مسکن مهر دیگر

چند نهاد دولتی و حاکمیتی از بنیاد مستضعفان گرفته تا وزارت دفاع و وزارت کار دست به دست هم داده‌اند تا طرح اقدام ملی مسکن دولت را اجرایی کنند. طرحی که در چند وقت اخیر واکنش‌های بسیاری را برانگیخته بود چراکه دولتی که مدعی بود در بازار مسکن مانند دولت قبل از خود به طور مستقیم مداخله نخواهد کرد و سیاست‌های بخش مسکن را بر اساس نظام بازار نهاده بود حالا ورق را برگردانده و وارد مداخله مستقیم در بازار ساخت‌وساز شده است. به‌زودی قرار است ثبت‌نام خانه در طرح ملی مسکن آغاز شود؛ طرحی که به نظر می‌رسد بار دیگر داستان تلخ مسکن مهر را که نتیجه مداخله دولت در بازار مسکن بود تکرار خواهد کرد. مداخله دولت در آن مقطع نه‌تنها موجب بهبود عملکرد بخش مسکن تامین نیاز گروه‌های آسیب‌پذیر و کم‌درآمد نشد بلکه با ایجاد اختلال در قواعد بازار، تحریک سوداگری، افزایش شدید قیمت‌ها، عدم تطابق عرضه و تقاضا، گسترش حاشیه‌نشینی و ساختمان‌سازی بی‌امکانات در حاشیه‌های شهر و... را به دنبال داشت. اثرات مخرب مسکن مهر در ایجاد تورم هزینه بالای اقتصادی و اجتماعی خانه‌های بدون زیرساخت و امکانات اولیه خدمات شهری به اندازه‌ای بود که حتی دولت بعدی با کارشناسان هم‌نوا شد در نتیجه این طرح متوقف شد اما در شرایط فعلی مداخله مجدد دولت در بازار ساخت‌وساز و کلید زدن پروژه ملی مسکن چه حاصلی دارد؟ آنچه مشخص است دولت فعلی و سیاستگذار مسکن ملی مدعی است که این طرح هیچ شباهتی با مسکن مهر ندارد و نباید با آن قیاس شود. چراکه یکی از ایرادات اصلی مسکن مهر این بود که از اراضی و خارج از شهرها استفاده شد که امکانات و تاسیسات زیرساختی نداشت و همین امر باعث شد تا هزینه‌های سنگین ایجاد راه و زیرساخت‌ها و خدمات شهری روی دوش دولت مانده و در نتیجه تعداد بیشتر خانه‌های مسکن مهر ناتمام و بدون مشتری رها شوند اما در طرح اقدام ملی مکان‌یابی درون شهرهاست. اما در مقابل کارشناسان معتقدند مداخله مجدد دولت در بخش مسکن در شرایط فعلی اقتصاد ایران و در مضیقه بودن منابع دولت نه‌تنها به حیف و میل کردن زمین‌های دولتی منجر خواهد شد بلکه به علت کمبود منابع دولتی ممکن است زمینه را برای چاپ پول برای تامین منابع مورد نیاز ساخت این خانه‌ها فراهم کند. اگرچه اصل مداخله دولت در بخش مسکن امری پذیرفته شده است اما چارچوب و اصول خاص خود را دارد و به هیچ وجه دولت نباید در تله مداخله مستقیم در این بخش بیفتد که راه را برای بروز تورم بالا و تبعات اجتماعی هموار می‌کند. به این بهانه در پرونده پیش رو به بررسی ابعاد مداخله دولت و چالش‌های اقتصادی و اجتماعی ساخت‌وساز دولتی و طرح ملی مسکن پرداخته‌ایم و به این پرسش‌ها پاسخ داده‌ایم که آیا طرح ملی مسکن هم در تامین منابع به راه مسکن مهر و تورم بی‌اندازه خواهد رفت؟ آیا مسکن ملی نیز به ساختمان‌سازی‌های بی‌امکانات در حاشیه‌ شهرها منجر خواهد شد؟