امور مالی بین‌المللی

پس از حمله روسیه به اوکراین در سال 2014 یک جنگ مالی هم آغاز شد. شبکه‌های کارتی غرب از روسیه خارج شدند و سیاستمداران درخواست کردند روسیه از سامانه پیام‌رسان سوئیفت برای پرداخت‌های بین‌المللی حذف شود. روسیه در پاسخ یک شبکه کارتی متعلق به بانک مرکزی با نام میر (Mir) راه‌اندازی کرد. بنابراین وقتی حمله بزرگ‌تر در سال 2022 به اعمال تحریم‌های بیشتر علیه روسیه منجر شد تجارت داخلی کشور هیچ آسیبی را احساس نکرد. دیگر کشورهایی که مایل‌اند از زیر سلطه غرب خارج شوند به این موضوع توجه کردند. چین شبکه‌های کارتی غربی را مسدود کرد. ملی‌گرایان هند از UPI (صفحه پرداخت واحد) و کارت روپی (Ru Pay) به عنوان روش‌هایی برای کاهش وابستگی به غرب یاد می‌کنند. برخی امیدوارند که سکوهای پرداخت دیجیتال به کاهش وابستگی به سوئیفت و دلار (که هنوز پول مسلط جهان است) کمک کند. هند UPI را به سامانه پرداخت‌های سریع سنگاپور متصل کرده و در حال گفت‌وگو با 30 کشور دیگر است تا به آنها کمک کند با مدل UPI سازگار شوند و پیوند‌های مالی بین‌المللی برقرار کنند. یکی از مدیران یک شرکت برتر فناوری مالی در هند می‌گوید، این پیوندها در نهایت می‌تواند به شبکه‌ای برای پرداخت‌های خرد فرامرزی با ارزش کم تبدیل ‌شود. اما تلاش‌های چین بیشترین توجه را در غرب به خود جلب کرده است. سامانه پرداخت بین‌بانکی فرامرزی (CIPS) این کشور که در سال 2015 راه‌اندازی شد برای انتقال پول از فرآیند تسویه آنی استفاده می‌کند. این سامانه در اوایل امسال 1430 شرکت‌کننده داشت که بیش از نیمی از آنها در خارج از چین هستند. حجم تراکنش‌ها در سال 2021 تا 75 درصد رشد کرد و CIPS در سال 2022 بیش از 50 میلیارد دلار را در هر روز کارپردازی می‌کرد. این میزان 40 برابر کمتر از فعالیت اتاق پایاپای آمریکایی CHIPS است اما می‌تواند در زمان تحریم‌ها جایگزینی برای سامانه‌های غربی باشد. گزارش شده است که فرانسه برای فروش گاز مایع طبیعی از یوآن استفاده می‌کند. برزیل و روسیه هم در برخی مبادلات از یوآن استفاده می‌کنند. سهم یوآن در امور مالی تجارت از فوریه 2022 بیش از دو برابر شد و از دو به 5 /4 درصد رسید. داگلاس آرنر از دانشگاه هنگ‌کنگ عقیده دارد که پول‌های دیجیتال بانک‌های مرکزی می‌توانند با ایجاد یک استاندارد مشترک برای پرداخت‌های فرامرزی تهدید بزرگ‌تری به بار آورند. در یک نسخه آزمایشی به نام ام بریج (m Bridge) که بانک تسویه بین‌الملل (BIS) که باشگاهی از بانک‌های مرکزی است به اجرا درآورد بانک‌های مرکزی چین، هنگ‌کنگ، تایلند و امارات متحده عربی با استفاده از دفاتر توزیعی به یکدیگر متصل شدند تا پرداخت‌های فرامرزی را انجام دهند. همه می‌دانیم که تجارت خارجی می‌تواند کاری دشوار باشد چون بانک‌های اندکی در دیگر کشورها حساب دارند. بانک فرستنده باید منابع را از یک بانک کارگزار که در خارج حساب دارد انتقال دهد و این کار هزینه را بالا می‌برد. از جنبه نظری، سامانه‌هایی مانند ام بریج باید هزینه‌ها را کاهش دهند. در سال 2022 و در یک اقدام آزمایشی 20 بانک از چهار مکان 22 میلیون دلار را در 164 پرداخت مبادله کردند. هنوز بانک تسویه بین‌الملل میزان کارایی آن را افشا نکرده است. آن سامانه مجبور بود به بازارهای سنتی خارج از سکوی خودش روی آورد  چون به اندازه کافی نقدینگی نداشت. اما آقای سان از بانک ‌HSBC که در آن آزمایش شرکت کرده بود می‌گوید که سامانه از نظر فنی کار کرده است. پرسش‌های باقی‌مانده به هماهنگی استانداردها و یافتن نقدینگی کافی مربوط می‌شوند. دیگران بدبین هستند. بسیاری چنین استدلال می‌کنند که فناوری هر چه هم که خوب باشد یوآن نمی‌تواند بیشتر از این رشد کند مگر اینکه چین حساب‌های سرمایه‌اش را باز کند. یک تحلیلگر چینی به صراحت می‌گوید که «بانک مرکزی چین از محدودیت‌های یوآن دیجیتال به عنوان ابزاری برای بین‌المللی کردن یوآن آگاه است». علاوه بر این فناوری تسویه آنی احتمال اشتباه را در انتقالات بالا می‌برد. با وجود این، سامانه‌های پرداخت فرامرزی قطعاً می‌توانند هزینه‌های مبادلات غیردلاری و خارج از سوئیفت را کاهش دهند. آقای دالیپ سینگ، معمار سابق تحریم‌ها در کاخ سفید، از این تعجب می‌کند که چرا آمریکا خود را از عرصه پول‌های دیجیتال بانک مرکزی کنار کشیده است. آن‌گونه که دو اقتصاددان به نام‌های گیتا گوپیناث و جرمی استین در مقاله سال 2021 خود می‌گویند، سلطه یک پول با سیاهه‌های تجاری آغاز می‌شود. وقتی محبوبیت آن افزایش یافت و بازارها عمیق‌تر شدند آن پول به عنوان ذخیره ارزی جذاب می‌شود. هنوز نه یوآن و نه هیچ واحد پولی دیگر در حدی نیستند که بتوانند دلار را به چالش بکشند. اما اگر امور مالی دیجیتال بتواند هزینه دوری از دلار را کاهش دهد احتمالاً نگرانی آمریکا را برخواهد انگیخت.

منبع: اکونومیست