ارتفاع پست سنگال

سرانجام چهار ماه به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم نخستین نامزد اصولگرا تعارفات را به کنار گذاشت و با انتشار اطلاعیه‌ای رسماً وارد انتخابات شد. منوچهر متکی وزیر سابق امور خارجه دولت نهم هفته گذشته در نامه‌ای به خانواده‌‌های ایرانی خود را برای انتخابات آتی نامزد کرد. وی در بخشی از این نامه هوشمندانه خطاب به خانواده‌های ایرانی اعلام کرد: «...‌بی‌تردید هنگامه آن فرا‌رسیده است که عادلانه و عاقلانه تاریخ‌مان را مرور کنیم که چه گفتیم وچه کردیم و باز در کنار هم بیندیشیم که چه باید گفت و چه باید کرد؟ انتظار می‌رفت در بستر تاکیدات مکرر رهبری شرایط زندگی ما مردم به ویژه در وضع معیشت بیش از گذشته مورد اصلاح قرار گیرد نه آنکه در خوش‌بینی مفرط و جهل مرکب کسانی که تحریم را سپر ناکارآمدیشان کرده‌اند توجیه شود. مگر قرار نبود عزم همه دولتمردان جزم شود تا جراحی بزرگ اقتصاد کشور با هدفمندی یارانه‌ها ضامن عزت هر چه بیشتر مردم و حلال مشکلات شود؟ در حالی که شبیخون تورم و بیکاری، شاهرگ حیات اقتصادی خانواده‌ها را در ز تحدید قرار داده است، مگر مقرر نبود با رفع فقر، فساد و تبعیض حرکت در مسیر توسعه و آبادانی کشور تسهیل شود؟ حال چگونه زمینه بروز ارقام بی‌سابقه‌ای از فساد مالی فراهم آمده است؟ سوال اساسی این است که مگر مدیریت کشور با تکیه بر درآمد‌های حاصل از ذخایر نفت و گاز که طی سال‌های اخیر نیمی از درآمدهای یکصد‌ساله اخیر را به خود اختصاص داده است چه پیچیدگی خاصی دارد که از عهده هر‌ کس و همه‌ کس بر‌نیاید؟ نیاز امروز ما به هنر مدیریت جهاد‌گرایانه‌ای است که فرصت‌شناس، بلکه فرصت‌ساز باشد و هر پدیده‌ای را به نفع و منافع ملی تبدیل سازد. مدیریتی که در تعامل هوشمندانه با دنیا ظرفیت‌های سیاست خارجی را در خدمت رونق اقتصاد داخلی به کار گیرد، نه آنکه با خود‌نمایی و قهرمان‌سازی هزینه‌‌های سیاسی و اقتصادی کشور‌داری را افزایش دهد.»
منوچهر متکی از جمله وزرایی است که توانست بیشترین دوره وزارت را در دو دولت احمدی‌نژاد به ثبت برساند و به همین دلیل وقتی در ۲۲ آذر‌ماه 1389 برکنار شد بسیاری شوکه شدند زیرا احتمال برکناری هر کسی را می‌دادند به جز متکی.
ساکن ساختمان کوشک مصری خیلی ناباورانه از سمت خود برکنار شد، درست زمانی که در ضیافت شام رئیس‌جمهور سنگال حضور داشت از رئیس‌جمهور سنگال شنید که دیگر وزیر امور خارجه نیست. البته احمدی‌نژاد در سخنانی مدعی شد منوچهر متکی می‌دانست که قطعاً برکنار می‌شود اما همچنان بر این سفر اصرار ورزید تا پیام احمدی‌نژاد را ابلاغ کند! در برابر این ادعای عجیب، منوچهر متکی ترجیح داد سکوت کند و بیان واقعیت را به زمانی موکول کرد که دولت دهم به پایان راه رسیده باشد و احمدی‌نژاد و وی مانند دو شهروند عادی باشند تا واقعیت تلخی را بیان کند که هرگز وی را راحت نمی‌گذارد. اوج این دلخوری به حدی است که متکی در برخی از موارد عدم سوال در مورد برکناری خود را جزو شروط مصاحبه خود عنوان کرده است اما این دلخوری تنها به متکی خلاصه نمی‌شود. طاهره نظری همسر متکی که کاندیدای انتخابات مجلس نهم شده بود آن زمان در گفت‌وگو با خبرآنلاین، به خاطره تلخ خود در مورد برکناری همسرش اشاره کرد و نقل می‌کند: «از زیرنویس تلویزیون متوجه شده است که دیگر همسر وزیر امور خارجه نیست.»

از وکالت تا وزارت
منوچهر متکی از آن دسته وزرایی است که تجربه حضور در پارلمان را در کارنامه خود دارند. وی که از تهران به ساختمان هرم سبز راه یافته بود خیلی زود به عنوان کاندیدای وزارت امور خارجه دولت نهم مطرح شد. بنابراین زمانی که احمدی‌نژاد وی را به عنوان کاندیدا معرفی کرد بدون هیچ حرف و حدیثی رای آورد و با ۲۲۰ رای سکان هدایت وزارت امور خارجه را در دست گرفت که 5/92 رای بیش از حد نصاب رای کسب کرده ‌بود. حضور در مجلس و داشتن تجربه کار در وزارت خارجه در قامت یک سفیر به وی بسیار کمک کرد تا بدون دردسر وزیر شود.
بعد از پایان دولت نهم به محض شروع به کار دولت دهم با وجود آنکه بسیاری از دوستان سابق از دولت رانده شده بودند بار دیگر متکی، به عنوان کاندیدای وزارت امور خارجه مطرح شد و در دومین رای‌گیری نیز ۱۷۳ رای کسب کرد که ۲۹ رای بیشتر از حد نصاب بود. با این حال در کمتر از یک سال بعد از چشم رئیس دولت دهم افتاد و در سنگال حکم عزل خود را شنید و بنا‌بر شنیده حتی مجبور شد که بلیت برگشت را با هزینه شخصی تهیه کند.

وزیری با‌سابقه مرتبط
منوچهر متکی در سوم فروردین ۱۳۳۲ ‬در روستای گزشرقی از توابع شهرستان بندر گز ‌زاده شد. در سال ۱۳۵۵ ‬مدرک کار‌شناسی علوم اجتماعی خود را از دانشگاه ال‌امین بنگلور هندوستان دریافت کرد و دوره کار‌شناسی ارشد روابط بین‌الملل را در سال ۱۳۷۱ در دانشگاه تهران گذراند. وی در سال 1359 به عنوان نماینده وارد مجلس اول شد. پس از پایان دوره نمایندگی در سال 1363 به ریاست اداره هفتم سیاسی- وزارت امورخارجه منصوب شد. در سال 1364 به عنوان سفیر ایران در ترکیه به استانبول رفت و بعد از پایان دوره ماموریت در منصب جدید مدیر کل اروپای غربی وزارت امور خارجه فعالیت کرد. معاونت امور بین‌الملل وزارت خارجه و تصدی پست سفارت ایران در ژاپن از دیگر مسوولیت‌های وی به شمار می‌رود. متکی بعد از بازگشت از توکیو در سال 1378 مدت زمانی مشاورت وزیر امور خارجه اصلاحات را برعهده داشت تا اینکه در سال 1380 به سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ‌رفت. در‌‌ همان زمان بود که وی تصمیم می‌گیرد بار دیگر به پارلمان برود، حضوری که وی را خیلی زود‌تر از آنچه تصور می‌کرد به دولت هدایت کرد.

انتقاد از موازی‌کاری
اختلاف مترجم کتاب سیمای ژاپن و چالش‌های قرن ۲۱ ‬نوشته‌ ریوتارو هاشیموتو نخست‌وزیر پیشین ژاپن با احمدی‌نژاد آنجا علنی شد که رئیس‌جمهور نمایندگان ویژه‌ای در امور دیپلماتیک انتخاب و چهره‌های مورد وثوق خود از جمله مشایی و بقایی را در آن سمت‌ها گمارد. زیر سوال بردن جایگاه این دو تن برای پیشبرد اهداف دیپلماتیک در کمتر از چند هفته موجب صدور حکم عزل متکی شد‌...

در آرزوی پاستور
از‌‌ همان روزی که متکی ناچار شد از سر اجبار ساختمان وزارت امورخاجه را ترک کند تا کنون نزدیک به دو سال و اندی گذشته است اما در همین مدت وی تحرکات جدی را برای کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری آغاز کرده است. درست در شرایطی که از متکی به عنوان چهره‌ای نام می‌بردند که می‌خواهد بار دیگر به خانه اصلی خود یعنی مجلس برگردد وی آب پاکی را روی دستان دوستان خود ریخت و با صراحت اعلام کرد قصد کاندیداتوری برای مجلس را ندارد. ماجرای سنگال وضعیتی پارادوکسیکال برای این دیپلمات سابق به وجود آورده‌ است به طور قطع اگر این ماجرا رخ نمی‌داد امروز نامزدی ریاست‌جمهوری در مخیله متکی نیز خطور نمی‌کرد. به نظر می‌رسد سنگال نقطه «ارتفاع پست» زندگی منوچهر باشد. با این همه و با توجه به نامزدهای دیگر کمتر تحلیلگری دست‌کم در حال حاضر روی متکی حاضر به شرط‌بندی است.