تاریخ انتشار:
مهاجرت نیروی کار متخصص چه تبعاتی به دنبال دارد؟
نخبگان می‌روند
محمد اکبرنیا، مدیرکل دفتر کاریابی‌های وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی به گزارش سالانه بانک جهانی استناد کرده و عنوان می‌کند: «بر اساس گزارش بانک جهانی سالانه نزدیک به ۵ / ۱ میلیون نفر نیروی کار از ایران مهاجرت می‌کنند و این روند رو به صعود است، به‌طوری که در سال ۲۰۱۳ بیشتر از یک‌میلیون و ۶۰۴ هزار نفر کارگر از ایران مهاجرت کرده‌اند که این آمار نشان‌دهنده افزایش ۵ / ۲۳درصدی مهاجرت نیروی کار از ایران نسبت به سال ۲۰۱۰ میلادی است و امارات و آمریکا جذاب‌ترین مقاصد برای نیروی کار ایران گزارش شده‌اند.»
محمد اکبرنیا، مدیرکل دفتر کاریابی‌های وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی می‌گوید مهاجرت نیروی کار ایران افزایش یافته است. او به گزارش سالانه بانک جهانی استناد کرده و عنوان می‌کند: «بر اساس گزارش بانک جهانی سالانه نزدیک به 5 /1 میلیون نفر نیروی کار از ایران مهاجرت می‌کنند و این روند رو به صعود است، به‌طوری که در سال ۲۰۱۳ بیشتر از یک‌میلیون و ۶۰۴ هزار نفر کارگر از ایران مهاجرت کرده‌اند که این آمار نشان‌دهنده افزایش 5 /23درصدی مهاجرت نیروی کار از ایران نسبت به سال ۲۰۱۰ میلادی است و امارات و آمریکا جذاب‌ترین مقاصد برای نیروی کار ایران گزارش شده‌اند.» چنانچه آماری که این مقام دولتی ارائه کرده است، با واقعیت‌های جامعه منطبق باشد، مهاجرت نیروی کار ایران که عمدتاً از میان نیروهای تحصیل‌کرده هستند، چه پیامدهایی به دنبال خواهد داشت؟ البته هستند کارشناسانی که به این آمار وزارت کار و سایر نهادهای بین‌المللی نظیر بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول تردید وارد می‌کنند. از نظر آنها هنوز آمار دقیقی به پشتوانه مطالعات کارشناسی از وضعیت خروج نیروهای تحصیل‌کرده از کشور به قصد مهاجرت یا گذراندن مقاطع تحصیلات تکمیلی ارائه نشده
است. اگرچه آمار موثقی از میزان مهاجرت‌ها ارائه نشده است اما آیا می‌توان دلایلی را که می‌تواند مهاجرت را تشدید کند انکار کرد؟ دکتر مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهوری در یکی از سخنرانی‌های خود می‌گوید: «تعداد شاغلان کشور در دو سال 1384 و 1391 باهم برابری می‌کند و به میزان 6 /20 میلیون نفر ثبت شده است. به عبارت دیگر طی این چند سال، خالص اشتغال‌زایی به صفر گرویده است. افزون بر این ساختار اقتصاد کشور نیز در این سال‌ها، به گونه‌ای شکل گرفته است که نیاز بازار کار بیشتر متمایل به مشاغل ساده بود در عین حال که تقاضا برای نیروی کار متخصص با کاهش رو‌به‌رو شده بود.» در این صورت می‌توان این گمانه را مطرح کرد که نیروهای متخصص سرخورده از بازار کار داخلی ترک وطن کرده و به امید یافتن شغلی متناسب با تخصصی که کسب کرده‌اند، عازم کشورهای مهاجر‌پذیر شده‌اند. در این صورت و در غیاب آمارهای موثق داخلی می‌توان این فرضیه را مطرح کرد که گزارش بانک جهانی از میزان مهاجرت ایرانی‌ها در سال 1393 نسبت به 1390 چندان با واقعیت‌های اقتصاد و جامعه ایران بیگانه نیست. ضمن آنکه تحقیقات نشان می‌دهد سیاستمداران کشورهای میزبان برای کاهش ریسک ورود
مهاجران بر نرخ بیکاری بازار کار داخلی، از سیاست‌ها و قوانین خاص مهاجرتی استفاده کرده و تنها نیروی کار ماهر مورد نیاز را از کشورهای جهان سوم جذب کرده و از ورود نیروی کار غیرماهر جلوگیری می‌کنند.1 اگرچه آمارهای ارائه‌شده در این گزارش مقارن با سال‌هایی است که سوءمدیریت دولت‌های نهم و دهم بر کشور حاکم بود، اما آیا اکنون که وضعیت شاخص‌های اقتصادی در سایه روی کار آمدن دولتی دیگر بهبود یافته، انگیزه‌های مهاجرت نیز رنگ باخته است؟
پی‌نوشت:
1- عوامل موثر بر مهاجرت نیروی کار ایران /فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران.
دیدگاه تان را بنویسید