تاریخ انتشار:
محمد غرضی از تلخ و شیرین ورود موبایل به جامعه ایرانی می‌گوید
برخی دوست نداشتند موبایل وارد کشور شود
در سال‌های نه‌چندان دور، در آن زمان که هنوز شبکه تلفن همراه مانند امروز در سراسر کشور گسترش نیافته بود در تلویزیون کشور تبلیغی پخش می‌شد که بی‌هیچ توضیحی با نشان دادن چند عدد و یکی از نمادهای ریاضی گوینده می‌گفت: ۵۵ = ۱. در اواخر دوران ریاست‌جمهوری هاشمی‌رفسنجانی این تصویر در بین تبلیغات تلویزیونی آن زمان پخش می‌شد
در سال‌های نه‌چندان دور، در آن زمان که هنوز شبکه تلفن همراه مانند امروز در سراسر کشور گسترش نیافته بود در تلویزیون کشور تبلیغی پخش می‌شد که بی‌هیچ توضیحی با نشان دادن چند عدد و یکی از نمادهای ریاضی گوینده می‌گفت: ۵۵ = ۱. در اواخر دوران ریاست‌جمهوری هاشمی‌رفسنجانی این تصویر در بین تبلیغات تلویزیونی آن زمان پخش می‌شد. تا اینکه پس از مدتی مشخص شد معنای این عبارت این است که تعداد تلفن‌های واگذارشده در آن دولت ۵۵ برابر تعداد تلفن‌های واگذارشده تا سال ۱۳۵۷ بوده است. این عبارتی بود که محمد غرضی وزیر وقت پست، تلگراف و تلفن که البته نام امروزی آن وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است در مصاحبه‌هایش در آن زمان مطرح کرده بود و حتی در یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری این عبارت را به‌عنوان شعار انتخاباتی خود برگزید. سید‌محمد غرضی شاید در آن زمان که در وزارتخانه‌های مختلفی چون نفت و پست، تلگراف و تلفن و همچنین در منصب استاندار کردستان و خوزستان فعالیت می‌کرد و بیش از 12 سال نیز بر مسند نظام مهندسی ساختمان کشور تکیه زده بود، به اندازه سال گذشته که در انتخابات یازدهمین دوره ریاست‌جمهوری به عنوان کاندیدا شرکت
کرد در بین عموم مردم معروف و شناخته‌شده نبود. جملات جالب توجه و حرکات خاص چهره او در مناظره‌های انتخاباتی باعث شد تا در کانون توجه قرار بگیرد و حتی از این رو به چهره محبوبی در بین مردم تبدیل شود. اما غرضی به‌عنوان متولی سیم‌کارت در کشورمان شناخته می‌شود. چرا که او اولین وزیری بود که در دوران وزارت خود سیم‌کارت تلفن همراه و موبایل را وارد کشور کرد. غرضی نه‌تنها اولین سیم‌کارت را به کشور وارد کرد بلکه تاسیس پست‌بانک و فرودگاه بین‌المللی پیام نیز از دیگر اقدامات او در این وزارتخانه طی 12 سال فعالیتش بوده است. به بهانه 20سالگی سیم‌کارت تلفن همراه با او گفت‌وگویی انجام دادیم که خواندن آن خالی از لطف نیست.
***
آقای غرضی با توجه به اینکه به تازگی 20سالگی ورود سیم‌کارت تلفن همراه را پشت سر گذاشته‌ایم، در دوران وزارت شما در وزارتخانه پست، تلگراف و تلفن اولین سیم‌کارت و موبایل وارد کشور شد. در آن زمان چه اتفاقاتی افتاد که با وجود آنکه سال‌ها پیش موبایل در دنیا کاربرد داشت ما تصمیم گرفتیم این تکنولوژی را با تاخیر طولانی وارد کشور کنیم؟
بنده در آن مقطع به شدت علاقه‌مند و پیگیر ورود تکنولوژی به کشور بودم چرا که آن را لازمه توسعه می‌دانستم. از طرفی اعتقاد داشتم گسترش تکنولوژی در کشور هزینه‌ها را کاهش و مکانیسم زندگی مردم جامعه را تغییر می‌دهد. ملت ایران هم که ملت فرهیخته‌ای است و تشنه ورود تکنولوژی‌های جدید است. به همین علت بود که 20 سال قبل ما تصمیم گرفتیم موبایل را به کشورمان بیاوریم. البته پیش از این نیز تجربه‌های دیگر در این عرصه داشتم. در جوانی مهندس برق بودم و ظرف مدت کوتاهی مسوولیت توسعه برق کشور را بر عهده گرفتم. در آن زمان وقتی به سمت ورود تکنولوژی‌های جدید حرکت کردیم استقبال بسیاری در جامعه از آن شد. وقتی هم وزیر نفت شدم به این نتیجه رسیدیم که شبکه گازی فراگیر شود و جایگزین مصرف نفت در خانه‌ها شود. مردم نیز از این امر که در آن زمان پدیده تازه‌ای محسوب می‌شد استقبال کردند و شبکه گاز سراسری شد. به همین جهت وقتی وارد مخابرات شدم متوجه شدم مردم خواهان توسعه تکنولوژی در این عرصه هستند. از طرفی هم اشتغال‌زایی در این حوزه‌ها را افزایش دادیم. در واقع به همین علت است که می‌گویم تکنولوژی باعث توسعه می‌شود چرا که اشتغال‌زایی را سرعت
می‌بخشد.
یعنی شما با وارد کردن موبایل خود را در ایجاد اشتغال‌زایی در کشور سهیم می‌دانید؟
بله، قطعاً همین‌طور است. البته اشاره کردم در گذشته نیز گام‌های دیگری برداشته بودم. در صنعت برق با توسعه شبکه برق بالغ بر یک میلیون شغل ایجاد شد. حتی توسعه شبکه گاز کشور نیز به همین میزان باعث اشتغال‌زایی شد. توسعه شبکه باسیم یعنی تلفن ثابت نیز نه‌تنها با استقبال بی‌سابقه مردم مواجه شد بلکه در کنار آن صدها شغل ایجاد شد. به همین خاطر هم شعار 55=1 را در آن زمان مطرح کردم. بعد از استقبال مردم از شبکه باسیم مطمئن بودم اگر شبکه بی‌سیم نیز وارد کشور شود با استقبال بیشتری مواجه خواهد شد. چرا که می‌دانستم مردم خواهان توسعه و پیشرفت هستند.
پس از طی چه مراحلی شبکه بی‌سیم و سیم‌کارت وارد کشور شد؟
اول اینکه باید تاکید کنم مردم از جامعه دانشگاهی گرفته تا عادی‌ترین افراد به من و همکارانم در وزارتخانه پست، تلگراف و تلفن برای ورود سیم‌کارت و موبایل بسیار کمک کردند. در آن زمان مقاومت‌هایی از سوی برخی نهادها و ارگان‌ها وجود داشت. چرا که برخی مسوولان تمایل نداشتند موبایل وارد کشور شود. با این حال بسیاری از وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی، دانشگاه‌ها و عموم مردم کمک کردند تا شبکه بی‌سیم در کشور راه‌اندازی شد. من در طول عمرم مدیون لطف مردم هستم. هر وقت برای انجام کار جدیدی در مقابل برخی نهادها و ارگان‌ها ایستادگی کردم تا آن کار انجام شود مردم هم با اشتیاق و استقبال‌شان باعث شدند تا آن کار سریع‌تر به سرانجام برسد. در زمینه سیم‌کارت و موبایل نیز اگر مردم استقبال نمی‌کردند و اشتیاق نشان نمی‌دادند هیچ‌وقت نمی‌توانستیم با توجه به مقاومت‌هایی که وجود داشت شبکه بی‌سیم را وارد کشور کنیم. اگر امروز بیش از 120 میلیون مشترک تلفن همراه داریم مدیون کمک‌های مردم و علاقه زیاد آنها به توسعه هستیم. حتی خاطرم هست با ورود و فراگیر شدن شبکه موبایل در کشور و استفاده مردم در مقطعی نقدینگی من در شرکت مخابرات ایران از نقدینگی
بانک مرکزی نیز بیشتر شد.
زمانی که برای اولین بار سیم‌کارت تلفن همراه وارد کشور شد در مرحله اول با استقبال چندانی مواجه نشد. علت چه بود؟
به هر حال در آن مقطع موبایل تکنولوژی جدیدی بود و افراد معدودی از جامعه با آن آشنایی داشتند. در حقیقت موبایل و سیم‌کارت فرهنگ بیگانه محسوب می‌شد. به همین علت کمی زمان نیاز داشت تا مردم با موبایل ارتباط برقرار کنند و بدانند با استفاده از این وسیله ارتباطی تا چه میزان از هزینه‌هایشان کاسته و امور زندگی‌شان بهتر اداره می‌شود.
در دوره اول چه تعداد سیم‌کارت عرضه شد و چه تعداد به فروش رفت؟
در آن مقطع پنج هزار سیم‌کارت وارد کردم که 1600 سیم‌کارت در مرحله اول فروخته شد. از یک طرف فرهنگ موبایل در کشور ناشناخته بود و از طرف دیگر برخی عناصر و نهادها موبایل و سیم‌کارت را کالای لوکس و تشریفاتی عنوان می‌کردند و می‌گفتند جامعه ما نیازی به موبایل ندارد.
پس شما معتقدید مقاومت‌ها باعث شد تا با تاخیر طولانی سیم‌کارت وارد ایران شود؟
متاسفانه در آن مقطع مخالفت‌های ستادی با ورود موبایل و سیم‌کارت در کشور بالا بود. اما ما در وزارت پست، تلگراف و تلفن ایستادگی کردیم تا شبکه بی‌سیم وارد کشور و فراگیر شود. به هر حال عده‌ای معتقد بودند ما به این کالا چون لوکس و تشریفاتی است نیازی نداریم. حتی اعتقاد داشتند با موبایل نه‌تنها شغلی ایجاد نمی‌شود بلکه باعث بروز مشکلات می‌شود. به هر حال برخی در آن مقطع مقاومت می‌کردند و نمی‌خواستند بپذیرند توسعه شبکه مخابراتی زیربنای توسعه زیربناهای کشور است. بنده بسیار زحمت کشیدم تا به برخی افراد بفهمانم که یک سیم‌کارت از یک پیکان بهتر است. چرا که اعتقاد داشتم پیکان برای صاحبش هزینه‌های جانبی دارد و هرچند برخی از کارهایش را آسان می‌کند اما هزینه‌زاست. در حالی که سیم‌کارت تلفن همراه با تسهیل در روند ارتباطات افراد جامعه بدون آنکه هزینه چندانی برای مشترک داشته باشد از هزینه‌های جانبی می‌کاهد. به‌تدریج تلاش کردیم با توجیه کردن و حرف زدن با نهادها و ستادهای مختلف کشور نشان دهیم موبایل یکی از نیازهای ضروری جامعه است. از سوی دیگر نیز فرهنگ‌سازی در این زمینه انجام می‌دادیم تا مردم با فرهنگ موبایل آشنا بشوند و بدانند
با سیم‌کارت و موبایل می‌توانند بسیاری از مشکلات روزمره را برطرف کنند.
چقدر طول کشید تا مردم بپذیرند موبایل یکی از نیازهای زندگی روزمره آنهاست؟
شاید حدود شش تا هفت سال طول کشید تا موفق شدیم اقبال عمومی را ایجاد کنیم و در نهایت نیز منجر به شکسته شدن قیمت سیم‌کارت شد. در آن زمان خاطرم هست که تازه موبایل را وارد کرده بودیم. در جلسه هیات دولت آقای فلاحیان که در آن مقطع وزیر اطلاعات بودند، آمدند به رئیس‌جمهور گفتند آقای هاشمی جالب است که گوسفند‌فروش نیز موبایل دارد. بنده از این مساله بسیار خوشحال شدم که تمام اقشار جامعه نسبت به موبایل استقبال نشان داده‌اند حتی افرادی که تصورشان را نمی‌کردیم زودتر از بقیه موبایل خریده‌اند. اما آنها برای تسهیل در کارهایشان متوجه شده بودند این وسیله تا چه میزان می‌تواند کارهایشان را آسان‌تر کند و از هزینه‌هایشان نیز بکاهد. از سوی دیگر حتی در آن زمان متوجه شدیم هرچقدر فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی در این زمینه انجام می‌شود تعداد بیشتری از مردم حتی افراد فقیر جامعه نسبت به تهیه سیم‌کارت و موبایل اشتیاق نشان می‌دهند. چرا که عده‌ای از مردم که از شهرها دور بودند می‌توانستند بسیاری از کارهایشان را از طریق موبایل انجام دهند. پس ترجیح می‌دادند هزینه‌ای برای سیم‌کارت و موبایل صرف کنند شاید کمی قیمت آن سنگین بود اما مزایای بسیاری
برایشان داشت و می‌توانستند با موبایل آسودگی خیال بیشتری داشته باشند. برای اینکه مردم بیشتر با موبایل آشنا شوند در آن مقطع تصمیم گرفتیم تعدادی از دانشجویان را استخدام کنیم. آنها با سیم‌کارت و موبایل به در منازل مردم می‌رفتند، درباره مزایای موبایل توضیح می‌دادند و روش استفاده را نیز به آنها آموزش می‌دادند. به این شیوه مردم را تشویق می‌کردیم تا موبایل بخرند. البته بعدها که مردم بیشتر با کاربردهای موبایل آشنا شده بودند برای خرید چند سیم‌کارت ثبت‌نام می‌کردند و در بازار آزاد با قیمت بالایی می‌فروختند.
قیمت اولیه سیم‌کارت در آن مقطع چقدر بود؟
قیمت هر سیم‌کارت به همراه گوشی تلفن همراه در آن زمان 500 هزار تومان بود. یعنی ما پنج هزار سیم‌کارت با گوشی وارد کرده بودیم چون دولت به ما بودجه‌ای نداده بود باید هزینه آن را از محل فروش سیم‌کارت‌ها به مردم تامین می‌کردیم. بنابراین قیمتی را که برای خرید سیم‌کارت و گوشی پرداخت کرده بودیم، تقسیم بر هم کردیم و قیمت هر سیم‌کارت و گوشی 500 هزار تومان درآمد.
سیم‌کارت و گوشی را از کدام کشور وارد کردید؟
مناقصه‌ای در آن زمان برگزار کردیم. شرکت‌های بزرگ تلفن همراه از حدود چهار تا پنج کشور مطرح دنیا چون سوئد، هلند، فرانسه، انگلیس و ژاپن در این مناقصه شرکت کردند. در نهایت شرکت نوکیا برنده مناقصه اعلام شد.
علت انتخاب نوکیا چه بود؟
در آن مقطع هیات تشخیص فنی شرکت نوکیا را پیشرفته‌تر از دیگر شرکت‌ها تشخیص داد. نوکیا از طریق هلند وارد کشورمان شد چرا که در آن زمان در بازار اروپا نوکیا یکی مطرح‌ترین برندها در زمینه تلفن همراه در جهان بود.
شبکه تلفن همراه چگونه راه‌اندازی شد؟
برنده مناقصه مکلف شده بود تا طراحی شبکه و آموزش آن را بر عهده بگیرد. شاید حدود هزار نفر درگیر طراحی و بهره‌برداری و آموزش در جهت راه‌اندازی این شبکه در آن مقطع در داخل و خارج از کشور بودند. البته راه‌اندازی این شبکه کار بسیار سخت و پیچیده‌ای یا بود و زمان بسیاری نیز صرف شد تا این شبکه شکل بگیرد.
پس اولین گوشی که وارد ایران شد از برند نوکیا بود؟
بله، اولین گوشی هم نوکیا بود. یادم هست وزن گوشی‌های نوکیای آن زمان حدود 250 گرم بود و طول و عرض آن زیاد بود. این مساله بسیار جالب توجه برای مردم بود. به‌تدریج با فراگیر شدن تلفن همراه در کشور دیگر شرکت‌های خارجی نیز در زمینه گوشی وارد کشور شدند. شاید سه سال طول کشید.
چقدر هزینه در آن مقطع صرف زیرساخت‌ها شد؟
نمی‌توان شبکه‌های مخابراتی را از هم تفکیک کرد چرا که شبکه تلفن همراه، تلفن ثابت و ماهواره‌ای با یکدیگر در یک کشور توسعه می‌یابند. بنده چندی پیش در مراسم 20سالگی سیم‌کارت که با حضور وزرای گذشته و جدید وزارت ارتباطات برگزار شده بود به خدمت ملت گفتم جمع هزینه دلاری در کشورمان از زمان مظفرالدین‌شاه که اولین شبکه تلفن راه‌اندازی شد بیش از 10 میلیارد دلار نیست. در حالی که با راه‌اندازی این شبکه بی‌سیم و باسیم خدمت عظیمی به توسعه و پیشرفت کشور کرده است و به توسعه انسانی، زیربنایی، تکنولوژی و دانش در کشورمان افزوده است. در حال حاضر نیز معتقدم باید خدمات ارزش افزوده در تلفن همراه بیشتر توسعه یابد، ما باید به سمت نسل‌های بالاتر حرکت کنیم چرا که باعث توسعه می‌شود.
در زمان شما چه تعداد سیم‌کارت در مجموع واگذار شد؟
آمار دقیق آن را به خاطر ندارم اما در حدود 300 تا 400 هزار سیم‌کارت فکر می‌کنم عرضه کردیم.
دیدگاه تان را بنویسید