تنگنای خام‌فروشی
چرا سیاست‌های جلوگیری از خام‌فروشی نیازمند بازنگری است؟
اجرای سیاست‌های مبارزه با خام‌فروشی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت اگرچه یک چهره غیرقابل انعطاف از معاونت معدنی این وزارتخانه به نمایش گذاشته است، اما افزایش ارزآوری برای کشور را سبب شده و کار را به جایی رسانده که چهره خشن ماه‌های گذشته، تبدیل به یک شخصیت مدبر برای مدیریت صادرات محصولات معدنی کشور شده و شرایط را به گونه‌ای پیش برده که اکنون به‌رغم همه سختی‌ها و انتقاداتی که وزارت صنعت با آن در جریان مقابله با خام‌فروشی مواجه بوده است.
زهرا مسافر: اجرای سیاست‌های مبارزه با خام‌فروشی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت اگرچه یک چهره غیرقابل انعطاف از معاونت معدنی این وزارتخانه به نمایش گذاشته است، اما افزایش ارزآوری برای کشور را سبب شده و کار را به جایی رسانده که چهره خشن ماه‌های گذشته، تبدیل به یک شخصیت مدبر برای مدیریت صادرات محصولات معدنی کشور شده و شرایط را به گونه‌ای پیش برده که اکنون به‌رغم همه سختی‌ها و انتقاداتی که وزارت صنعت با آن در جریان مقابله با خام‌فروشی مواجه بوده است، سیاست‌هایش جواب داده و نه‌تنها وضع عوارض صادراتی توانسته تامین مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی صنایع معدنی را تضمین کند، بلکه کشور را با ارزش افزوده بالای ناشی از صادرات آن دسته از محصولات معدنی مواجه ساخته است که فروش خام آنها در بازارهای جهانی ارزآوری اندکی را برای کشور رقم زده است. آن‌گونه که آمارهای رسمی وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌گوید صادرات هر تن سنگ‌آهن خام ارزشی برابر با 52 دلار برای کشور به همراه دارد و در مقابل، اگر همین سنگ‌آهن فرآوری و دارای ارزش افزوده بالاتری شود، یعنی به اقلامی همچون میلگرد و شمش تبدیل و سپس به بازارهای جهانی عرضه شود، به ازای هر تن 450 تا 500 دلار قیمت پیدا می‌کند که چیزی حدود 11 برابر ارزش افزوده بالاتر و ارزآوری بیشتری را برای کشور به ارمغان می‌آورد و این درست دستاوردی است که توقف صادرات سنگ‌آهن خام برای کشور به دنبال دارد؛ پس در حالت کلی می‌توان گفت زمانی که کشور این قابلیت را دارد که کالای با ارزش افزوده بالاتری صادر کرده و ارزآوری بیشتری داشته باشد، چرا نباید از این فرصت استفاده کند؛ به‌خصوص اینکه طی سال‌های گذشته بر اساس طرح‌های جامعی که در کشور طراحی و پیاده‌سازی شده است، برخی ظرفیت‌های تولید محصولات معدنی با ارزش افزوده بالا در کشور با سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده، ایجاد شده است. در این میان البته موافقان و مخالفان زیادی هم به‌رغم دیدن مزایای وضع عوارض بر روی صادرات مواد خام معدنی وجود دارند، به این معنا که آنها معتقدند ایران بازارهای صادراتی خود را از دست می‌دهد و فرصت ارزآوری برای کشور از بین خواهد رفت، در حالی که خود دولت بر این باور است که نباید اجازه داد مواد معدنی کشور به صورت خام و بدون انجام فرآوری بر روی آن در اختیار بازارهای صادراتی قرار گیرد که در آن، تولیدکنندگان محصولات معدنی با انجام اندک فرآوری بر روی آن، محصول تولید‌شده را به قیمت چندبرابری نسبت به آنچه به عنوان مبلغ خرید این کالا به ایران پرداخته‌اند، مجدد به ایران صادر کنند. این همان چیزی است که دولت را مصمم به وضع عوارض صادراتی کرده است و شرایط به گونه‌ای پیش رفته است که این باور عمومی در میان بسیاری از مردم ایجاد شده است که اگر قرار است بر روی صادرات مواد خام معدنی ارزش افزوده‌ای ایجاد شود، این ارزش افزوده باید در کنار اشتغال‌زایی و رونق تولید در داخل، زمینه را برای ارزآوری هرچه بیشتر آن هم در شرایط کنونی جنگ اقتصادی فراهم آورد. به هر حال وضع عوارض صادراتی طی ماه‌های گذشته توانسته نه‌تنها از صادرات مواد خام معدنی جلوگیری کند، بلکه شرایط را به گونه‌ای فراهم آورد که تولیدکنندگان، با دسترسی مناسب‌تر به مواد اولیه، به کار خود ادامه دهند و اجازه سوءاستفاده به دلالان و واسطه‌ها برای معامله مواد خام معدنی یا مواد دارای ارزش افزوده پایین ندهند.
