تاریخ انتشار:
قیمت بلیت قطار ۱۰ درصد افزایش یافت
ایستگاه گرانی
راه‌آهن در اقدامی یکجانبه از اول مردادماه جاری اقدام به افزایش متوسط ۱۰درصدی در بهای بلیت قطارهای بخش خصوصی تحت عنوان «خدمات ایستگاهی» کرد. این در حالی بود که از مدت‌ها قبل شرکت‌های حمل و نقل ریلی پس از افزایش قیمت حامل‌های انرژی در گام دوم هدفمندی یارانه‌ها، از شرکت راه‌آهن درخواست کرده بودند تا اجازه افزایش قیمت بلیت در بخش مسافری داده شود.
در هفته گذشته وقتی مدیرعامل شرکت حمل و نقل ریلی رجا به خبرگزاری‌ها اعلام کرد قیمت بلیت قطار به‌طور متوسط تا 20 درصد در شهریورماه گران خواهد شد و شرکت‌های حمل و نقل ریلی در تکاپوی آماده‌سازی برای اخذ تاییدیه راه‌آهن برای افزایش قیمت‌ها بودند اما به یکباره با مساله افزایش متوسط 10درصدی قیمت بلیت قطار از سوی راه‌آهن مواجه شدند. مساله‌ای که در این روزها به نظر می‌رسد به سرآغاز اختلاف نظر راه‌آهن و شرکت‌های حمل و نقل ریلی تبدیل شده است.
راه‌آهن در اقدامی یکجانبه از اول مردادماه جاری اقدام به افزایش متوسط 10درصدی در بهای بلیت قطارهای بخش خصوصی تحت عنوان «خدمات ایستگاهی» کرد. این در حالی بود که از مدت‌ها قبل شرکت‌های حمل و نقل ریلی پس از افزایش قیمت حامل‌های انرژی در گام دوم هدفمندی یارانه‌ها، از شرکت راه‌آهن درخواست کرده بودند تا اجازه افزایش قیمت بلیت در بخش مسافری داده شود.
در حالی که شرکت‌ها در کش و قوس ارسال فرم‌های آنالیز درآمد- هزینه خود برای واقعی‌تر‌سازی نرخ‌های بلیت قطار به شرکت راه‌آهن بودند تا حداقل به آنها اجازه افزایش 20درصدی به رسم سال‌های اخیر داده شود اما حالا نه‌تنها راه‌آهن پیشدستی کرده و با مجزا کردن خدمات ایستگاهی به‌طور متوسط تا 10 درصد بر قیمت بلیت قطار افزوده است بلکه با افزایش قیمت بلیت تا 20 درصد تا پایان سفرهای تابستانی مخالفت کرده است. چرا که معاون مسافری راه‌آهن در پایان هفته گذشته به رسانه‌ها اعلام کرد نرخ بلیت قطار تا پایان سفرهای تابستانی افزایشی ندارد. سیدمحمد راشدی گفته است در دور دوم سفرهای تابستانی قرار داریم و اطلاعاتی که از شرکت‌های ریلی خواستار شده‌ایم، هنوز به طور کامل به دست راه‌آهن نرسیده است، بنابراین به دلیل به طول انجامیدن بررسی‌ها، قطعاً تا پایان سفرهای تابستانی افزایش قیمتی برای بلیت‌های قطار نخواهیم داشت. این سخنان معاون راه‌آهن در حالی است که شرکت‌های حمل و نقل ریلی مدعی هستند این فرم‌ها را برای راه‌آهن ارسال کرده‌اند و حتی موسوی‌نژاد مدیرعامل شرکت حمل و نقل ریلی رجا، شرکتی که بین 60 تا 70 درصد ناوگان مسافری را در اختیار دارد،
چند روز قبل از آن از ارسال این فرم حتی برای دومین بار به راه‌آهن خبر داده بود.
چرا راه‌آهن گران کرد؟
با این حال ظاهراً مساله افزایش قیمت بلیت قطار در سال جاری برای شرکت‌های حمل و نقل ریلی با چالش مواجه شده است. این در حالی است که از زمانی که خصوصی‌سازی در بخش حمل و نقل ریلی شکل گرفته است هر ساله شرکت‌ها با توجه به افزایش هزینه‌هایشان 15 تا 20 درصد قیمت بلیت خود را افزایش می‌دادند.
هرچند به نظر می‌رسد راه‌آهن با افزایش قیمت بلیت قطار چندان هم مخالف نیست چرا که معاون مسافری راه‌آهن به‌رغم اینکه گفته است فعلاً قیمت بلیت قطار افزایش نمی‌یابد به خبرگزاری فارس گفته است آخرین افزایش قیمت بلیت قطار که از سوی دولت اعمال شد، 21 آذرماه سال گذشته بود، بنابراین طبیعی است که در سال جدید شرکت‌های بخش خصوصی که با افزایش هزینه نظیر دستمزد و تورم مواجه شده‌اند، درخواست واقعی‌تر شدن نرخ‌های بلیت قطار را داشته باشند. به گفته او به هر حال در سال جاری قیمت‌های دستمزد کارگری و هزینه‌ها 20 تا 25 درصد افزایش یافته است و شرکت‌ها با توجه به تورم، افزایش هزینه‌هایی داشته‌اند. راشدی حتی تاکید کرده است که در این راستا راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به عنوان مدافع حقوق شرکت‌های مالک و نیز مصرف‌کننده، جدول‌های آنالیز درآمد-هزینه تهیه کرده و برای تکمیل به شرکت‌های ریلی فرستاده، تا نرخ‌های پیشنهادی و اطلاعات آنها را بررسی و نسبت به واقعی‌تر شدن قیمت‌ها اقدام کند.
بدین ترتیب مقرر شد شرکت‌های مسافری ریلی اطلاعات کاملی از درآمد و هزینه‌های خود را به راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران اعلام کنند، تا پس از بررسی‌های کارشناسی میزان افزایش قیمت بلیت قطار مشخص شود و از تاریخی این افزایش هزینه‌ها جبران شود. اما این در حالی است که از اول مردادماه شرکت راه‌آهن خود برای افزایش قیمت‌ها به شکل بی‌سابقه‌ای گام برداشته است.
اقدام قانونی یا غیرقانونی؟
این اقدام در حالی انجام شده است که شرکت‌های حمل و نقل ریلی از این اقدام راه‌آهن برای افزایش 10درصدی بابت اخذ هزینه ایستگاهی از مسافران انتقاد و عنوان کرده‌اند خدمات ایستگاهی باید طبق قرارداد رایگان ارائه شود. به طوری که در نامه‌ای که خطاب به مدیرعامل راه‌آهن از سوی انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل ریلی و خدمات وابسته با عنوان «جلوگیری از اقدامات خلاف قانون در ارتباط با اعمال هزینه خدمات ایستگاهی در بلیت قطارهای بخش خصوصی» نوشته شده علاوه بر انتقاد از دریافت مبلغی توسط راه‌آهن بابت هزینه خدمات ایستگاهی آمده است: «متاسفانه شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در اقدامی یکجانبه از تاریخ 1/5/1393 اقدام به افزایش متوسط حدود 10درصدی در بهای بلیت قطارهای بخش خصوصی تحت عنوان «خدمات ایستگاهی» کرده و از مسافران اخذ و به حساب مستقیم شرکت راه‌آهن برداشت می‌شود؛ این در حالی است که اخذ مبلغ مذکور و افزودن آن به بهای بلیت مسافری بنا به دلایل زیر نادرست و مخالف با قانون دسترسی آزاد به شبکه حمل‌ونقل ریلی و «آیین‌نامه تاسیس و فعالیت شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی» و قراردادهای بهره‌برداری منعقده فی‌مابین شرکت راه‌آهن و شرکت‌های
حمل‌ونقل ریلی است و در تضاد آشکار با منافع بخش خصوصی و حقوق قانونی آنهاست.»
حتی در بخش دیگری از نامه این انجمن شرکت‌های حمل و نقل ریلی با انتقاد صریح از راه‌آهن مستنداتی بر قانونی نبودن این اقدام راه‌آهن ذکر شده است که برخی موارد آن بر این اساس است: «به موجب ماده (1) قانون دسترسی آزاد به شبکه حمل‌ونقل ریلی مصوب 1384، شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران موظف شده است تا امکان دسترسی آزاد شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی به خطوط ریلی کشور را فراهم کند و به شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی اجازه داده شده است تا «با رعایت این قانون و مقررات و ضوابط مربوطه بهره‌برداری کنند»؛ بر این اساس شرکت راه‌آهن با نمایندگی شرکت قطارهای مسافری رجا سابق (قبل از واگذاری این شرکت در روند خصوصی‌سازی) از سال 1384 اقدام به انعقاد قراردادهای بهره‌برداری از خطوط ریلی با شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی کرده است که پس از واگذاری شرکت قطارهای مسافری رجا به بخش خصوصی به موجب توافق سه‌جانبه فی‌مابین رجا، راه‌آهن و شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی قراردادهای مذکور عیناً به شرکت راه‌آهن منتقل شده است.»
از سوی دیگر شرکت‌های حمل و نقل ریلی مدعی هستند که بر اساس قراردادهای بهره‌برداری مذکور، سهم درآمدی شرکت راه‌آهن از فعالیت شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی مسافری به صورت درصد مشخصی از بهای فروش بلیت در بخش مسافری تامین می‌شود که درصد اعمال افزایش مذکور، در شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی بخش خصوصی به صورت مشخص تعیین شده است و در عین حال در متن قرارداد مذکور به صراحت آمده شرکت راه‌آهن سایر خدمات از قبیل خدمات ایستگاهی را به صورت رایگان فراهم می‌کند. این انتقاد شرکت‌های حمل و نقل ریلی در حالی است که شرکت راه‌آهن بنا بر سخنان معاون مسافری این شرکت این انتقاد را وارد ندانسته است. راشدی در این باره با رد افزایش 10درصدی بلیت قطار در تمام مسیرها گفته است که اجرای این مورد کاملاً قانونی بوده و در قانون ماده 6 دسترسی آزاد بر آن تصریح شده است. دولت می‌تواند هزینه‌هایی بابت حق دسترسی به شبکه ریلی از شرکت‌ها دریافت کند. این مبلغ در گذشته دریافت نمی‌شده است زیرا ایستگاه‌های راه‌آهن وضعیت نسبتاً خوبی داشت. به گفته معاون راه‌آهن. ایستگاه‌های بین‌راهی هزینه‌هایی نظیر تعمیر و نگهداری، راه‌اندازی امکانات رفاهی، خدمات نمازخانه‌ای، نگهداری و
تعمیر پله‌برقی، آسانسور و هزینه‌های توسعه و نگهداری دارد، در این راستا رقم بسیار کمی به عنوان حق دسترسی دریافت شد، متوسط این رقم کمتر از هفت درصد است که بر قیمت بلیت از مردادماه افزوده شده است.
توقع آزادسازی قیمت‌ها
اختلاف‌نظر راه‌آهن و شرکت‌های حمل و نقل ریلی در حالی است که رئیس انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل ریلی در این باره به تجارت فردا گفته است این نامه نباید در رسانه‌ها منتشر می‌شد چرا که این مساله داخلی و تخصصی است. به گفته سیدحسن موسوی‌نژاد که مدیرعامل شرکت رجا نیز هست نامه‌ای که این انجمن به مدیرعامل راه‌آهن ارسال کرده است یک مساله بین صنفی و داخلی بوده است و نباید در رسانه‌ها قبل از اینکه راه‌آهن نتیجه آن را اعلام می‌کرد، منتشر می‌شد. متاسفانه به علت عدم رعایت در امانت در یکی از شرکت‌های حمل و نقل ریلی این نامه در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت و آنها نیز بدون توجه به اینکه این مساله داخلی بوده است اقدام به انتشار آن کرده‌اند. از سوی دیگر آنچه مشخص است با پایان سفرهای تابستانی گویا قرار است قیمت بلیت قطار تا 20 درصد افزایش یابد که اگر متوسط 10 درصد هزینه ایستگاهی نیز در نظر گرفته شود قیمت قطار از آخرین افزایش آن که در آذرماه سال گذشته بوده است تا 30 درصد گران خواهد شد اما در مقابل آیا این افزایش قیمت به بهبود کیفیت خدمات‌دهی در قطار منجر خواهد شد؟ این مساله‌ای است که به‌زعم کارشناسان اقتصادی با توجه به فرسوده بودن
ناوگان حمل و نقل ریلی در حال حاضر دور از دسترس به نظر می‌رسد.
در حالی که بالغ بر 11 شرکت حمل و نقل ریلی در این عرصه فعالیت می‌کنند اما پایین بودن قیمت بلیت قطار نسبت به قیمت تمام‌شده آن و از طرفی ناکافی بودن کمک‌های دولتی باعث شده این شرکت‌ها نتوانند خدمات چندان رضایت بخشی را به مسافران خود ارائه دهند.
هر چند مدیران این شرکت‌ها اعتقاد دارند باید دولت اجازه دهد تا آزادسازی قیمت بلیت قطار محقق شود تا با شناور شدن قیمت‌ها بتوان سطح کیفی خدمات را ارتقا داد اما در مقابل دولت بیم آن دارد با آزادسازی ممکن است به علت ماهیت انحصاری حمل و نقل ریلی در برخی مسیرها دشواری‌هایی در جهت تردد عمومی برای عده‌ای از مردم رخ دهد.
دیدگاه تان را بنویسید