضر همین پژو 206 با تکنولوژی دو دهه قبل خود نیز بیش از 30 میلیون تومان قیمت دارد و این نشان می‌دهد عرضه خودروهای ارزان با تکنولوژی امروزی و این نرخ ارز، کاری بسیار سخت و پیچیده است. این موضوع هم به نوبه خود تاییدکننده نبود استراتژی در قراردادهای پسابرجامی صنعت خودرو است.
قراردادها که عمدتاً همان روال سابق را طی می‌کنند و بعید به نظر می‌رسد تحول بسزا و قابل توجهی را در صنعت خودرو کشور بنا بگذارند. خودروسازی ایران در حال حاضر با گرفتاری‌های زیادی روبه‌رو بوده و در بحث زیرساخت‌ها، خوب عمل نکرده است. این صنعت زمانی متحول می‌شود که ما به اقدامات عمیق در آن روی بیاوریم از جمله کسب دانش و علم طراحی. خودتان بهتر می‌دانید که صنعت خودرو جهان به شدت در حال توسعه است و تا 15 سال دیگر آنقدر متحول می‌شود که خودروسازی ما به گردش هم نخواهد رسید. سال‌هاست در گرداب خودروهای قدیمی گیر افتاده‌ایم و با عوض کردن چراغ و سپر پراید و پژو 405 و پارس و...، همان محصولات با تکنولوژی چند دهه قبل را تولید و عرضه می‌کنیم. این در حالی است خودروسازی جهان با عبور از مسائل و زیرساخت‌های اولیه و مواردی مانند طراحی پلت‌فورم، حالا بیشتر تمرکز خود را روی محیط زیست قرار داده است. الان جدای از اینکه موتورهای یورو6 روانه بازار شده‌اند، انقلابی بزرگ در عرصه خودروهای برقی در حال شکل‌گیری است و تا یکی دو دهه آینده، سهم این مدل خودروها برای حفاظت از محیط زیست در سبد خودروسازان افزایش چشمگیری خواهد داشت. البته به تازگی خودروسازان داخلی و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز به پروژه‌های طراحی موتور روی آورده‌اند منتها موفقیت آنها منوط به سرمایه‌گذاری‌های کلان است. در کل عرضم این است که قراردادهای خارجی زمانی می‌توانند به خودروسازی کشور کمک کنند که اولاً ما برای مشارکت به خارجی‌ها استراتژی داشته باشیم و از طرفی، به واسطه انجام برنامه‌ریزی‌های دقیق و پیگیری اجرای آنها، توان طراحی خود را بالا ببریم.
یعنی از نظر شما قراردادهای پسابرجام نمی‌توانند خودروسازی ایران را متحول کنند؟
خیر، چون همان طور که گفتم، استراتژی خاصی پشت آنها نیست. باید قبول کنیم که خودروسازی ایران به روزمرگی افتاده و در مسائل مهمی مانند تحقیق و توسعه و طراحی که بسیار حائز اهمیت و تضمین‌کننده حیات صنعت خودرو است، توجهی نمی‌شود. شما به برجام اشاره کردید؛ بله، برجام فرصت مناسبی را برای همکاری‌های خارجی و توسعه صنعت خودرو پدید آورده اما فراموش نکنیم این فرصت کوتاه است به خصوص با توجه به سیاست‌های دولت جدید آمریکا. در حال حاضر پنجره‌هایی برای به‌روزرسانی صنعت خودرو ایران و متحول‌شدنش باز شده که معلوم نیست برای چه مدت باز خواهند ماند بنابراین باید تا وقت هست از این فرصت بزرگ (برجام) استفاده کنیم.
ما در حال از دست دادن فرصت‌ها هستیم زیرا در روزمرگی افتاده و اصلاً استراتژی نجات‌بخش و امیدوارکننده‌ای را که ضامن تحول در صنعت خودرو شود، نداریم.
در حال حاضر مهم‌ترین اتفاق در خودروسازی ایران پس از برجام، قرارداد ایران‌خودرو و پژو است؛ با توجه به اینکه شما سال‌ها با پژویی‌ها حشر و نشر داشته‌اید، فکر می‌کنید این خودروساز فرانسوی رفتارش را در ایران تغییر داده یا خواهد داد؟
اطلاعات خاصی در مورد قرارداد جدید پژو ندارم بنابراین نمی‌توانم نظر کارشناسی و محکمی در این مورد بدهم، زیرا ممکن است از دایره انصاف خارج شوم. با این حال تا جایی که از پژو شناخت دارم، این شرکت هیچ‌گاه به دنبال سرمایه‌گذاری در ایران نبوده چون این اقدام اصلاً جزو سیاست‌هایش نیست. بنابراین بعید می‌دانم پژو از ناحیه قرارداد جدیدش با ایران‌خودرو، منابع مالی به کشور بیاورد و ممکن است سرمایه‌گذاری را از روش‌های دیگر (جز انتقال پول) انجام دهد. به عنوان مثال امکان دارد برخی قالب‌های محصولات جدید خود را در اختیار ایران‌خودرو بگذارد.
حداقل این را می‌دانم که پژو در چین اقدام به سرمایه‌گذاری کرده است. این نشان می‌دهد ما در حال از دست دادن فرصت‌ها هستیم زیرا در روزمرگی افتاده و اصلاً استراتژی نجات‌بخش و امیدوارکننده‌ای را که ضامن تحول در صنعت خودرو شود، نداریم.
البته وزارت صنعت برای سال 1404 یک استراتژی با محور تولید سه میلیون خودرو و صادرات یک‌سوم آن، در نظر گرفته است.
استراتژی کورکورانه که فایده‌ای ندارد. اصلاً تولید سه میلیون خودرو قرار است با کدام تکنولوژی صورت گیرد؟ وقتی صنعت خودرو جهان پیوسته در حال تغییر و تحول بوده و سرمایه‌گذاری‌های کلان در راستای تحقیق و توسعه و طراحی محصولات جدید انجام می‌دهد، با کدام طراحی، کدام تکنولوژی و کدام سرمایه‌گذاری می‌خواهیم سه میلیون خودرو تولید و یک میلیونش را هم صادر کنیم. الان 90 درصد تحقیقات خودروسازی دنیا روی خودروها و موتورهای الکتریکی متمرکزشده، آن وقت ما هنوز درگیرو دار یورو2 و یورو4 مانده‌ایم. البته من انتظار ندارم خودروسازی کشور در وضع فعلی مانند بزرگان این صنعت رفتار کند اما حداقل امکان انجام اقداماتی مانند طراحی موتورهای استاندارد که وجود دارد. اگر بتوانیم با طراحی موتورهای کم‌مصرف به کمک خارجی‌ها، متوسط مصرف سوخت را به پنج لیتر برسانیم، این یعنی کاهش 40درصدی که اتفاق مهمی است. این نکته را هم در مورد تولید سه میلیون دستگاهی در نظر داشته باشید که در حال حاضر کل ظرفیت خودروسازی ایران در بهترین حالت به دو میلیون دستگاه می‌رسد بنابراین برای آن یک میلیون دستگاه دیگر نیاز به بازیگران جدید در صنعت خودرو داریم.
با توجه به قراردادهای پسابرجام چشم‌انداز صنعت خودرو ایران چگونه است؟
ازآنجاکه بنا نیست با قراردادها، صنعت خودرو متحول شود، به اعتقاد بنده همچنان به عنوان یک مونتاژکار باقی خواهیم ماند. اینکه ما فلان خودرو را از فلان شرکت به ایران بیاوریم و آن را با سرهم‌بندی قطعاتش مونتاژ کنیم، کمکی به خودروساز شدن‌مان نخواهد کرد. در این قراردادها ما حتی محصولات قدیمی را هم جایگزین نکردیم و اینها نشان می‌دهد استراتژی مشخصی برای آینده این صنعت نداریم. زمانی سالی 50 هزار دستگاه خودرو صادر می‌کردیم اما حالا به سالی دو هزار دستگاه رسیده‌ایم این موضوع چه پیامی جز عقب‌گرد خودروسازی کشور دارد. شنیده‌ام برخی خودروسازان خارجی با بخش خصوصی وارد مذاکره و همکاری مشترک شده‌اند که به نظرم آن هم مونتاژ‌کاری است و به تحول خودروسازی ایران کمکی نمی‌کند. بله، قطعاً روند تولید در صنعت خودرو ایران تغییر می‌کند و با محصولات جدیدی مواجه خواهیم شد اما اصل خودروسازی کشور تحول بنیادین و آینده‌سازی را با قراردادهای فعلی تجربه نخواهد کرد.
یکی از انتظارات مردم از خودروسازان در پسابرجام، طراحی و تولید محصولات به اصطلاح ارزان‌قیمت بود. به نظر شما امکان تحقق آن وجود دارد؟
اگر منظورتان خودروهای 10 تا 15 میلیون‌تومانی است خیر هرچند در حال حاضر همین پژو 206 با تکنولوژی دو دهه قبل خود نیز بیش از 30 میلیون تومان قیمت دارد و این نشان می‌دهد عرضه خودروهای ارزان با تکنولوژی امروزی و این نرخ ارز، کاری بسیار سخت و پیچیده است. این موضوع هم به نوبه خود تاییدکننده نبود استراتژی در قراردادهای پسابرجامی صنعت خودرو است.
دیدگاه تان را بنویسید