به خاطر پول نه عده‌ای اندک

لیندا مشاور 54ساله برگزاری رویدادها در لس‌آنجلس فردی شلخته یا ناآگاه از اعداد و ارقام نیست اما اگر درباره امور مالی‌اش از او سوال بپرسید حتی در دو ساعت هم نمی‌تواند توضیح کامل بدهد. او حساب جاری خود در یک اپ موبایلی را باز می‌کند و سپس یک صندوق سرمایه‌گذاری برای روز مبادا را در یک بانک دیگر نشان می‌دهد. لیندا 15 کارت اعتباری، پنج وام مسکن، شش بیمه‌نامه و چندین صندوق مستمری از کارفرمایان سابق دارد.

از مدت‌ها قبل تعدادی از مشاوران برجسته به افراد ابرثروتمند در سرمایه‌گذاری، کاهش مالیات‌ها و انتقال پول و دارایی‌ به نسل‌های بعدی کمک می‌کنند. بقیه مردم مجبور بودند این امور را به تنهایی انجام دهند. مارتین گرون‌من از موسسه رد (ReD) می‌گوید ارتباط مردم با پول گسسته شده است. موسسه او از دانش انسان‌شناسی برای ارائه مشاوره‌های تجاری بهره می‌برد. به عقیده آنها اکنون امور مالی شخصی بیشتر از جرم و جنایت یا سلامتی منبع نگرانی افراد هستند.

امروزه بنگاه‌های مالی برای عمومی‌سازی مدیریت ثروت با یکدیگر رقابت می‌کنند. گلدمن‌ساکس که در گذشته مشتریانی با دارایی‌ کمتر از 25 میلیون دلار را نمی‌پذیرفت در 8 دسامبر اعلام کرد که مشاور روباتی آن به زودی خدمت‌رسانی به مشتریانی با حداقل دارایی‌ پنج هزار دلار را آغاز می‌کند. در 14 دسامبر صندوق مدیریت دارایی‌ ونگارد (Vangaurd) با حدود شش تریلیون دلار دارایی تحت مدیریت دست‌به‌دست علی‌پی (Ali Pay) غول فناوری چینی داد تا در زمینه سرمایه‌گذاری به مشتریانی با دارایی حداقل 800 یوآن (114 دلار) مشاوره دهد.

بخش مدیریت ثروت چندپاره شده و آماده اخلال‌پذیری است. یو‌بی‌اس (UBS) که پیشتاز این عرصه در سطح جهان به‌شمار می‌رود سه درصد از سهم بازار را در اختیار دارد و در اروپا، آسیا و آمریکا در میان چهار بنگاه برتر قرار می‌گیرد. شارلوت رنسون کهنه‌سرباز گلدمن‌ساکس که اکنون در بنگاه نت‌ولث (Netwealth) کار می‌کند می‌گوید این صنعت هنوز از فناوری هراس دارد. مشاوران نیمی از زمان خود را صرف انجام کارهایی می‌کنند که به سادگی قابلیت خودکارسازی (اتوماسیون) دارند. طبق گزارش موسسه مشاورتی ئی‌وای (EY) فقط 56 درصد از مشتریان به‌طور کامل می‌دانند کارمزدها را به چه خاطر می‌پردازند.

این صنعت مشتریان را به روشی همانند شرکت‌های هوایی راضی نگه می‌دارد. مشتریان ثروتمند با دارایی بین 300 هزار تا یک میلیون دلار خدمات سطح اقتصادی دریافت می‌کنند. آنها می‌توانند از طریق تلفن با مشاوران صحبت کنند اما بانک‌ها تمام تلاش خود را می‌کنند تا آنها را از شعبه‌های خود دور نگه دارند. گزینه‌های سرمایه‌گذاری این مشتریان به صندوق‌های آماده و در دسترس محدود می‌شود. مشتریان دارای ارزش خالص بالا با دارایی‌ بیش از 15 میلیون دلار در کلاس تجاری پرواز می‌کنند. آنها خود سهام را انتخاب و به‌طور شخصی با مشاوران برگزیده گفت‌وگو می‌کنند. افراد دارای ارزش خالص فوق‌العاده بالا جزو مسافران پروازهای خصوصی هستند که به سرمایه‌‌گذاری‌های ماجراجویانه و صندوق‌های تامینی ارزی دسترسی دارند و به عنوان هدیه به ضیافت شام، بازی گلف و... دعوت می‌شوند.

مشتریان دارای ارزش خالص بالا سالانه حداکثر یک درصد از ارزش دارایی‌ را به عنوان کارمزد می‌پردازند در حالی که انبوه ثروتمندان به خاطر خدمات پایین‌تری که دریافت می‌کنند بیش از دو درصد کارمزد می‌دهند (معادل میانگین بازدهی سهام در S&P500). طبقه عوام هیچ خدمتی دریافت نمی‌کنند. به گفته جیمز مک مانوس از بنگاه فناوری مالی نات‌مگ (Nutmeg) بزرگ‌ترین تعهد مالی این افراد پس از خرید منزل پس‌انداز برای دوران بازنشستگی است. اما اکثر آنها این کار را بدون کمک دیگران انجام می‌دهند.

این امر باعث می‌شود پول بسیار زیادی در جریان باشد. طبق گزارش موسسه مشاوره بانکی اولیور ویمن (Oliver Wyman) مجموع دارایی گروه ثروتمند با 21 تریلیون دلار و گروه پایین‌تر از آنها با 51 تریلیون دلار از دارایی‌ افراد دارای ارزش بالا تجاوز می‌کند. مشکل آنجاست که مشاوران، شعبه‌ها و زمان هزینه‌بر هستند. اکثر بانک‌های خصوصی پورتفوهای کمتر از دو میلیون دلار را سودآور نمی‌دانند.

با این حال سه عامل هستند که این رقم را پایین می‌آورند. فناوری اولین عامل است. در سال 2001 کردیت سوئیس تلاش کرد با همکاری یک شبکه آنلاین اروپایی هزینه‌ها را کاهش دهد اما در عمل هزینه پنج برابر شد و به 500 میلیون یورو رسید، بخشی به آن دلیل که آن شبکه به سرورهای بسیار بزرگ وابسته بود. امروزه داده‌ها در فضای ابری قرار می‌گیرند و بنگاه‌ها می‌توانند به جای رمزنگاری کلیه امور فقط از یک اپلیکیشن استفاده کنند.

دوم، راس هرم شلوغ‌تر می‌شود. بانک‌ها به آن دسته از صندوق‌های مدیریت ثروت علاقه دارند که بازدهی بالا و نیاز کمتر به سرمایه داشته باشند. از آنجا که تمام آنها تلاش دارند پیشنهادها و خدمات به مشتریان دارای ارزش خالص بالا را گسترش دهند رقابت بین آنها حاشیه سود را کوچک‌تر می‌سازد. داده‌های بلومبرگ نشان می‌دهد که سال گذشته ارزش بازاری بیش از صد بنگاه مدیریت ثروت تا 15 درصد کاهش یافت.

سوم، نرخ منفی سود سپرده‌ها پول توده مردم را که اکثراً به شکل سپرده‌های نقدی است کم‌کم کاهش می‌دهد از این‌رو این گروه به شدت به کمک نیاز دارند.

این عوامل به بروز رقابت بین بانک‌ها، بنگاه‌های فناوری مالی (فین‌تک) و بنگاه‌های سرمایه‌گذاری دامن زده‌اند. ماتیاس ممینگر (Mathias Meminger) از موسسه مشاورتی بین (Bain) می‌گوید که مدیران ثروت برای موفقیت به چندین نقطه قوت نیاز دارند که از آن جمله می‌توان از فناوری، برندهای معتبر، بازاریابی دلاری و توانمندی نیروی انسانی نام برد. بانک‌های خصوصی سه امتیاز آخر را دارند اما در زمینه فناوری اطلاعات (IT) ضعیف عمل می‌کنند. آنها همچنین نگران‌اند که کسب‌وکار دارای ارزش خالص بالای خود را از دست بدهند. بانک یوبی‌اس (UBS) مشاوره روباتی خود را در 2018 و یک سال پس از معرفی تعطیل کرد. بانک اینوستک (Investec) نیز این خدمت را در ماه می متوقف ساخت.

بنگاه‌های نوپا (استارت‌آپ) در سوی دیگر طیف قرار می‌گیرند. مشاوران روباتی آنها با پرسیدن چند سوال ساده توصیه‌هایی ارائه می‌دهند و کارمزد‌ها را پایین نگه می‌دارند. آنها به مشتریان امکان می‌دهند تا کسری از سهام را بخرند و با هدف کاهش هزینه‌های تجارت خود سفارش‌ها را تسویه می‌کنند. اما آنها برند قدرتمندی ندارند، بنابراین هزینه جذب مشتری برای آنها بالاست. همچنین مشتریان نیز با انجام احتیاط کاری فقط مبالغ اندکی را به آنها می‌سپارند. بنگاه نات‌مگ که در سال 2011 معرفی شد فقط 9 /1 میلیارد پوند را مدیریت می‌کند و ولث‌فرانت با یک دهه قدمت در آمریکا 22 میلیارد دلار را تحت مدیریت دارد.

کارگزاری‌ها و بنگاه‌های مدیریت دارایی‌ فناوری‌های خوبی دارند و برای گردآوری داده‌ها و اجرای تجارت از آنها بهره می‌برند. آنها پول‌های مشتریان را در صندوق‌های قابل معامله کم‌هزینه تجمیع می‌کنند و با امید فروش گسترده محصولات کارمزدها را تا حد ممکن پایین می‌آورند. مشاور روباتی چالز شواب 41 میلیارد دلار و ونگارد 140 میلیارد دلار را مدیریت می‌کنند. اما تخصص آنها در تولید محصولات سرمایه‌گذاری است نه در توزیع آنها؛ آنها به مردم در تحقق یک هدف سرمایه‌گذاری کمک می‌کنند نه برنامه‌ریزی زندگی مالی.

رقبا برای پوشش همه موارد در حال ترکیب نیروها هستند. گلدمن‌ساکس در ماه می 750 میلیون دلار برای خرید بنگاه مدیریت دارایی یونایتد کپیتال (United Capital) پرداخت. این بنگاه علاقه شدیدی به فناوری دارد. همچنین گلدمن‌ساکس در نت‌مگ سرمایه‌گذاری کرد. بلک‌راک از یک خدمت دیجیتالی به نام «سرمایه قابل اندازه‌گیری» پشتیبانی می‌کند که چند بانک از جمله ING و سان‌تندر (Santander) از مشاور روباتی آن استفاده می‌کنند. شرکت‌های بیمه نیز به این عرصه وارد شده‌اند. به عنوان مثال شرکت آلیانز (Allianz) با مشاور روباتی بریتانیایی مانی‌فارم (Moneyfarm) همکاری می‌کند.

سکوهای مالی نقطه نهایی منطقی اینها هستند. شاید ابراپلیکیشن‌هایی باشند که در تلفن‌های هوشمند نصب می‌شوند. این سکوها به مشتریان اجازه می‌دهند محصولات مالی پراکنده خود را به یکدیگر متصل سازند. اما این مدل هنوز در شرایط دشوار اقتصادی امتحان نشده است. کریستین ادل‌مان از بنگاه اولیور ویمن می‌گوید تلاطمات اقتصادی باعث می‌شوند مشتریان خدمات مالی به جای روبات ترجیح دهند با انسان‌ها کار کنند. این بنگاه مشاورتی برآورد می‌کند که در دوران رکود میانگین نسبت هزینه به درآمد در بزرگ‌ترین صندوق‌های مدیریت ثروت از 77 به 91 درصد بالا می‌رود. باید دید بنگاه‌های مدیریت ثروت در دوران رکود تا چه اندازه خوب عمل می‌کنند.

منبع: اکونومیست