هفته پرنوسان بورس و نفت

بازارهای مالی طی هفته گذشته روزهای پرتلاطمی را پشت سر گذاشتند. به‌طوری که شاخص کل بورس ضمن حفظ کانال یک میلیون و 900 هزار واحد، به یک میلیون و 937 هزار واحد رسید و در روز چهارشنبه موفق شد به محدوده یک میلیون و 946 هزار واحد برسد. همچنین بهای هر بشکه نفت برنت نیز در پی داده‌های ضعیف اقتصادی به محدوده 83 دلار کاهش یافت و مجدداً موفق شد تا به محدوده 85 دلار بازگردد. بهای هر اسکناس آمریکایی نیز از کانال 48 هزار تومان عبور کرده و به 49 هزار و 200 تومان رسید. سکه امامی نیز در پی رشد قیمت دلار در بازار آزاد، به بالای 28 میلیون تومان رسید.

رکوردهای منفی بورس

بازار سهام در اوج گرمای تابستان، روزهای سردی را سپری کرد. به‌طوری که شاخص کل، رکوردهای منفی فراوانی را به ثبت رسانده و از ابتدای مردادماه روند نزولی شدیدی را آغاز کرده است. رکود در بازارهای موازی نظیر دلار به بازار سرمایه نیز سرایت کرده و موجب فرار سرمایه حقیقی‌ها از بورس شده است. ظاهراً اهالی بازار با وجود ارزنده بودن به لحاظ قیمتی، چشم‌انداز رشدی را برای بازار متصور نیست و تا زمانی که سیاستگذار در خصوص تصمیمات کلان کشور به نتیجه درستی نرسیده و ریسک دخالت‌های خود را به بازار سرمایه تحمیل کند، بازار سهام به همین روند خسته‌کننده ادامه خواهد داد. بورس تهران در پی ثبت رکوردهای منفی در هفته آخر مردادماه، در آخرین روز مردادماه نیز به پایین‌ترین میزان از ابتدای سال رسید. علاوه بر این، P /E بازار نیز به محدوده 2 /7 واحد رسیده است که از ابتدای سال بی‌سابقه بوده است. تحلیلگران نیز بر این عقیده هستند، P /E آینده‌نگر بازار به 6 /6 واحد رسیده است که با توجه به روند تاریخی آن تقریباً ارزندگی بازار سهام مورد تایید است. ارزش دلاری بازار نیز به محدوده 180 میلیارد تومان رسیده است. نگاهی به روند ارزش معاملات نیز نشان می‌دهد که فضای بی‌رمقی بر بازار حاکم شده است. افت میانگین متحرک 60روزه به زیر میانگین متحرک 120روزه، سیگنال رکود را به بازار مخابره می‌کند.

بورس کامودیتی‌محور تهران طی مردادماه سال جاری، تحت تاثیر تحولات بازارهای جهانی نیز قرار گرفت. به‌طوری که با ثبت رکوردهای مثبت قیمتی طی یک ماه اخیر در بازارهای جهانی، برخی از صنایع برخلاف انتظارات بازار عمل کردند. رشد قابل توجه شمش بیلت و نزدیک شدن قیمت این محصول به 460 دلار، رشد قیمت سایر فلزات اساسی نظیر مس، روی و آلومینیوم و سبزپوشی زنجیره فولاد سبب شد تا ترمز افت قیمتی نمادهای گروه فلزات اساسی کشیده شود. همچنین رشد قیمت نفت و کرک اسپرد پالایشگاه‌های جهان نیز بر روند گروه پالایشی تاثیر بسزایی داشت به‌طوری که این صنعت یکی از پربازده‌ترین صنایع بورسی در مردادماه بود. همچنین رشد محصولات پتروشیمی به‌خصوص اوره و متانول و سایر محصولات زنجیره پتروشیمیایی کشور، سبب شد تا گروه محصولات شیمیایی و اوره‌سازان بورسی برخلاف بازار بازدهی مثبت را به ثبت برسانند. این در حالی است که در ابتدای مردادماه بازار رشد سهام ریالی را متصور بوده و تمایل بسیار کمی به سهام بزرگ نشان می‌داد. اما با تغییر روند قیمت‌های جهانی، سهام دلاری‌محور، رشد خوبی را تجربه کرد.

یکی دیگر از موضوعاتی که روند معاملات بازار سهام را طی هفته‌های آینده تحت تاثیر قرار می‌دهد، انتشار گزارش‌های مردادماه است. اینکه سطح درآمد شرکت‌ها در مرداد نیز همانند تیرماه روندی نزولی داشته باشد یا بهبود یابد، قطعاً بر سطح انتظارات از گزارش‌های فصلی تابستان اثرگذار خواهد بود. با توجه به افت سطح انرژی در صنایع مختلف احتمال آن وجود دارد که با کاهش سطح تولید به‌خصوص در صنایع انرژی‌بر، سطح درآمدها کاهش یابد. همچنین، اینکه شرکت‌های بزرگ موفق شده باشند در مردادماه با نرخ‌های بالای جهانی محصولات خود را به فروش برسانند، یکی از مواردی است که احتمالاً بازار به آن واکنش نشان خواهد داد و این واکنش مثبت در نهایت به نفع صنایع بزرگ رقم خواهد خورد. خبرهای خودرویی به‌خصوص عرضه سهام ایران‌خودرو از سوی برخی از سهامداران نیز می‌تواند بر روند مدیریتی این صنعت اثرگذار باشد که با توجه به افت قیمت سهام شرکت‌های این صنعت در صورت بهبود شرایط بازار خودرو یکی از گروه‌های پرپتانسیل بازار احتمالاً گروه خودرویی خواهد بود.

با وجود روند کاهشی قیمت‌ها در بازار سهام، اما مشتقات به‌خصوص آپشن‌ها بازدهی خوبی را نصیب سهامداران خود کردند. ارزش معاملات در این بازار در محدوده 70 میلیارد تومان است و همچنان به نظر تحلیلگران در سطح بسیار پایینی قرار دارد. حواشی این بازار در پی اتفاقات اخیر در آپشن‌های سایپا بسیار بالا گرفته است و بورس تهران طی اطلاعیه‌ای موقعیت‌های فروش را در قراردادهای اختیار معامله محدود کرده است که با انتقادات بسیار زیادی از سمت فعالان این بازار همراه شده است. با این حال، فروشندگان در این بازار، می‌توانستند در قراردادهای پرمعامله بازدهی بین 20 تا 45درصدی را نصیب خود کنند.

با وجود افت دودرصدی شاخص کل در مردادماه و کاهش 36 /1درصدی این نماگر اصلی بازار در هفته اخیر، تقریباً شاخص کل و قیمت سهام به لحاظ بنیادی به قیمت‌های مناسبی رسیده است. با این حال، بازار سهام به ملاطفت و توجه ویژه‌ای نیاز دارد تا بتواند از وضعیت اسفناک فعلی عبور کند. رهایی از این ورطه در گرو بهبود رویکرد سیاستگذار در مواجهه با موانع و مشکلات است. اصلاح نرخ خوراک، بهبود بازار خودرو و کاهش دخالت‌های دولت می‌تواند آرامش را به بازار برگردانده و قدرت تصمیم‌گیری را در بازار افزایش دهد. به‌طوری که جلسات دولت برای تصمیم‌گیری در خصوص نرخ خوراک می‌تواند بر شرایط بورس تهران در هفته آینده اثرگذار باشد. همچنین به جای انداختن تقصیرها به گردن بازار مشتقه و تضعیف آن، انتظار می‌رود، سیاستگذار با دید واقع‌بینانه‌تری به مشکلات بپردازد. با رفع این موانع احتمالاً بازار سرمایه با ارزندگی قیمت‌های فعلی، بازدهی بسیار خوبی را نصیب سهامداران خواهد کرد. وگرنه در صورت کاهش اعتماد به بازار حتی با اعمال محدودیت در بازار آپشن نیز روندهای ریزشی ادامه‌دار خواهد بود.

افت تب طلای سیاه

قیمت جهانی نفت، در هفته‌های اخیر با افت قیمت همراه شد. کاهش تب بازار نفت پس از فتح نرخ 87 دلار به ازای هر بشکه، از عوامل متعددی تاثیر پذیرفته است. یکی از این عوامل، داده‌های ضعیف چین و نگرانی‌ها در خصوص بهبود اقتصاد این کشور است. پیش‌بینی‌ها در خصوص روند افزایشی تقاضای نفت موجب شده است تا نرخ طلای سیاه همچنان در سطوح بالا باقی بماند. از آنجا که بازار نفت طی ماه‌های اخیر به دلیل کاهش عرضه با رشد قیمتی بالایی مواجه شد، صادرات عراق و عرضه نفت از سوی این کشور می‌تواند در آینده قیمتی آن اثرگذار باشد. معاملات نفت در روزهای اخیر به حدی نزولی بود که قیمت‌ها را به حوالی 83 دلار رساند. یک منبع در دفتر وزیر نفت عراق روز دوشنبه به رویترز گفته بود، وزیر نفت عراق وارد آنکارا پایتخت ترکیه شده تا در خصوص موضوعات مختلفی از جمله ازسرگیری صادرات نفت گفت‌وگو کند. با این حال، تیرگی چشم‌انداز اقتصادی چین، دومین مصرف‌کننده بزرگ نفت در جهان، همچنان قیمت نفت را سرکوب کرده و موجب تشدید فشارها شده است. مجموعه این عوامل موجب شده است تا با وجود بالا ماندن سطح قیمت‌ها آینده بازار نفت و چشم‌انداز آن تیره و تار شده و دست یافتن به رویای نفت 100دلاری دشوار شود. اما همچنان افزایش توجه‌ها به صادرات عراق و تحلیل داده‌های اقتصادی چین می‌تواند موجب تحرکات مثبت یا منفی در بازار نفت شود. طی هفته گذشته قیمت نفت به حوالی 85 دلار رسید اما موفق نشد از آن عبور کند.

تحرکات اندک دلار

اسکناس آمریکایی که در بهار سال جاری، نوسانات شدیدی را تجربه کرده و دامنه نوسان آن گسترش یافته بود، در تابستان سال جاری، با از دست دادن سطح 50 هزار تومان موفق نشده است از این محدوده عبور کند. به‌طوری که حمایت استاتیک 50 هزار تومان در بهار به مقاومت قیمتی در تابستان تبدیل شده است. بازار ارز بخشی از این تعویض فاز یا تغییر روند را مدیون بهبود روابط سیاسی و کاهش تنش‌هاست. هرچند مذاکرات سیاسی هنوز در سطح بالایی قرار نداشته و توافقات صرفاً محدود به تبادل زندانیان است، اما بازار به دلیل کاهش سطح انتظارات تورمی، واکنش‌های بعضاً شدیدی را به سطح 50 هزار تومان نشان داده است. سیاستی که سکاندار سیاست پولی از آغاز شروع فعالیت خود در بانک مرکزی در پیش گرفته، موجب شده است تا با کنترل نقدینگی و ساماندهی بازار ارز، شرایط باثباتی را برای فعالان اقتصادی ایجاد کند. با این حال، بخشی از وظایف بانک مرکزی که مربوط به کنترل نقدینگی است، به خوبی پیگیری می‌شود و بازار ارز مدت زیادی است که به وسیله ساماندهی و تامین نیاز ارزی کشور، آرامش به‌خصوصی را تجربه کرده است. اما برای تداوم این شرایط برنامه‌ریزی‌های مالی دولت به‌خصوص نحوه سیاستگذاری اقتصادی باید به گونه‌ای باشد که در راستای کنترل نقدینگی و کاهش نرخ تورم قرار گیرد. بازار ارز طی هفته گذشته با حفظ بقای خود در کانال 48 هزار تومان موفق شد تا سه روز متوالی به کانال 49 هزار تومان وارد نشود. اما معاملات روز سه‌شنبه شرایط را به گونه دیگری رقم زد به‌طوری که قیمت اسکناس آمریکایی از کانال 48 هزار تومان عبور کرده و وارد کانال 49 هزار تومان شد.

دو روی سکه طلا

سکه طلا که از دو عامل نرخ اونس جهانی طلا و نرخ دلار در بازار داخل، اثر می‌پذیرد، اکنون گرفتار فشار دوسویه از طرف این دو بازار شده است. هرچند در نهایت سکه طلا با رشد قیمت دلار به کانال 49 هزار تومان از کانال 27 میلیون تومان خارج شده و حدود 28 میلیون تومان معامله شد، اما کاهش تقاضای اونس جهانی طلا نیز بر روند سکه طلا اثرگذار خواهد بود. تا لحظه تنظیم این گزارش، بازار طلای جهانی تحت تاثیر عوامل مختلفی به روند کاهشی خود ادامه داد و کانال هزار و 900دلاری را نیز از دست داد. در پی ثبات نرخ بهره و احتمال بسیار کم کاهش نرخ بهره، جذابیت برای سرمایه‌گذاری بر روی اوراق درآمد ثابت افزایش یافته که همین امر سبب شده است تا طلا از کانون توجه سرمایه‌گذاران خارج شود. علاوه بر این احتمال افزایش اندک نرخ بهره تا پایان سال میلادی نیز سبب شد تا اونس جهانی طلا با از دست دادن کانال هزار و 900 دلار به سختی بتواند به روند صعودی بازگردد. همچنین ورشکستگی غول‌های املاک در چین نیز سبب شده است تا تقاضا از طرف دومین اقتصاد بزرگ دنیا نیز روندی کاهشی داشته باشد.

تا لحظه تنظیم این گزارش بازار منتظر اطلاعات اقتصادی PMI بخش تولید و خدمات است که اگر بخش خدمات به کمتر از 50 برسد، نشان‌دهنده انقباض در فعالیت‌های تجاری خدمات است و همین امر می‌تواند کمک کند تا اونس جهانی طلا اندکی بهبود یابد. علاوه بر این بازار با احتمال بسیار کمی نزدیک به 10 درصد انتظار دارد نرخ بهره آمریکا 25 /0 درصد در ماه سپتامبر افزایش یابد. سرمایه‌گذاران همچنان خوش‌بین هستند که افزایش نرخ تا پایان سال میلادی وجود نخواهد داشت. جفت ارز XAUUSD می‌تواند کاهش یابد، اگر پاول با استناد به شرایط سخت بازار کار و تورم باثبات خدمات سیگنال دهد که انقباض بیشتر سیاست پولی محتمل‌ترین سناریو است.

با این حال، تا زمانی که بازار ارز به همین شکل آرام باقی مانده و کانال‌های جدیدی را به خود نبیند، احتمالاً قیمت سکه امامی نیز در محدوده‌های فعلی باثبات باقی مانده و نمی‌تواند تحرکات به‌خصوصی را ثبت کند. افت قیمت‌ها در بازارهای جهانی نیز به فشار فروش در بازار سکه کمک خواهد کرد.