خط قرمز فیلتر

تغییر رویکرد دولت به موضوع فیلترینگ و پالایش فضای وب، به منظور راضی نگه داشتن هر دو طیف موافقان و مخالفان این موضوع، راهکار فیلترینگ هوشمند را در برابر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار داده است.

بیش از یک دهه است که موضوع فیلتر و پالایش فضای وب در شکل‌ها و راه‌های مختلف به فضای مجازی ایران وارد شده است اما بروز اشتباهات، رای‌های سلیقه‌ای و خطاهای فنی همیشه در این راه دردسرساز بوده است و همین امر هم موجب شد تا شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، به دنبال چاره‌ای برای کاهش اشتباهات سامانه فیلترینگ باشد. مطابق آنچه وزارت ارتباطات وعده داده است قرار است فیلترینگ هوشمند سایت‌های اینترنتی در سه مرحله اجرا شود و فاز نخست آن نیز از ماه آینده کلید می‌خورد. فیلترینگی که قرار است بر اساس لیست سیاه محتوا نسبت به پالایش فضای وب اقدام کند.

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به دلیل اعتقاد نداشتن به سیاست‌های سفت و سخت پالایش و فیلتر محتواهای ارسال و دریافت‌شده در فضای مجازی، هرگونه سیاستگذاری در این باره را به شورای عالی فضای مجازی و کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه سایت‌های اینترنتی محول کرده و اجرای سیاست‌ها و ابلاغیه‌ها را نیز طبق قانون جرائم رایانه‌ای برعهده گرفته است. از همین رو پس از تاکیدهای رئیس دولت تدبیر و امید مبنی بر تکمیل فیلتر هوشمند و ادامه این راه و رفع نواقص به منظور تکمیل طرح‌ها در صیانت از محتوای فضای مجازی، گام برداشتن در این مسیر برای تسهیل دسترسی و در عین حال صیانت از محتوای سالم، از برنامه‌های جدی محول‌شده به این وزارتخانه است. در این میان انتقادات زیادی نیز به نحوه اجرایی شدن فیلترینگ هوشمند وجود دارد. فیلتری که قرار است تمامی محتوای ارسال و دریافت‌شده در شبکه را مانیتور کند و در این میان با محتواهای رمزگذاری‌شده‌ای نیز مواجه است که نه‌تنها کار را دشوار می‌کند بلکه نگرانی‌هایی را نیز به دنبال دارد. باتوجه به همین رویکرد، وزارت ارتباطات فراخوان شناسایی تولیدکنندگان سامانه‌های هوشمند در حوزه پالایش محتوا را منتشر کرده است و در نظر دارد به منظور به کارگیری جدیدترین پژوهش‌های حوزه فناوری اطلاعات در پالایش ارتباطات اینترنتی کشور، اقدام به شناسایی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌های کشور کند. برای این منظور از تمامی دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان که حداقل در یکی از حوزه‌‌های پردازش یا پالایش محتوای متنی، تصویری یا ویدئویی، پروفایل صفحات وب، DPI و نرم‌افزارهای کنترل والدین (PE)، فعالیت‌های منجر به توسعه فناوری بومی تولید محصول بومی انجام داده‌اند، دعوت به عمل آمده است. اما در عین حال از هشت ماه گذشته قراردادهای مختلفی با مراکز علمی و تحقیقاتی برای اجرای این پروژه منعقد کرده و به رغم هزینه‌های گزافی که این طرح سال‌ها به دولت تحمیل کرده، باز هم دولت محدودیتی برای اجرای آن در نظر نگرفته تا وضعیت اینترنت را به نحوی بهبود بخشد که مردم بتوانند از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی پیام‌رسان به نحو مطلوب و مناسب استفاده کنند. وزارت ارتباطات وعده داده است مرحله اول این طرح از یک ماه دیگر اجرا می‌شود و محتوای بخشی از سایت‌های اینترنتی مراقبت می‌شود و فاز دوم آن سه ماه آینده و فاز سوم تا شش ماه آینده کل شبکه اینترنت را تحت پوشش فیلترینگ هوشمند قرار خواهد داد. در همین حال، پالایش هوشمند فضای اینترنت هم موافقان و مخالفان خاص خود را دارد. مخالفانی که به مسدودسازی کامل فضای دارای اشکال معتقدند و از هم‌اکنون اجرایی شدن این طرح را شکست‌خورده اعلام کرده‌اند غافل از اینکه وضعیت مسدودسازی دسترسی در شکل فعلی آن درآمد هنگفتی را برای عرضه‌کنندگان فیلترشکن‌ها به دنبال داشته و ناکارآمدی آن بر کسی پوشیده نیست.