هر دو طرف سود می‌بریم

‌عضویت ایران در اتحادیه الکترونیکی بین‌بورسی در شرایط تحریم چقدر می‌تواند در جهت تسهیل در تجارت ایران به ویژه با کشورهای اروپایی کمک کند. به طورکلی اتحادیه IEU که از پنج کشور اروپای شرقی و کشورهای مشترک‌المنافع (CIS) تشکیل شده است در حال حاضر تا چه میزان می‌تواند در جهت توسعه فعالیت‌های اقتصادی کشورمان از طریق بازار سرمایه با دیگر کشورها تاثیر‌گذار باشد؟ از طرفی اگر در مذاکرات هسته‌ای در شرایط فعلی توافق حاصل نشود این مساله بر روند همکاری ایران با IEU چه تاثیری دارد؟

حسین پناهیان: تصور نمی‌کنم این مساله چندان بر همکاری ما با این اتحادیه تاثیر‌گذار باشد. تحریم‌ها از گذشته نیز وجود داشته‌اند ما در این شرایط مقدمات توسعه روابط تجاری با کشورهای منطقه و برخی کشورهای اروپایی را در سال گذشته انجام دادیم. به نظر نمی‌رسد اگر از مذاکرات در این مرحله توافق انجام نشود این مساله بر روابط تجاری ما با اتحادیه الکترونیکی بین بورسی تاثیر داشته باشد. به هر حال در این شرایط عضویت ایران در این اتحادیه با توجه به اینکه کشورهای اروپایی نیز عضو آن هستند در توسعه فعالیت‌های تجاری کشورمان تاثیر‌گذار است. حتی با توجه به ارتباطاتی که برخی از کشورها چون بلاروس با سایر کشورهای اروپایی دارند می‌تواند در افزایش مبادله کالاهای ایرانی با سایر کشورها اثر‌گذار باشد. از طرفی این اتحادیه درگاه ورودی بورس کالای ایران به سطح بین‌المللی است و نمی‌توان این منافع را کوچک و کم‌اهمیت جلوه داد. به طور مثال؛ یکی از نکات جالب توجه در مورد بورس کالای بلاروس تنوع بسیار بالای کالاهای مورد معامله در آن است.

‌اصلاً چرا بورس کالای ایران این اتحادیه را برای ورود به عرصه بین‌المللی انتخاب کرد؟

حسین پناهیان:ما در‌صدد بودیم تا روابط‌مان را در سطح بین‌المللی به شکلی گسترش دهیم به همین خاطر ابتدا باید از بازارهای منطقه و نزدیک آغاز می‌کردیم تا با کسب تجربه در این عرصه به سمت بازارهای بزرگ‌تر برویم. به علت نزدیکی این اتحادیه در بعد جغرافیایی و از طرفی توسعه روابط تجاری در منطقه و برخی از کشورهای اروپایی همزمان با شکل‌گیری IEU درسال گذشته به فکر همکاری با این اتحادیه افتادیم که در آن زمان مقدمات امضای توافقنامه با بورس کالای بلاروس به عنوان یکی از اعضای این اتحادیه فراهم شد که آن توافقنامه زمینه حضور بورس کالای ایران را در این اتحادیه فراهم کرد. این اتحادیه در سال گذشته با عضویت پنج کشور و هفت بورس کالایی راه‌اندازی شد.

گریگور واردیکیان: ما حدود دو سال پیش در سفری که رئیس اتاق بازرگانی تهران به همراه هیات تجاری به ایران از ایروان ارمنستان داشت تعاریف بسیاری از بورس کالای ایران شنیدیم. در آن زمان بسیار راغب شدیم تا سفری به ایران داشته باشیم و با بازار سرمایه ایران به ویژه بورس کالای این کشور آشنا شویم تا بتوانیم همکاری‌های بیشتری در این زمینه داشته باشیم. در نتیجه در سال قبل مقدمات همکاری بورس ایران با بلاروس باعث شد تا به دنبال عضویت این کشور در IEU باشیم. ما خوشحالیم که تصمیم گرفتیم دومین نشست بین‌المللی IEU را در ایران برگزار کنیم. همان‌طور که قبلاً هم گفته بودم ما نگاه مثبتی به بورس کالای ایران داریم. این سفر هم باعث شد تا نسبت به قبل بیشتر تمایل داشته باشیم تا ایران به عضویت این اتحادیه در‌آید. برای اینکه بورس کالای ایران پتانسیل رشد بالایی دارد و بازار خوبی برای کشورهای عضو در IEU محسوب می‌شود.

‌با توجه به اینکه ایران در شرایط تحریم قرار دارد‌، آیا این تحریم‌ها مانع توسعه روابط کشورهای عضو با ایران نخواهد شد؟

گریگور واردیکیان:در این چند روز که در ایران حضور داشته‌ایم در این باره بسیار سوال شده است. نه، تصور نمی‌کنیم این موضوع مشکلی ایجاد کند. تاکید کرده‌ام تحریم‌ها در زمینه روابط تجاری ما با ایران تاثیر‌گذار نیست. ما و کشورهای عضو اتحادیه مشکلی در این زمینه نداریم. لذا اعتقاد دارم منعی در این عرصه نداریم و اشخاص یا دولت‌ها که با ایران در سطح بین‌الملل چالش دارند نمی‌توانند مانع روابط ما با بازار ایران و بورس کالای ایران شوند.

سرگی پوپودرنکو: همان‌طور که در نشست‌های اخیر در این سفر گفته‌ام ما در زمینه فعالیت‌های بورس کالای ایران تحقیق و بررسی انجام داده‌ایم. بسیار جالب است که کالاهای متنوع و زیادی در بورس کالای ایران وجود دارد. برای همین عضو شدن ایران در IEU برای ما اهمیت دارد. در واقع یک فرصت ویژه برای ماست و نمی‌توانیم از این امر غفلت داشته باشیم. از طرفی بورس بلاروس هم موقعیت منحصربه‌فردی دارد و بالغ بر سه هزار نوع کالا در آن عرضه می‌شود.

‌عمدتاً چه کالاهایی در بورس کالای بلاروس عرضه می‌شود؟

سرگی پوپودرنکو:ما از مقاطع فولادی، فلزات غیرآهنی، ضایعات فولادی، زغال‌سنگ، کک، تجهیزات الکتروتکنیکی، چوب، کاغذ، روغن کلزا، دانه‌های روغنی، کره، گوشت، شیر‌خشک، تجهیزات صنعتی و چرم و سایر محصولات در بورس کشورمان داریم. در بورس بلاروس در هر پنج دقیقه امکان هفت معامله وجود دارد که نماینده کشورهای مختلف در این بورس حضور دارند. ارزش حجم معاملات ما تا سه میلیارد دلار در سال هم می‌رسد. بورس بلاروس به علت اینکه با بسیاری از کشورهای جهان در ارتباط بود از اهمیت بالایی برخوردار است.

‌با این اوصاف ورود بورس کالای ایران در اتحادیه IEU چه مزایایی برای سایر کشورهای عضو دارد؟

حسین پناهیان:همان‌طور که عضویت در این اتحادیه برای ما مهم است و در جهت تسهیل تجارت خارجی کمک شایانی به ما می‌کند، ورود بورس کالای ایران نیز برای کشورهای عضو این اتحادیه حائز اهمیت است. ما در برخی زمان‌ها عملکرد بسیار موفقی داشته‌ایم و در بازارهای منطقه مدعی هستیم. باوجود تحریم‌ها ما در زمینه توسعه نرم‌افزاری مبادلات و استانداردپذیری کالا می‌توانیم با کشورهای منطقه یا در برخی زمینه‌ها در جهان با سایر کشورها رقابت داشته باشیم. در حال حاضر در منطقه، بورس کالای ما شرایط منحصربه‌فردی دارد و از بسیاری از کشورهای منطقه پیشی گرفته است. قطعاً عضویت ایران در IEU باعث کمک به کشورهای عضو می‌شود. البته معتقدم این نفع را طرفین خواهند برد.

گریگور واردیکیان: IEU فرصتی را برای کشورهای عضو فراهم می‌کند که نه تنها برای آنها موقعیت منحصربه‌فردی را فراهم می‌کند تا به طور متقابل بورس هر کشور عضو با بورس کشور دیگر عضو به طور جداگانه در ارتباط باشد بلکه امکان ارتباط و اتصال با بازارهای اروپایی را فراهم می‌کند. حتی این روابط می‌تواند بسیار گسترده‌تر در سطح جهان برقرار شود. چراکه IEU این زمینه را ایجاد می‌کند که تمامی مشتریان در هر یک از کشورهای عضو به طور آنلاین در هر نقطه‌ای خرید و فروش انجام دهند. لذا اعتقاد دارم که بورس کالای ایران تحول جالب توجهی با ورودش در اتحادیه IEU ایجاد کند.

‌آیا سازوکار مناسب تسویه معاملات بین‌بورسی با توجه به تحریم‌ها در نظر گرفته شده است؟

حسین پناهیان:با توجه به همجواری ایران با کشورهای منطقه از جمله بلاروس و ارمنستان و دیگر کشورها امکان مبادله کالا بدون مشکل انجام می‌شود و تحریم‌ها نیز تاثیری در مبادله کالا نخواهد داشت. یکی از زمینه‌های مساعد برای این همکاری، استفاده از ظرفیت‌های این بورس‌ها برای تسهیل در صادرات و واردات انواع کالاها بین کشورمان و کشورهایی است که بورس‌های کالایی آنها عضو اتحادیه هستند. در این راستا تمهیدات لازم اندیشیده شده است و به نظر نمی‌رسد با مشکلی در این رابطه برخورد کنیم.

گریگور واردیکیان:همان‌طور که گفته شده است ما مشکلی در این زمینه نداریم و هماهنگی و اقدامات لازم در این راستا انجام خواهد شد. آنچه مهم است این است که ایران با عضویت در IEU می‌تواند مبادلات و تجارت بین‌المللی قابل توجهی با کشورهای ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، اوکراین و بلاروس و حتی کشور روسیه به عنوان عضو ناظر این اتحادیه انجام دهد.

‌یکی از مسائلی که در این بین اهمیت دارد استانداردسازی و کیفیت کالاهایی است که قرار است در مبادلات ایران با کشورهای عضو IEU انجام شود. در این زمینه چه تمهیداتی اندیشیده شده است. از سوی دیگر عضویت بورس کالای ایران در نهادهای بین‌المللی تا چه میزان باعث افزایش کیفیت محصولات داخلی می‌شود.

حسین پناهیان:برای توسعه فعالیت‌های تجاری در عرصه بین‌الملل باید الزامات لازم در این زمینه را داشته باشیم. از این‌رو کیفیت کالاهای ایرانی و رعایت استانداردهای بین‌المللی از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین هرکالایی که قرار است از طریق بورس کالا در سطح بین‌المللی عرضه شود باید ماهیتاً استاندارد‌پذیر باشد. ما به ناچار باید یکسری از قواعد و استانداردهای بین‌المللی را رعایت کنیم تا کالاهایی که در حوزه بین‌الملل عرضه می‌کنیم با اقبال مواجه شوند. لذا بورس کالا در زمینه توسعه استاندارد‌پذیری کالاهای تولید داخل می‌تواند با بین‌المللی شدن نقش ایفا کند. حتی در زمینه بازار داخلی نیز ما می‌توانیم کمک شایانی داشته باشیم. در سال‌های اخیر شاهد بودیم برخی از استاندارد کالاها در کشور وجود نداشت اما پیگیری ما در بورس کالا باعث شد تا نهادهای متولی استاندارد در این زمینه ضوابط لازم را برای استانداردپذیری آن کالا تعیین کنند.

‌از طرف دیگر استاندارد کالاها بر چه اساسی تعیین می‌شود که در زمینه واردات به شفاف‌سازی و کاهش ورود کالاهای بی کیفیت در کشور منجر شود؟

حسین پناهیان:در زمینه واردات با مسوولان امر و نهادهای ذینفع صحبت‌هایی انجام شده است. در حال حاضر کالاهایی که از گمرک ترخیص می‌شود در برخی موارد شفافیت لازم در این زمینه وجود ندارد. ما در این زمینه به مجلس پیشنهاد کرده‌ایم در حوزه واردات کالاها برای کالاهایی که بورسی هستند، کشف قیمت اولیه آنها از طریق بورس کالا انجام شود. اگر این اتفاق رخ دهد قطعاً به شفاف‌سازی در این عرصه منجر خواهد شد. به هر حال این اتحادیه هم می‌تواند در زمینه ایجاد شفافیت در عرصه واردات کمک‌رسان باشد اما ما از بسیاری کشورها واردات داریم و باید به طورکلی در این زمینه سیاستگذاری و برنامه‌ریزی داشته باشیم. خوشبختانه با سازمان استاندارد تعامل و هماهنگی لازم در این عرصه را داریم. به هر حال گام‌های جدی در این زمینه برداشته شده است. آنچه مشخص است کالاهایی که اکنون در بورس کالایمان عرضه می‌شوند در این زمینه از استاندارد لازم برخوردارند. در سطح بین‌الملل نیز ما به دنبال یکسان‌سازی استانداردهای کالاها هستیم و قطعاً این امر با توسعه مبادلات تجاری ما در سطح بین‌الملل منجر به افزایش کیفیت کالاهای مورد مبادله می‌شود.

‌چه کالاهایی در اولویت مبادله از طریق اتحادیه الکترونیکی بین بورسی با کشورهایی چون بلاروس، قزاقستان، ارمنستان و اوکراین قرار دارد؟

حسین پناهیان:در حال حاضر در زمینه معامله کالاهای معدنی و صنعتی، پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی بیشتر تمرکز خواهیم داشت. اما هنوز زود است در این زمینه اظهار نظر کنیم. به هر حال بورس کالای ایران پتانسیل بالایی دارد و در تمام دسته‌بندی کالاها از محصولات پتروشیمی، فرآورده‌های نفتی، مواد معدنی، صنعتی، فلزی و کالاهای کشاورزی می‌تواند با کشورهای عضو در این اتحادیه مبادله کالا داشته باشد. اما باید همان‌طور که تاکید کردم استاندارد‌سازی در این زمینه انجام شود و از طرفی تمامی مقدمات نیز از هماهنگی با گمرک و تدوین قوانین و مقررات گرفته تا ساخت انبارها نیز در حال انجام است که امیدواریم با توسعه بیشتر روابط تجاری زمینه مبادلات کالایی در تمامی عرصه‌هایی که تولید در کشور داریم افزایش چشمگیری یابد.

گریگور واردیکیان:ما با بورس کالای ایران می‌توانیم در زمینه مبادله کالا همکاری‌های بسیاری داشته باشیم. بیشتر علاقه‌مند هستیم که در حوزه نفت و گاز و حتی فلزات گرانبها این مبادلات انجام شوند. البته در سایر زمینه‌ها نیز این علاقه‌مندی وجود دارد. در زمینه محصولات کشاورزی نیز ما رغبت داریم که مبادلات بیشتری انجام دهیم. البته معتقدم هر کالایی که در اتحادیه بین بورسی معامله می‌شود مورد علاقه تمام اعضای آن است.

‌در زمینه توسعه ابزارهای مالی در جهت تسریع روند مبادلات در سطح بین‌المللی بورس کالای ایران چه برنامه‌هایی دارد؟

حسین پناهیان:توسعه ابزارهای مالی در عرصه بین‌الملل در جهت تسریع در روند معاملات برای ما اهمیت بسیاری دارد. در این راستا از سال گذشته اقدامات لازم را در جهت تعریف و ایجاد ابزارهای مالی انجام داده‌ایم. به طوری که سلف موازی را راه‌اندازی کردیم. این ابزار در جهت تامین مالی تولید‌کننده پیش‌بینی شده است. در این صورت تولید‌کننده از طریق بورس کالا منابع مالی خود را تامین و در این راستا با توجه به استانداردهای مربوطه کالا را تولید و در این بستر عرضه می‌کند.

‌برگزاری دومین نشست اتحادیه الکترونیکی بین بورسی در تهران را به طورکلی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

حسین پناهیان:برگزاری این نشست در تهران باعث شده اعضای اتحادیه IEU با ویژگی‌ها و قابلیت‌های بورس کالای ایران بیشتر آشنا شوند. حتی در این سفر این اعضا با آشنایی بیشتر متوجه شده‌اند ما از چه پتانسیل بالایی برخورداریم و حتی باورشان نمی‌شد که تا این حد بورس کالای ایران و در مجموع بازار سرمایه کشورمان پیشرفته باشد. این مساله باعث شد با وجود تحریم اقتصادی ایران آنها تمایل زیادی داشته باشند ما عضو این اتحادیه شویم. اکنون نیز با عضویت ایران در این اتحادیه امیدواری‌های بسیاری دارند تا با رشد بیشتر معاملات در ادامه دیگر کشورهای بزرگ منطقه را جذب کنند تا بر قدرت این اتحادیه افزوده شود.

سرگی پوپودرنکو:ما در این نشست با بسیاری از توانمندهای بورس ایران آشنا شده‌ایم، که بسیار برایمان قابل توجه است. شاید همین امر باعث شد تا مصمم شویم اگر ایران به عضویت این اتحادیه در آید طرفین از هم سود خواهند برد. بورس کالای ایران از مزایای بالایی برخوردار است و در غالب نشست‌ها و دیدارهایی که با مدیران بازار سرمایه و بورس کالای ایران داشته‌ایم به این امر آگاه شده‌ایم. در این راستا بورس کالای بلاروس این آمادگی را دارد تا از تمام ظرفیت‌های خود برای تسهیل مراودات کالایی بین بورس کالای ایران و بورس کالای بلاروس استفاده کند. ما معتقدیم زمینه‌های همکاری بسیاری با یکدیگر داریم.

گریگور واردیکیان:برگزاری این نشست برای ما بسیار مفید بود و همان‌طور که پیش‌بینی کرده بودیم باعث می‌شود تا ما بیشتر با ظرفیت‌های بازار بورس کالای ایران آشنا شویم. با توجه به عضویت بورس کالای ایران در این اتحادیه امیدواریم علاوه بر افزایش سطح همکاری‌هایمان در قالب هیات‌های تجاری سفرهای بیشتری به ایران داشته باشیم تا بیش از گذشته بتوانیم سطح روابط‌مان را توسعه دهیم.