جورکش مجازی

در تازه‌ترین نشست شورای عالی اشتغال به ریاست رئیس‌جمهور، لزوم استفاده از تمامی ظرفیت‌ها برای تسریع در روند اشتغال‌آفرینی مورد تاکید قرار گرفته است. در این نشست، حسن روحانی از حوزه آی‌سی‌تی به عنوان یکی از بخش‌های بسیار مهم و تحول‌آفرین در حوزه اشتغال یاد کرده و استفاده از همه ظرفیت‌ها برای تسریع در روند اشتغال‌آفرینی را نوعی الزام خوانده است. بر اساس آمارهای موجود، از فصل سوم سال 1393 روند فزاینده ورود به بازار کار در کشور رقم خورده و بسیاری از جویندگان کار به جمعیت فعال کشور پیوسته‌اند. چنان که این تعداد از 600 هزار نفر در پاییز سال یادشده، با جهشی چشمگیر، به بیش از دو برابر در تابستان سال جاری رشد داشته است؛ روندی که البته پیش‌بینی می‌شود، در سال‌های آینده نیز برقرار باشد. تبارشناسی جمعیت جویای کار نشان می‌دهد که بخشی از آن متولدین دهه 1360 هستند که همچنان هم دنبال کار می‌گردند و بخش دیگر از میان متولدین دهه 1370 بوده که اکنون به سن کار رسیده و چندان تمایلی به تحصیلات عالی‌تر نشان نمی‌دهند. البته بخشی نیز شامل زنان تحصیل‌کرده‌ای است که طی سال‌های گذشته دانشگاه‌ها را تسخیر کرده‌اند و اکنون طالب شغل هستند. بنابراین می‌توان گفت بخش عمده‌ای از جمعیت بیکار کشور، موج‌هایی از تحصیل‌کردگانی است که اکنون به هم پیوسته و یک موج جدید و البته عظیمی را ایجاد کرده‌اند. این گزاره از آن جهت حائز اهمیت است که علاوه بر کمیت مشاغل مورد نیاز، کیفیت آنها نیز لازم است مورد توجه قرار گیرد. از سوی دیگر اما تعداد 704 هزار شغل طی هشت فصل از پاییز سال 1393 تا تابستان سال 1395 در بازار کار کشور ایجاد شده که در مقایسه با بخش‌های صنعت و کشاورزی، بخش خدمات در این میان بیشترین سهم را احراز کرده است. چنان که در دهه بین سال‌های 1385 تا 1394، متوسط سهم این بخش در اشتغال مناطق شهری به 52 درصد می‌رسد. بر اساس آخرین نتایج طرح آمارگیری از نیروی کار در تابستان سال جاری، 5 /52 درصد از کل زنان شاغل و 4 /48 درصد از کل مردان شاغل کل کشور، در بخش خدمات اشتغال داشته‌اند، که عمده آن به استان تهران مربوط می‌شود. اگرچه مقادیر مختلفی از هزینه ایجاد شغل در اقتصاد ایران مطرح شده اما برآورد وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهد ایجاد هر شغل در بنگاه‌های متوسط، حدود 500 میلیون تومان، در بنگاه‌های کوچک ۱۰۰ میلیون تومان و در مشاغل خانگی ۲۰ میلیون تومان هزینه دارد. حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از حوزه‌های مربوط به بخش خدمات است که عمدتاً جزو بنگاه‌های کوچک به شمار می‌رود و اشتغال‌زایی در آن، به گفته کارشناسان این حوزه، به سرمایه کمتری در مقایسه با سایر فعالیت‌های اقتصادی نیاز دارد. افزون بر این، بخش ICT علاوه بر اشتغال‌زایی ارزان، خود می‌تواند در نقش مولدی برای ایجاد مشاغل ثانویه در سایر بخش‌ها ظاهر شود. در نشست یادشده شورای عالی اشتغال تعداد 120 هزار شغل در حوزه آی‌سی‌تی در نظر گرفته شده که قرار است تا پایان سال 1396 محقق شود. اما پرسش اینجاست که طی سال‌های پیش رو، آیا این حوزه با وضعیت کنونی خود، می‌تواند به تنهایی بار سنگین «ایجاد اشتغال گسترده» را به دوش بکشد؟