تیری در تاریکی

هفت سال پیش هزاران مصری در میدان تحریر قاهره جمع شدند در حالی که از رژیم حسنی مبارک ناراضی بودند و تقاضای این را داشتند که خودشان برای خودشان تصمیم بگیرند و سرنوشت‌شان را تعیین کنند. تصمیمی که سال‌ها بود از اتخاذ آن منع شده بودند. به دنبال 18 روز شورش و اعتراضات مردمی، 30 سال حکومت حسنی مبارک بر مصر پایان یافت و ارتش قدرت را به دست گرفت. در نتیجه چندین دوره رای‌گیری در مصر، امروزه ارتش در راس قدرت قرار دارد. رهایی از سرکوب سیاسی همچنان جایی در مصر ندارد. این بدان معناست که انتخابات به‌تنهایی نمی‌تواند دموکراسی را با خود به همراه داشته باشد.

انقلاب 25 ژانویه سال 2011 در مصر در شرایطی مبارک را برکنار کرد که بیکاری، تورم کالاهای ضروری، فضای بسته رسانه‌ای، عدم شایسته‌سالاری، برابر نبودن فرصت در یافتن شغل، نابرابری و فقر در کنار احساس نابرابری و ناامیدی از زندگی، برای سال‌های سال، خون مردم را در شیشه کرده بود. در صف اول معترضان نیز جوانان تحصیل‌کرده بیکاری حضور داشتند که هیچ‌گونه آینده روشنی برایشان وجود نداشت و از آن جهت که چیزی برای از دست دادن برای خود متصور نبودند، دست به هر کاری می‌زدند.

اما انقلاب مصر چه تاثیرات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی به دنبال داشت؟ آیا آن عواملی که به عنوان اصلی‌ترین دلایل انقلاب مصر برشمرده می‌شوند، امروزه از بین رفته‌اند؟ نگاهی به داده‌ها و شرایط کنونی مصر به این سوال پاسخ منفی خواهد داد. این پاسخ منفی از آن جهت است که اگرچه انقلاب مصر اهداف آرمان‌گرایانه زیبایی را در پس خود داشت، اما تنها قدرت را از دست عده‌ای زورگو به دست عده‌ای دیگر داد؛ یعنی قانونگذارانی که در عمل تفاوت چندانی با گذشتگان خود ندارند.

در این پرونده سعی کرده‌ایم به این سوال پاسخ دهیم که مهم‌ترین زمینه‌های انقلاب مصر در سال 2011 چه بود و چه گروه‌ها و طبقاتی در شکل‌گیری این انقلاب بیشترین تاثیر را داشتند؟ این انقلاب در وضعیت مردم مصر چه تغییراتی را به وجود آورد؟ آیا بیکاری کم شد و فقر کاهش یافت؟ اصلاحات اقتصادی مصر پس از انقلاب چه بود و چه آینده‌ای پیش روی اقتصاد مصر قرار دارد؟ آیا انقلاب مصر توانست پیش‌زمینه لازم را برای اصلاحات آینده فراهم کند؟