هضم شوک ترامپ

«دوره‌ای از عدم قطعیت آغاز شده است.» این واکنش فرانسوا اولاند رئیس‌جمهوری فرانسه به پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بود. این عنصر نااطمینانی، در ابتدای ساعات پس از انتخابات در هفته گذشته بازارهای داخلی و خارج از کشور را تحت تاثیر قرار داد، این رفتار نه‌تنها در بازارها بلکه در میان رسانه‌ها، فضای مجازی و عموم مردم نیز مشاهده می‌شد. اما پس از چند ساعت، نوسان در بازارهای خارجی و در برخی بازارهای داخلی فروکش کرد، هر چند که به نظر می‌رسد بذر عنصر نااطمینانی در بازارهای جهانی کاشته شده و ممکن است با تغییر سیاست‌های چهل‌وپنجمین رئیس‌جمهوری آمریکا،‌ در هر لحظه بازارها در معرض تهدید قرار گیرند. در این خصوص تحلیلگران، دو روند کوتاه‌مدت و بلندمدت در اکثر بازارها در نظر گرفتند، رفتار کوتاه‌مدت ناشی از واکنش‌ها به گفته‌های قبل از ریاست‌جمهوری ترامپ، و رفتار بلندمدت که تحت تاثیر سیاست‌های او بعد از ریاست‌جمهوری خواهد بود.

رفت و برگشت نفت
بهای نفت که تا میانه هفته روند کم‌نوسانی را پشت سر می‌گذاشت و چشم‌انتظار انتخابات آمریکا بود، با پیروزی ترامپ، کاهش قابل توجهی یافت. روز دوشنبه، که بازار نفت بر اساس پیش‌بینی‌ها احتمال به پیروزی کلینتون می‌داد روند صعودی را طی کرد و نسبت به قیمت‌های روز قبل از آن یک درصد افزایش یافت. به گزارش بانک مرکزی، معامله‌گران به نقل از گزارش شرکت جن اسکیپ اعلام کردند؛ ذخایر نفت بندر کوشینگ، اوکلاهاما در هفته منتهی به ۴ نوامبر، ۴۴۲ هزار و ۷۷ بشکه افت داشته است. این در حالی است که پیش‌بینی تحلیلگران شرکت‌کننده در نظرسنجی رویترز حاکی از افت ۱ /۱ میلیون بشکه‌ای ذخایر مذکور بود. در این روز، دبیرکل اوپک بر تعهد این سازمان برای کاهش تولید نفت در نشست اواخر ماه سپتامبر در الجزایر تاکید کرد. در پایان معاملات روز دوشنبه، بهای نفت برنت و آمریکا به ترتیب ۵۷ و ۸۲ سنت تقویت شدند.
روند امیدبخش بازارها به هیلاری کلینتون، در ساعات قبل از انتخابات نیز ادامه داشت، زیرا از نظر بسیاری از کارشناسان، پیروزی هیلاری کلینتون نویدبخش ثبات و شفافیت بیشتر برای سرمایه‌گذاران در بازارها بود. در این زمان اوپک نیز پیش‌بینی کرده بود که تقاضا برای نفت این سازمان در سه سال آینده افزایش سهم اوپک از بازار است.
اما روز سه‌شنبه، با پیروزی غیرمنتظره ترامپ در انتخابات آمریکا که برخی آن را با خروج انگلیس از اتحادیه اروپا مقایسه می‌کنند، بازارها کار خود را با نوسان شروع کردند. قیمت نفت برنت در روز سه‌شنبه در معاملات آسیایی حدود چهار درصد کاهش یافت و به پایین‌ترین رقم از ماه آگوست رسید، البته پس از ساعاتی بخشی از این کاهش، تعدیل شد.
به گزارش رویترز، حسن سید، تحلیلگر بازار نفت در این خصوص عنوان کرد: «آمریکا در حال تجربه کردن نسخه دیگری از برگزیت (خروج انگلیس از اتحادیه اروپا) است. سرمایه‌گذاران دچار آشفتگی شده‌اند زیرا پیروزی ترامپ به معنای در پیش بودن آشفتگی‌های سیاسی و اقتصادی است.» رای مردم انگلیس به خروج از اتحادیه اروپا نیز موجب آشفتگی در بازارهای مالی شده بود.
همچنین دانیل یرگین، تحلیلگر موسسه آی‌اچ‌اس در این باره گفت: «نتیجه انتخابات آمریکا به چالش‌های پیش روی صادرکنندگان نفت می‌افزاید زیرا این اتفاق احتمالاً منجر به ضعیف‌تر شدن رشد اقتصاد آشفته جهان می‌شود.»
نکته قابل توجه در اظهار نظر بسیاری از کارشناسان پس از انتخابات ریاست‌جمهوری این بود که بسیاری رفتار کوتاه‌مدت و بلندمدت ترامپ را متفاوت ارزیابی کردند. سان جوئه هوون، تحلیلگر موسسه میرا در سئول معتقد است که پیروزی ترامپ برای بازارها به عنوان یک شوک تلقی می‌شود، در زمانی که شوک به بازارها وارد می‌شود، سرمایه‌گذاران به دنبال دارایی مطمئن و امن می‌گردند و در نتیجه این موضوع قیمت نفت را در سطح پایین نگه می‌دارد. به گفته او، اما در بلندمدت حمایت از توسعه پروژه‌های نفتی و سیاست‌های تقابل‌جویانه او با کشورهای نفتی مانند ایران باعث می‌شود که بهای نفت افزایش پیدا کند.

اثر تغییر نگاه به ایران
به گزارش خبرگزاری رویترز، تحلیلگران نفت نیز معتقدند، در حالی که با پیروزی ترامپ نگرانی در خصوص آینده رشد اقتصادی در آمریکا و تقاضای نفت مطرح شده است، اما یک تغییر بالقوه در سیاست ایالات متحده در قبال ایران، می‌تواند از عوامل حمایتی برای قیمت نفت باشد. به گفته اویل جیکوب، تحلیلگر شرکت پتروماتریکس، عوامل بسیار ناشناخته‌ای در خصوص رفتار ترامپ با خاورمیانه وجود دارد. او افزود: اوباما از ابتدای انتخابات، به سمت تنش‌زدایی با ایران حرکت کرد، اما نمی‌توان مطمئن بود که رئیس‌جمهوری جدید نیز در همین جهت حرکت خود را ادامه دهد.
ترامپ در سخنرانی‌های قبلی خود، به توافق هسته‌ای با ایران اعتراض کرده بود، زیرا این روند باعث افزایش صادراتی نفت ایران شده بود. از سوی دیگر، مسوولان ایرانی در روز چهارشنبه عنوان کردند که آمریکا باید به تعهدات خود در خصوص برجام پایبند باشد. به گزارش رویترز، دانیل یرگین، معاون رئیس شرکت تجزیه و تحلیل شرکت آی‌اچ‌اس، معتقد است که در بازار نفت تداوم فشارهای کاهشی از سمت عرضه با نگرانی‌های سمت تقاضا همراه خواهد شد. به گفته او، نتیجه انتخابات آمریکا چالشی برای صادرکنندگان نفت در دنیا به وجود خواهد آورد، زیرا این روند منجر به رشد اقتصادی ضعیف در اقتصاد دنیا خواهد شد و این موضوع به این معناست که فشار بیشتری بر تقاضای نفت وجود خواهد داشت.

حامی سوخت‌های فسیلی
برخی از کارشناسان معتقدند دونالد ترامپ یکی از حامیان اصلی صنعت زغال‌سنگ است. از طرفی او سایر انرژی‌های مرسوم را که در صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد چندان مورد توجه قرار نداده است. بنابراین می‌توان انتظار داشت که دو بخش نفت و زغال‌سنگ دو برنده مهم انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا باشند. به گفته کوین کرامر، مشاور ارشد بخش انرژی دونالد ترامپ، به احتمال زیاد ترامپ در قوانین محدودکننده بخش انرژی در طول دوران ریاست‌جمهوری خود تجدیدنظر خواهد کرد، تا شرایط بهتری برای فعالیت این بخش‌ها فراهم شود.
اگرچه قیمت نفت در ابتدای انتشار اخبار ریاست‌جمهوری آمریکا روند نزولی داشت، اما در ادامه روز بهای نفت احیا شد و به سطوح قبلی بازگشت و به نظر می‌رسد بازار نفت این شوک را هضم کرده است. قیمت نفت برنت که در ساعاتی از روز چهارشنبه به 44 دلار در بشکه سقوط کرد، به سطح 46 دلار در بشکه بازگشت. قیمت نفت وست‌تگزاس اینترمدیت نیز که در برخی از ساعات روز تا سطح 43 دلار در بشکه پایین آمده بود، در ادامه روند تعدیل داشت تا به سطح 45 دلار در بشکه بازگردد.

وضعیت مشابه در طلا
وضعیت طلا نیز پس از انتخابات ریاست‌جمهوری مانند روند نفت بود، طلا که در مواقع بحرانی به عنوان یک سرمایه‌گذاری امن مطرح می‌شود و نوسانات از قیمت اونس حمایت می‌کند، در ابتدای روز چهارشنبه، روند مشابهی داشت و روند صعودی را پشت سر گذاشت. اما پس از چند ساعت، هیجان در بازار فروکش کرد و سطح قیمت در بازار جهانی طلا تعدیل شد. به گزارش دنیای اقتصاد اونس طلا که هفته گذشته تحت تاثیر افزایش احتمال پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا تا بهای 1304 دلار جهش کرده بود، دوشنبه تحت تاثیر افزایش احتمال پیروزی کلینتون تا قیمت 1281 دلار سقوط کرد. روند افت روز سه‌شنبه نیز با ثبت قیمت 1275 دلار ادامه پیدا کرد، اما روز چهارشنبه با قیمت 1331 دلار آغاز شد. قیمت شروع روز تحت تاثیر اولین اعلام‌ها از شمارش آرای انتخابات آمریکا بود و زمانی که ریاست جمهوری ترامپ قطعی شد، بهای 1338 دلار هم که بالاترین قیمت در شش هفته پیش از آن بود، ثبت شده بود. صبح چهارشنبه، علاوه بر افزایش تقاضای طلا به عنوان سرمایه امن، افت شاخص دلار و شاخص‌های سهام نیز به نفع طلا کار کردند. اما در ادامه روز، تعدیل دیگر بازارها و البته افزایش فروش معامله‌گران برای کسب سود از قیمت‌های بالا، اونس را به سوی ابتدای کانال 1300 دلار برد. به این ترتیب اونس طلا در واکنش به انتخاب نامزد جنجالی جمهوریخواهان برای ریاست‌جمهوری حدود پنج درصد جهش کرد، اما بعد بخشی از ارزش تازه‌یافته خود را از دست داد. مانند طلا، اوراق قرضه آمریکا نیز صبح چهارشنبه با افزایش ارزش روبه‌رو شدند و بازدهی آنها پایین آمد، گرچه روند آنها نیز بعداً تعدیل شد.

یأس در بورس‌های جهانی
پس از پیروزی ترامپ، نخستین واکنش‌ها در بازارهای آسیایی رخ داد که آغازگر معاملات روزانه جهان هستند. شاخص نیکی 225 ژاپن روز چهارشنبه بیش از پنج درصد سقوط کرد. شاخص هانگ سنگ هم که معیار بورس هنگ‌کنگ است حدود 5 /3 درصد از ارزش خود را از دست داد. پیش از آن، شاخص بورس استرالیا نیم درصد افت کرده بود. در پایان فعالیت بازارهای آسیایی، بیشتر شاخص‌ها علامت منفی را مقابل خود دیدند. پس از آن نوبت به بورس‌های اروپایی رسید. شاخص‌های سهام قاره سبز ابتدای روز چهارشنبه حدود چهار درصد افت کردند. با این همه،‌ آنها در طول فعالیت خود در روز چهارشنبه این شانس را داشتند که به سخنرانی پیروزی ترامپ که در آن نشانه‌هایی از انعطاف او موجود بود، واکنش نشان دهند. مهم‌ترین روند را شاخص فوتسی به ثبت رساند که به‌رغم شروع کار خود با افت نیم‌درصدی به روند رشد بازگشت. ترامپ در سخنرانی پیروزی خود گفت:‌ «اکنون زمان التیام زخم‌های اختلاف است. من به تمام شهروندان تعهد می‌دهم که رئیس‌جمهور تمام آمریکایی‌ها باشم.» پیش از این سخنان شاخص‌های آتی بورس‌های آمریکا هم سقوط پنج‌درصدی را تجربه کرده بودند، اما تلاش ترامپ برای آرام کردن جو شوک‌زده ممکن است از میزان افت بورس‌های آمریکا بکاهد.

هیجان در بازار داخل
با انتشار خبر پیروزی دونالد ترامپ، بازارهای داخلی نیز دستخوش نوسان شدند، این نوسان در ابتدای روز چهارشنبه شدید بود، اما در ادامه روز از شدت نوسانات کاسته شده بود. در روز چهارشنبه بهای سکه به یک میلیون و 135 هزار تومان رسید که افزایش 16 هزارتومانی را نسبت به روز قبل تجربه کرده بود. این قیمت، بیشترین مقدار طی سه سال اخیر سکه است. واکنش بازار سکه تا حد زیادی مشابه با طلای جهانی بود که با بالا رفتن شانس پیروزی ترامپ در مسیر صعودی قرار گرفته بود، ولی هر چقدر از شروع روز گذشت، بهای آن تعدیل شد.
در سوی دیگر بازار نیز، روز چهارشنبه دلار در بازار تهران معاملات خود را با قیمت 3643 تومان آغاز کرد و در کمتر از یک ساعت تا قیمت 3654 تومان بالا رفت، ولی با پایین آمدن از اوج روزانه در نهایت با بهای 3652 تومان به کار خود پایان داد که نسبت به روز قبل 15 تومان بیشتر بود. بنابراین بهای دلار به بالاترین قیمت از بهمن سال 1394 رسید. بنابراین همسو با بازارهای جهانی، قیمت ارز و سکه در بازار داخل نیز ابتدا رفتار هیجانی داشت، اما پس از آن شوک تغییر ریاست‌جمهوری آمریکا کمرنگ شد.

افت کم‌سابقه بازار بورس
شاخص کل بورس تهران در هفته منتهی به 19 آبان با کاهش 1252‌واحدی به سطح 78 هزار و 411واحدی سقوط کرد که این مقدار افت در هفت ماه گذشته بی‌سابقه بوده است. این کاهش در حالی رخ داد که شاخص کل روزهای ابتدایی هفته را با نوسانات کمی آغاز کرده ولی در آخرین روز هفته با توجه به نتایج اولیه انتخابات آمریکا و بالا بودن احتمال پیروزی نامزد جمهوریخواه، افت قابل ملاحظه‌ای داشته است. در آخرین روز هفته گذشته که مصادف با انتشار خبر پیروزی حزب جمهوریخواه بود، بیشتر نمادهای بورسی تحت تاثیر این خبر از همان دقایق اولیه بازار با صف فروش مواجه شدند. اما در ادامه هیجانات اولیه بازار فروکش کرد به گونه‌ای که حتی در اواخر بازار بیشتر صف‌های فروش جمع شدند. با وجود این، رئیس سازمان بورس افت سنگین شاخص بورس به دلیل نتایج انتخابات آمریکا را ناشی از جو روانی و گذرا دانست و با توجه به افزایش صادرات و رشد اقتصادی چندماهه اخیر، چشم‌انداز مثبتی برای بورس در بلندمدت پیش‌بینی کرد.
شاخص کل بورس تهران در هفته گذشته بیشتر تحت تاثیر اخبار مربوط به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بود که در نهایت منجر به افت 6 /1‌درصدی آن شد. بدین ترتیب شاخص کل بورس تهران با افت 1252‌واحدی به سطح 78 هزار و 411‌واحدی رسید که بیشترین میزان کاهش در هفت ماه گذشته گزارش شده است. علاوه بر این، شاخص کل فرابورس نیز با افت هفتگی همراه بوده به طوری که در هفته مذکور این شاخص 8 /2 درصد افت داشته است. شاخص کل هم‌وزن نیز در هفته مورد بررسی با افت 157‌واحدی به نسبت هفته قبل با یک درصد افت هفتگی مواجه شد. بدین ترتیب در هفته منتهی به 19 آبان اکثر صنایع بازار قرمز بوده و انگشت‌شماری از شرکت‌ها با افزایش قیمت همراه بودند.
علاوه بر این در هفته گذشته، در بین 30 صنعت فعال در بازار که بیشترین ارزش معاملات را در بین صنایع دارند 23 صنعت با افت شاخص همراه بوده‌اند. بدین ترتیب گروه فرآورده‌های نفتی با افت 2 /7‌درصدی بیشترین کاهش شاخص را به خود اختصاص داد. در مقابل، در میان هفت صنعتی که در هفته گذشته با رشد شاخص مواجه بودند، بیشترین افزایش شاخص به گروه استخراج نفت اختصاص یافت که بازدهی 1 /14‌درصدی را رقم زد. بر اساس اخبار منتشر‌شده، گروه استخراج نفت در پی رشد ارزش سهام شرکت حفاری شمال بیشترین رشد را داشته است. «حفاری» پس از برگزاری مجمع فوق‌العاده‌ای که جهت افزایش سرمایه برگزار کرده بود و سهامداران آن به افزایش سرمایه رای ندادند، روز دوشنبه بازگشایی شد. این نماد پس از بازگشایی با اقبال معامله‌گران مواجه شد و در همان سه روز پایانی هفته افزایش 1 /14‌درصدی شاخص را تجربه کرد.
در هفته منتهی به 19 آبان، ارزش کل معاملات بورس و فرابورس با افت 15‌درصدی همراه بود و به 5 /1265 میلیارد تومان رسید. همچنین، همانند هفته‌های گذشته، خودروسازان بیشتر ارزش معاملات را به خود اختصاص دادند. علاوه بر این، در بین شرکت‌ها نیز آسان پرداخت پرشین ضمن افت هفتگی 5 /0‌درصدی، بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص داد.
با توجه به بررسی‌های انجام‌شده در هفته گذشته بهترین و بدترین شرکت‌ها از لحاظ بازدهی هفتگی متعلق به گروه خودرو و ساخت قطعات بود. شرکت مهندسی صنعتی روان فن‌آور در نماد «خفناور» با بازدهی 2 /31‌درصدی بیشترین سود را نصیب سهامداران خود کرد. هر‌چند که به‌رغم این افزایش بازدهی، در روز پایانی هفته گذشته این نماد با صف فروش مواجه شد. شرکت مهندسی صنعتی روان فن‌آور پس از برگزاری مجمع فوق‌العاده و تصویب افزایش سرمایه 240‌درصدی و همچنین تعدیل بیش از 170‌درصدی سود هر سهم، در هفته گذشته بازگشایی شد. با توجه به آخرین گزارش منتشرشده از سوی این شرکت بر روی سایت کدال، این شرکت با توجه به عملکرد شش ماهه و با سرمایه جدید، برای سال مالی منتهی به اسفند 1395 سود هر سهم را 86 ریال برآورد کرده است. در مقابل از میان بدترین شرکت‌ها، شرکت صنایع ریخته‌گری ایران با افت 9 /11 درصدی بیشترین ضرر را نصیب سهامداران خود کرد.
بر اساس آخرین اخبار منتشر‌شده در هفته گذشته، موافقتنامه اصولی توسعه فاز 11 پارس جنوبی با حضور وزیر نفت ایران، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و برخی مدیران ارشد شرکت‌های توتال فرانسه، CNPC چین و شرکت پتروپارس ایران، به امضا رسید و قرارداد نهایی در اوایل سال 2017 امضا خواهد شد. فاز 11 پارس جنوبی ظرفیت تولید روزانه دو میلیارد فوت مکعب گاز را دارد که قرار است در قالب این توافقنامه برای نخستین بار تاسیسات تقویت فشار دریایی در پارس جنوبی اجرا شود. هزینه اجرای این طرح 8 /4 میلیارد دلار برآورد شده است که در مدت 40 ماه تولید گاز از آن آغاز می‌شود. همچنین در هفته گذشته، مرحله نخست طرح یک میلیون تنی فولاد سفیددشت به عنوان یکی از طرح‌های هفت‌گانه فولاد کشور به بهره‌برداری رسید. ظرفیت تولید مرحله نخست فولاد سفیددشت 800 هزار تن آهن اسفنجی است که 65 درصد سهام این واحد متعلق به فولاد مبارکه و 35 درصد آن در اختیار ایمیدرو است.

عرضه اولیه در هفته قبل
بر اساس اخبار منتشر‌شده از شرکت فرابورس تهران، در حال حاضر هفت شرکت صنعتی بهپاک، تولید نیروی جنوب غرب صبا، صنایع تجهیزات نفت، شیر پاستوریزه پگاه گلپایگان، پاکدیس، مبین وان کیش و ریل سیر کوثر تمامی مراحل ورود به فرابورس از جمله پذیرش و درج را طی کرده‌اند. این نمادها تنها در انتظار مشخص شدن تاریخ نهایی برای عرضه اولیه سهام خود هستند و قبل از آن اقدام به برگزاری جلسه معارفه خواهند کرد.
در هفته گذشته شاخص گروه رایانه با افت 5 /1‌درصدی مواجه شد. در این گروه شرکت همکاران سیستم آخرین گزارش مالی خود را منتشر کرد. بر اساس این گزارش، این شرکت برای سال جاری 552 ریال سود پیش‌بینی کرده است، که نسبت به سال مالی قبل هشت درصد افت داشته است. در حالی که شرکت پیش‌بینی کرده است سود خالص در سال جاری 15 درصد از سال قبل بیشتر باشد، در شش‌ماهه نخست امسال تنها 35 درصد از سود خالص شرکت محقق شده است، که تقریباً مشابه با شش‌ماهه سال قبل است. مقدار فروش شش ماه نخست از مدت مشابه سال قبل 16 درصد بیشتر است، و شرکت در نظر دارد 21 درصد بر مقدار فروش سال جاری نسبت به سال گذشته بیفزاید. حاشیه سود خالص پیش‌بینی‌شده برای سال جاری 63 درصد است، که نسبت به مدت مشابه سال قبل سه درصد پایین‌تر است.

احتمال افزایش نرخ فروش در سیمان
به گفته دبیر انجمن کارفرمایان صنعت سیمان، در پی توافق میان وزارتخانه‌های صنعت، راه و شهرسازی و گمرک؛ موانع صادرات سیمان از بورس کالا رفع شده و از زمستان سال جاری عرضه سیمان صادراتی در بورس کالا انجام خواهد شد. عرضه سیمان در بورس کالا موجب ایجاد رقابت بیشتر بر سر قیمت می‌شود و دلالی در بازار کاهش می‌یابد. همچنین تولیدکنندگان نیز می‌توانند از معافیت مالیاتی که برای عرضه‌کنندگان در بورس کالا وجود دارد، بهره‌مند شوند. همچنین دبیر انجمن کارفرمایان صنعت سیمان از برگزاری جلسه هیات‌مدیره انجمن و مجمع مدیران عامل برای تصمیم‌گیری در خصوص افزایش 15‌درصدی قیمت سیمان تا پایان ماه جاری خبر داده است. افزایش 15‌درصدی قیمت سیمان قبلاً مورد پذیرش حسابرس قرار گرفته که برای اعمال باید به تایید هیات‌مدیره انجمن و مجمع مدیران عامل نیز برسد. گروه سیمان در هفته منتهی به 19 آبان با یک درصد افت شاخص رو‌به‌رو بود.