حرکت فولاد به سمت دیجیتالی شدن
اجرای طرح تحول دیجیتال چطور می‌تواند صنعت فولاد کشور را بهره‌ور کند؟
صنعت فولاد ایران گام‌های بزرگی برای جهانی شدن برداشته است. چه از سوی شرکت‌های تولیدی که صادراتشان در نقاط مختلف جهان زبانزد است و چه از سوی
تولیدکنندگانی که تامین‌کننده نیازهای شرکت‌های داخلی و مجموعه زنجیره صنعت فولاد هستند و اگرچه تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار دارند، اما راه و مسیر رشد و شکوفایی
خود را پیدا کرده‌اند و روزبه‌روز در این مسیر، تلاش خود را بیشتر می‌کنند تا به‌رغم دیوار تحریم، از موانع و مشکلات عبور کرده و کالاهای تولیدی خود را به دست مشتریان جهانی
خود بسپارند.
تجربه ماه‌های گذشته که از یک‌سو با تشدید تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران همراه بوده و از سوی دیگر شیوع ویروس کرونا برخی از برنامه‌ریزی‌ها را دچار مشکل کرده است، به خوبی نشان داده که جهش تولید در بسیاری از بخش‌های زنجیره فولاد رخ داده و بسیاری از بخش‌ها نه‌تنها تولید قبلی را حفظ کرده‌اند؛ بلکه حرکت جهش‌گونه‌ای را هم تجربه کرده‌اند؛ به نحوی که به گواه آمارها، سال گذشته این جهش تولید به خوبی رخ داده و در پنج‌ماهه امسال نیز، به‌رغم تمامی سختی‌ها، کشور با رشد 9درصدی تولید شمش فولاد، 12درصدی تولید آهن اسفنجی و پنج‌درصدی تولید محصولات فولادی مواجه بوده است؛ ضمن اینکه در نیمه اول سال 2020 میلادی نیز به صورت میانگین، مجموعه تولیدات فولادی ایران با 10 درصد رشد همراه بوده است.
بر این اساس، رشد تولید فولاد در ماه‌های گذشته شرایط را به گونه‌ای رقم زده که ایران از رتبه دهم جهانی به رتبه نهم صعود کند و در آهن اسفنجی نیز در نیمه اول سال 2020 میلادی، ایران با 15 میلیون تن تولید، رتبه اول دنیا را به خود اختصاص دهد که همه اینها، به‌رغم تحریم‌های ظالمانه علیه صنعت فولاد کشور رخ داده است؛ ضمن اینکه شرایط سخت کرونا نیز مانع از پیشرفت نشده و کشور در بخش مهمی از صنایع فلزی، جهش را تجربه کرده است و امیدواریم این جهش ادامه یابد.
اما به موازات این رشد تولید، کشور توانسته ارزآوری مناسبی از محل صادرات محصولات فولادی داشته باشد؛ به نحوی که صادرات از مرز چهار میلیارد دلار عبور کرده و ارزهای حاصل از صادرات محصولات فولادی توانسته‌اند بخش عمده‌ای از نیازهای ارزی کشور را در شرایط کنونی تامین کنند؛ این در حالی است که به موازات افزایش تولید و صادرات، شرکت‌های فولادی نیز چشم‌انداز بلندمدتی را برای رشد و نمو ترسیم می‌کنند که بر اساس آن، بالغ بر 40 هزار میلیارد تومان افزایش سرمایه در صنایع معدنی بزرگ از جمله فولادسازها، صنایع مس و مجموعه‌های سنگ‌آهنی صورت گرفته است؛ ضمن اینکه در بعد تامین مالی نیز، سرمایه صندوق بیمه سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های معدنی از 150 میلیارد تومان به 500 میلیارد تومان رسیده است تا بتواند نقش مهمی در تامین مالی معادن کوچک و متوسط داشته باشد.
به هر حال بر اساس استراتژی‌های صورت‌گرفته، مدل طراحی‌شده تولیدی-صادراتی منجر به رشد صددرصدی تولید مس و 37درصدی تولید فولادی‌ها شده و در عین حال، در حفاری‌ها نیز که بیش از 70 درصد هزینه اکتشاف را به خود اختصاص می‌دهد، تلاش شده تا به سقف یک میلیون متر حفاری در یک برنامه کوتاه‌مدت دسترسی پیدا شود.
در این میان به موازات همه این امور، برخی از شرکت‌های فولادی پا را در مسیر تحول دیجیتال گذاشته و با اعلام نیاز به بخش دانشگاهی کشور، تلاش دارند تا نیروهایی را تربیت کنند که بتوانند بقای خود را در عرصه رقابت‌های جهانی تضمین کنند. بر این اساس باید به این نکته اشاره کرد که اگر در این مسیر، صنعت احساس نیاز نکند، چنین گام‌های بزرگی با کمک دانشگاه‌ها شکل نمی‌گیرد؛ در حالی که اگر هسته‌های علمی، در کنار فضاهای صنعتی قرار گیرند؛ حتماً تحولات بزرگی رخ خواهد داد.
نکته حائز اهمیت در این میان آن است که باید پذیرفت مجموعه صنعتی کشور باید همگام با انقلاب صنعتی نسل چهارم گام برداشته و در این مسیر، که هدف اصلی آن بالا بردن و ایجاد ارزش افزوده است، باید سیستم‌ها هوشمند شوند تا متعاقب آن، میزان ضایعات و مصرف انرژی کاهش یابد؛ به‌خصوص اینکه امروز دنیا به جای استفاده از سوخت‌های فسیلی، باد و انرژی خورشیدی را جایگزین کرده است و به این ترتیب، امروزه در دنیا شاهد افزایش میزان بهره‌وری هستیم که در این میان، انجام برخی حرکت‌ها از سوی شرکت‌های فولادساز صاحب‌نام ایرانی می‌تواند صنعت فولاد را در این مسیر قرار دهد؛ به همین دلیل است که باید کنار هم قرار گرفتن یونیدرو، مرکز نوآوری ایمیدرو و مرکز نوآوری فولاد مبارکه در دانشگاه تهران و
همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری را به فال نیک گرفت که این اتفاقات، نوید آن را می‌دهد که علم دانشگاه در میان صنعتگران به عمل تبدیل شود؛ ضمن اینکه نتیجه کم شدن فاصله بین علم و عمل ایجاد تکنولوژی است و امید می‌رود ثمرات این درخت بارور، در سال‌های آینده در صنایع دیگر کشور از قبیل خودرو، لوازم خانگی، پتروشیمی و صنایع نفت و گاز نمایان شود.
نکته حائز اهمیت آن است که راه‌اندازی هر یک از این مراکز، کیفیت و سرعت کار را افزایش می‌دهد و به جریانی ثابت تبدیل می‌کند، ضمن اینکه در عین حال ضعف دانشگاه و صنعت را به طرز ساختارمندی اصلاح می‌کند؛ به همین دلیل است که راه‌اندازی مراکز مربوطه از سوی شرکت فولاد مبارکه با همکاری دانشگاه تهران، هدف تدوین سیاست‌های کاری مشترک میان دانشگاه تهران و صنعت را دنبال می‌کند و امید داریم مرکز نوآوری تحول دیجیتال که میان فولاد مبارکه و دانشگاه تهران شکل گرفته، در جهت تولید دانش فنی ساخت، ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرو باشد؛ ضمن اینکه در این مسیر از ظرفیت و توان دانشگاه و صنعت استفاده می‌شود و باور داریم که راه‌اندازی این مرکز، چیزی فراتر از شعار است. آن‌گونه که در الگوی این مرکز ذکر شده، در طرح دیجیتال فولاد مبارکه اصفهان چند شعار تعریف شده که از آن جمله «فولاد فردا هوشمند از سنگ تا رنگ» است که کل ارزش فولاد را شامل می‌شود؛ این در حالی است که این صنعت و فناوری نوظهور می‌تواند فولاد مبارکه اصفهان را در سال ۱۴۰۴ به کارخانه هوشمند در سطح جهانی تبدیل کند.
نکته حائز اهمیت آن است که مهم‌ترین بخش در این طرح نوآوری، نقش‌آفرینی و بهره‌گیری از شرکت‌های نوپاست و مرکز تحول دیجیتال فولاد در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران بنیان نهاده شده است تا در مسیر پرتلاطم از پشتوانه محکمی برخوردار باشد؛ به‌خصوص اینکه تحلیل بهره‌وری خطوط تولیدی فولاد مبارکه با استفاده از ابزار هوش مصنوعی و اندازه‌گیری ضخامت نسوز پاتیل در حالت گرم دو چالش مطرح در صنعت فولاد است و بر این اساس، نمونه طراحی و ساخت دوقلوی دیجیتال در فولاد مبارکه، لجستیک هوشمند، کاربردهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در حوزه SIEM برای شناسایی تهدیدات و حملات از دیگر چالش‌ها به شمار می‌رود.
ایجاد پلت‌فورم امن و شفاف برای ارتقای امنیت و شناخت در فرآیند خرید فولاد مبارکه با استفاده از فناوری بلاک‌چین و محاسبه چندطرفه امن، از دیگر چالش‌های مطرح است و انتقال فناوری و مالکیت فکری، سرمایه‌گذاری، حمایت مالی در تولید و توسعه محصول و پیش‌خرید محصول، چهار مدل همکاری تعریف‌شده‌اند.
