برزخ بیت‌کوین

بیت‌کوین در طول دو سال اخیر توجه زیادی از بانک‌های مرکزی دنیا جلب کرد. رشد قابل توجه قیمت این ارز رمزنگاری‌شده، علاوه بر اینکه بسیاری از مردم و فعالان اقتصادی را به سوی خود کشید، دولت‌ها را نیز ناچار به واکنش و موضع‌گیری کرد. برخی دولت‌ها به دنبال انتشار رمزارز ملی کشورشان رفتند، برخی فعالیت بیت‌کوین را در کشورشان ممنوع کردند. اما در ایران وضعیت به چه صورت طی شد؟ پس از آنکه بیت‌کوین در مسیر رشد حرکت کرد، برخی فعالان اقتصادی به این صنعت جدید روی آوردند. در ابتدا، مجموعه حاکمیت واکنش قهری با آنها داشتند. دستگیری و زندان مجازات فعالیت‌های غیرشفافی بود که در صنعت ماینینگ وجود داشت. البته در این میان، تر و خشک با هم سوخت و مشخص نشد که چه کسانی در این صنعت، فعالیت اقتصادی صحیح داشتند. این فضای امنیتی درجه احتیاط در ورود به این بازار را بالا برد. پس از کش و قوس‌های فراوان، هیات دولت مصوبه‌ای را در مورد فعالیت در این صنعت در مردادماه از تصویب گذراند. از نکات عجیب بخشنامه دولت این بود که اگرچه استخراج رمزارزها قانونی شناخته شد، اما معاملات با این رمزارزها رسمیت نیافت. در بند اول آیین‌نامه دولت آمده بود: «استفاده از رمزارزها صرفاً با قبول مسوولیت خطرپذیری (ریسک) از سوی متعاملین صورت می‌گیرد و مشمول حمایت و ضمانت دولت و نظام بانکی نبوده و استفاده از آن در مبادلات داخل کشور مجاز نیست.» همچنین محاسبه نرخ برق استخراج این رمزارزها بر اساس تعرفه برق صادراتی و نرخ ارز نیما تنظیم شده بود. هرچند محاسبات سرانگشتی نشان می‌داد که حتی با این شرایط نیز تولید رمزارزها با توجه به نرخ جهانی در ایران می‌تواند به‌صرفه باشد. اما بخشنامه دولت منجر به ابهامات بیشتر فعالان این صنعت شد. فعالان صنعت مصوبه دولت را نقض عملی فعالیت‌های خود تلقی کردند؛ از نظر آنها مصوبه هیات دولت به این معنی است: «یک صنعت مجاز به فعالیت است اما محصول آن صنعت مجوز خرید و فروش نخواهد داشت.» فعالان این پارادوکس را عملاً به معنی توقف فعالیت استخراج بیت‌کوین در ایران می‌دانند. با وجود این ابهامات، برخی کارشناسان از این صحبت می‌کنند که با استفاده از بیت‌کوین می‌توان به دور زدن تحریم‌ها کمک کرد. آیا این اقدام می‌تواند تحقق یابد؟ با توجه به سوءظن‌هایی که نسبت به فعالیت بخش خصوصی در مورد ارز رمزنگاری‌شده وجود دارد، به نظر تحقق این هدف نیازمند تغییر رویکرد تصمیم‌گیران است. اخیراً نشریه ویک نوشته ایران با رمزارزها مشغول دور زدن تحریم است.

طبق آمار غیررسمی سال گذشته، حدود ۱۸۰ هزار دستگاه ماینر در ایران شناسایی شد که البته این به جز مواردی است که از راه قاچاق و بدون ثبت شدن وارد کشور شده است. در این پرونده کارشناسان بررسی می‌کنند که آیا ایران به بهشت تجارت بیت‌کوین تبدیل شده است یا تنها روزنه‌ای کوچک برای این صنعت است؟