رکود تولید
فرزین: متغیرهای پولی آسیب جدی دیده‌اند
گزارش شاخص مدیران خرید (موسوم به شامخ) در تیرماه 1402 توسط مرکز پژوهش‌های اتاق ایران منتشر شد. این گزارش نشان می‌دهد که پس از یک ماه پررونق، در تیرماه، بنگاه‌های تولیدی در مرز رکود قرار گرفته‌اند و چه‌بسا این رکود در ماه میانی تابستان نیز تداوم پیدا کرده باشد. کمااینکه نشانه‌های رکود اقتصادی با کاهش سطح عمومی قدرت خرید، همین الان هم دیده می‌شود. آنگونه که اعتماد گزارش داده: در واقع میزان فروش کالاها یا خدمات شامخ 73 /44 را در تیرماه ثبت کرده که نسبت به ماه گذشته به‌شدت کاهش داشته و به کمترین میزان شش‌ماهه از بهمن‌ماه رسیده است. این وضعیت نشانه رکود شدید در بحث فروش کالاست که بخش زیادی از آن به کاهش قدرت خرید در بخش تقاضا برمی‌گردد. آنگونه که اتاق ایران اعلام کرده در تیرماه شاخص مدیران خرید برای کل اقتصاد ایران به 63 /50 رسیده که نسبت به ماه قبل از آن 65 /2 واحد کاهش نشان می‌دهد. همچنین شامخ بخش صنعت در این ماه با کاهش 21 /5واحدی به رقم 09 /50 رسیده است که مرز میان رکود و رونق محسوب می‌شود. روند کاهشی شامخ اقتصاد در تیرماه ادامه پیدا کرده و بنگاه‌های اقتصادی در میزان سفارش‌های جدید مشتریان، موجودی مواد اولیه و میزان فروش کالا و خدمات در مقایسه با خردادماه ارقام کمتری را ثبت کرده‌اند.
جدال برای حفظ «صمت»؟
دولت سیزدهم ابتدا قصد تشکیل سازمان بازرگانی را داشت که با مخالفت قاطع نمایندگان مجلس از دستور کار خارج شد، سپس به درخواست رئیس مجلس لایحه تشکیل وزارت بازرگانی را به مجلس ارائه کرد. آنگونه که دنیای اقتصاد گزارش داده: تردید در پیروزی این طرح نخست، رای بسیار شکننده آن در مجلس است. دیگر مساله ابهامات بسیاری است که در متن کوتاه این لایحه موجود است، تا جایی که حتی دقیقاً مشخص نبود و نیست چه سازمان‌ها و نهادهایی به این وزارتخانه اضافه خواهند شد. هرچند پس از چند روز از رای مجلس به کلیات لایحه، رئیس امور ساختارهای سازمانی سازمان اداری و استخدامی کشور گفت: شش سازمان و شرکت به وزارت بازرگانی جدید منتقل می‌شوند. مطابق لایحه، سازمان توسعه تجارت، نمایشگاه بین‌المللی، سازمان حمایت تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، مرکز توسعه تجارت الکترونیکی و صندوق ضمانت صادرات ایران قطعاً به وزارت بازرگانی منتقل می‌شوند. درباره مواردی که روی آنها ابهامی وجود داشت نیز دولت و هیات‌وزیران در قالب لایحه تقدیمی از مجلس تقاضا کرد که بتوان با تصویب هیات‌وزیران، آنها را در وزارت بازرگانی تمشیت کند. البته انتقال بعضی از سازمان‌ها و دستگاه‌های دیگر هم در مجلس مطرح و قرار شد مطالعات بیشتری روی آنها انجام شود و در فرصت مقتضی شاید برخی از سازمان‌ها و شرکت‌های دیگر هم به وزارت بازرگانی اضافه شود. یکی از ایرادات اساسی که از سوی مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی به لایحه در حالت کنونی وارد شده، کلی‌تر از این مساله است و می‌گوید اساساً مشخص نیست هسته این وزارتخانه چیست که بناست سازمان‌هایی به آن اضافه شوند. همچنین در مورد مقاصد این سازمان از جمله کنترل قیمت‌ها، اتاق بازرگانی می‌نویسد: افزایش قیمت یا به دلیل تورم است که نتیجه سیاست‌های کل نظام است یا برای نمونه، احتکار و این قبیل موارد که موردی است و تاثیر چندانی ندارد. به هر حال ابهامات موجب بازگشت لایحه کلیات این طرح به کمیسیون‌های تخصصی شد. ابهاماتی که در روزهای گذشته بنا به ادعای کمیسیون اجتماعی مجلس که در نشستی با حضور وزیر صنعت برگزار شده برطرف شده است. بنا به شنیده‌ها یکی دیگر از ابهاماتی که با رسیدن علی‌آبادی به وزارت صمت درباره این وزارتخانه پیش آمد مخالفت تلویحی او با تشکیل وزارت بازرگانی است که در سخنان او در همین نشست هم ردی از آن می‌توان مشاهده کرد.
خبرهای خوب ارزی
محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی در نشست مشترک رسانه‌ای مسوولان اقتصادی دولت با عنوان «عملکرد اقتصادی دولت سیزدهم» با بیان اینکه وظیفه بانک مرکزی تنظیم امور پولی، اعتباری و ارزی کشور است، اظهار کرد: متغیرهای پولی کشور در پنج سال گذشته آسیب جدی داشته و نیاز به اصلاح اساسی در قوانین و نظامات بانکی و پولی احساس شد. آنگونه که ایسنا گزارش داده: متوسط رشد نقدینگی از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲، ۳۳درصد و تورم ۴۲ درصد بود. به دلیل شوک‌های سیاسی و انتظارات تورمی، بی‌اعتمادی و فضای ناشی از بی‌اعتمادی در کشور ایجاد شد. ما نقشه راهی در بانک مرکزی تدوین کردیم که نقدینگی مدیریت و کنترل شود، بازار ارز مدیریت شده و حکمرانی بانک مرکزی در حوزه ریال و ارز تنظیم‌گری شود. وی ادامه داد: با همکاری دولت و مجلس قانون بانکداری مرکزی تهیه شده است. اختلافاتی در دیدگاه‌های دولت، مجلس و بانک مرکزی وجود داشت که به توافق خوبی رسیده‌ایم. یکی از اشکالات قانون موجود، این است که قوانین فیصله به درستی تدوین نشده و بانک مرکزی اختیار کافی ندارد. اقتدار بانک مرکزی به خوبی انشا نشده به همین دلیل قانون جدید که در حال تهیه است، بر انجام این اصلاحات تمرکز دارد. قانون بانکداری به صورت طرح در مجلس مطرح بود که ما جلسات منظمی گذاشتیم و در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد و ضوابط و ساختارهای جدیدی فراهم خواهد شد. فرزین همچنین گفت: در حوزه سیاست‌های پولی می‌دانید که ما در خصوص نقدینگی باید تصمیم جدی می‌گرفتیم. آنچه عامل تورم در بلندمدت است، نقدینگی است و یکی از مهم‌ترین وظایف بانک مرکزی، کنترل نقدینگی است. رشد نقدینگی در سال ۱۳۹۹، به ۴۰ درصد، در سال ۱۴۰۰، به ۳۹ درصد و در سال ۱۴۰۱، به 5 /31 درصد رسید و در تیر به 5 /27 درصد کاهش یافته است. برنامه‌ریزی ما در سال جاری رساندن این عدد به ۲۵ درصد است.
سرمایه‌گذاری برای افزایش تولید گاز
مهدی حیدری، مدیرعامل شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، در نشست تخصصی ذخیره‌سازی گاز و تامین سوخت زمستانی با اشاره به اینکه تولید نفت بیش از ۱۰۰ سال در کشور قدمت دارد، افزود: این زنجیره ارزش به‌تدریج تکمیل شده است. وی ادامه داد: در زمینه تولید گاز دو شرکت راهبردی در تولید گاز وجود دارد. شرکت نفت و گاز پارس در اواخر دهه ۷۰ توسعه میدان مشترک پارس جنوبی را آغاز کرد. آنگونه که ایرنا گزارش داده، مدیرعامل شرکت نفت مناطق مرکزی ایران تاکید کرد: شرکت نفت مناطق مرکزی نیز توسعه میدان‌های گازی مستقل را برعهده داشت و اوایل دهه ۸۰ که در نفت و گاز پارس ۱۰۰ میلیون مترمکعب گاز تولید می‌شد، در نفت مناطق مرکزی حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب تولید می‌کردیم. حیدری با اشاره به اینکه البته در آن زمان توجه به توسعه میدان‌های مشترک وجود داشت و در میدان‌های داخل کشور و میدان‌های مستقل سرمایه‌گذاری کاهش یافت، گفت: با پایان توسعه پارس جنوبی، اکنون در تولید گاز تمرکز ویژه‌ای در نفت مناطق مرکزی وجود دارد و این شرکت در ۱۷ استان کشور برای تولید نفت و گاز فعال است. وی بیان کرد: افزون بر تولید و توسعه میدان‌های نفتی، تولید و توسعه میدان‌های گازی و ذخیره‌سازی گاز نیز جزو وظایف این شرکت است و تولید آب نیز به این شرکت محول شده است. مدیرعامل شرکت نفت مناطق مرکزی ایران ادامه داد: در این شرکت، توسعه در میدان‌های نفتی غرب کشور و استان فارس متمرکز است. حیدری تاکید کرد: تولید گاز اما متفاوت است و یکی از مهم‌ترین پروژه‌ها با بیش از چهار میلیارد دلار سرمایه‌گذاری طرح ضربتی است که در قالب ۱۵ بسته ارائه شده و با اتمام آن نزدیک به پنج فاز پارس جنوبی به تولید گاز افزوده خواهد شد. وی گفت: این طرح ضربتی شامل توسعه میدان توس، باباقیر و بیستون و ۱۰ میدان گازی در استان‌های فارس، بوشهر، هرمزگان و... است.
رایزنی برای رفع تحریم‌ها در ژاپن
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان، در دیدار با یوشیماسا هایاشی، وزیر امور خارجه ژاپن، درباره موضوعات دوجانبه، مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی به گفت‌وگو و تبادل نظر پرداخت. در این دیدار همچنین درباره آخرین وضعیت مذاکرات رفع تحریم‌ها، همکاری‌های پادمانی جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رایزنی شد. آنگونه که شرق گزارش داده: طرفین به علاوه درباره مسائل منطقه‌ای شامل بحران اوکراین و ثبات و امنیت در منطقه غرب آسیا و افغانستان تبادل نظر کردند. یوشیماسا هایاشی، وزیر امور خارجه ژاپن نیز در این دیدار بر اهمیت استمرار گفت‌وگوها و همکاری فی‌مابین تاکید و دیدگاه کشورش را در حوزه‌های مرتبط با تحولات منطقه خلیج‌فارس، مذاکرات لغو تحریم‌ها، تحولات اوکراین و همکاری میان جمهوری اسلامی ایران و ژاپن در ارتباط با موضوعات مرتبط با افغانستان تشریح کرد. در این سفر، سخنان وزیر خارجه کشورمان در کنفرانسی خبری که در ژاپن داشت، بازتاب گسترده‌ای داشت؛ به‌خصوص که از مذاکرات محرمانه با آمریکا و تلاش ایران برای رفع سوءتفاهمات در مساله اوکراین و همراهی نکردن این کشور برای به نتیجه رسیدن مذاکرات گفت. او درباره گفت‌وگوهای غیرمستقیم با آمریکا گفت: البته تبادل زندانیان یک موضوع انسانی است که ما در این زمینه گفت‌وگوهای غیرمستقیمی را از سال گذشته با طرف آمریکایی داشتیم. او درباره سرنوشت برجام اظهار کرد: گفت‌وگوها و مذاکراتی که با تلاش و میانجیگری اتحادیه اروپا و آقای بورل انجام شد، ناظر بر بازگشت همه طرف‌ها به تعهدات کامل در برجام است.
تولید خودرو در سوریه
بر اساس توافقات اخیر قرار است دو خودروساز ایرانی که فعالیتشان به دلایلی در سوریه متوقف شده بود مجدداً با رعایت استانداردهای سوریه، تولید خودرو در این کشور را از سر بگیرند. آنگونه که ایسنا گزارش داده: از ۱۹ سال قبل فعالیت خودروساز ایرانی سایپا در سوریه با تاسیس کارخانه سیویکو به منظور تولید خودرو برای بازار این کشور همسایه آغاز شد. از ۱۶ سال پیش هم ایران‌خودرو فعالیت خود را با افتتاح خط تولید سمند در سوریه کلید زد. طی سال‌های اخیر خودروهای پراید و سمند در سوریه حضور پررنگی پیدا کرد و گفته می‌شد پراید به خودرویی محبوب برای شهروندان سوری تبدیل شد. به تدریج اما به دلایلی همچون بر هم خوردن شرایط اقتصادی، وقوع جنگ در سوریه و لغو مجوز واردات خودرو، تولید و صادرات خودروهای ایرانی در این کشور دچار وقفه شد. اخیراً مهرداد بذرپاش، رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و سوریه، خبر داد: با توافقاتی که اخیراً صورت گرفته این دو خودروساز با رعایت استانداردهای سوریه می‌توانند فعالیت خود را از سر بگیرند. همچنین کارخانه ساخت لاستیک توسط ایران در سوریه راه‌اندازی می‌شود.
♦♦♦
ایلنا: فاطمه نظری، رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران، درباره گران شدن قیمت نان تاکید کرد: آرد در این بین نقش اندکی داشته و عموماً به هزینه‌های جاری نانوایی بازمی‌گردد.
ایسنا: ناصر عاشوری، دبیر کل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت، گفت: مجوز فروش گاز مایع به پالایشگاه‌ها صادر شده، پالایشگاه‌های کشور ۱۵۷ هزار میلیارد تومان از دولت طلب دارند که بیشتر این مطالبات، مربوط به سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ است.
ایرنا: جدیدترین آمار انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران از صادرات انواع محصولات فولادی در چهارماه سال جاری حاکی از افزایش صادرات محصولات میانی، میلگرد و تیرآهن است. همچنین براساس این آمار صادرات آهن اسفنجی و ورق‌های پوشش‌دار کاهش داشت.
تسنیم: مهدی مسکنی، معاون تعاون وزارت کار، گفت: ۲۰۰ هزار واحد مسکونی برای استان‌ها در قالب نهضت ملی مسکن تعریف شده است که ۱۳۰۰ واحد آن آماده بهره‌برداری شده و باید وزارت نیرو انشعابات برق و آب را در اختیار این واحدها قرار دهد.
مهر: قیمت گوشت مرغ تا حدودی کاهش پیدا کرده و از هر کیلو 95800 تومان به 86800 تومان رسیده است اما تا قیمت مصوب هر کیلو ۶۳ هزار تومان، فاصله دارد.
ایلنا: علی زیار، معاون مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، گفت: در سال‌های گذشته حداکثر رشد مصرف بنزین سالانه هفت درصد بوده است اما امسال به‌یکباره به ۲۰ درصد رشد مصرف رسیده‌ایم یعنی از متوسط مصرف ۱۰۴ میلیون لیتر سال گذشته؛ امروز به ۱۲۴ میلیون لیتر رسیده‌ایم.
ایسنا: ابوذر سروش، معاون نظارت بانک مرکزی، به تشریح سیاست‌های بانک مرکزی در راستای ضابطه‌مند کردن فعالیت شرکت‌های صرافی پرداخت و گفت: اصلاح دستورالعمل تاسیس و فعالیت شرکت‌های صرافی در دستور کار بانک مرکزی قرار دارد.
ایرنا: نمایندگان مجلس شورای اسلامی به طلبکاران دولت از جمله بانک‌ها، صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری حق بهره‌برداری از معادن و میادین نفت و گاز را دادند.
تسنیم: هادی سبحانیان، رئیس سازمان مالیاتی، گفت: میزان مالیات پرداختی پزشکان در سال عدد بالایی نیست و به‌طور متوسط هر پزشک حدود ۳۰ میلیون تومان در سال مالیات پرداخت می‌کند.
مهر: مسعود بختیاری، عضو کمیته فنی آبزیان، گفت: بنابر آمار سازمان شیلات ایران، حدود پنج سال قبل آمار تولید کنسرو ماهی تقریباً ۵۰۰ میلیون قوطی در سال بود که با کاهش ۵۰درصدی بازار تقاضا، تولید دچار افت شده است.
♦♦♦
رونق بازار خرید و فروش حواله‌های خودرو
دنیای‌اقتصاد نوشت: هرچند حذف قرعه‌کشی و تحویل خودرو به تمام ثبت‌نام‌کنندگان با هدف برچیده شدن بساط سفته‌بازی از توجیهات فروش یکپارچه از سوی سیاستگذار خوانده می‌شد، با این حال نه‌تنها حجم این معاملات کم نشده، بلکه بازار سفته‌بازی با حواله خودرو رونق هم گرفته است. در حالی پیش از این گفته می‌شد که با راه‌اندازی سامانه یکپارچه و حذف قرعه‌کشی، دلالی در بازار خودرو کنترل خواهد شد که نگاهی به پلت‌فرم‌های ثبت آگهی از رونق بازار خرید و فروش حواله‌های خودرو حکایت دارد.
وعده‌های اقتصادی محقق‌نشده
اعتماد نوشت: رئیس‌جمهور و دولت سیزدهم هم در لایحه بودجه ۱۴۰۲ و هم در لایحه بودجه ۱۴۰۱ دورنمای رشد اقتصادی هشت‌درصدی را مدنظر قرار داده بودند. اما هیچ‌کدام از این اعداد و ارقام وعده داده‌شده، محقق نشدند. ضمن اینکه رشد اقتصادی اندک محقق‌شده هم برآمده از تولید کالا و خدمات یا افزایش تولید بنگاه‌های اقتصادی در سه بخش صنعت، کشاورزی و خدمات نبوده بلکه بخش مهمی از این رشد اقتصادی هم ناشی از فروش نفت بوده است. کارشناسان رشد اقتصادی نفتی را باکیفیت قلمداد نکرده و رشد اقتصادی را باکیفیت می‌دانند که در همه بخش‌ها محقق شده باشد.
اشکالات برنامه هفتم توسعه
شرق نوشت: حجت میرزایی، اقتصاددان، گفت: برنامه هفتم توسعه تمامی اشکالاتی را که برنامه‌های گذشته داشتند، در سطح خیلی گسترده‌تر دارد و در عین حال نقاط قوت آنها را هم ندارد. یکی از این اشکالات این است که اصلاً مشخص نیست اولویت‌های امروز ایران از نظر برنامه‌ریزان چیست؟ به‌طور مثال در حوزه عملکرد نهادی یا حوزه حکمرانی، این برنامه هیچ پیامی حتی در حد اشاره ندارد. این در حالی است که مهم‌ترین مساله امروز ایران ساختار و کارکرد حکمرانی اجرایی است و ایران یکی از کشورهای با حکمرانی اجرایی ضعیف، فساد بالا و محیط کسب‌وکار نامناسب و رقابت‌پذیری پایین به حساب می‌آید.
تغییر چهره بازار کار
هم‌میهن نوشت: بازار کار در دهه‌های گذشته از فعالیت‌های مولد به‌طور مداوم به سمت فعالیت‌های غیرمولد و از فعالیت‌های تولیدی و صنعتی به سمت فعالیت‌های خدماتی گرایش پیدا کرده است. در کنار این تغییر، در چند سال گذشته سرعت تغییرات در این بازار به‌شدت افزایش یافته است و با ورود هوش مصنوعی و تکنولوژی‌های جدید، انتظار می‌رود روند تغییرات پرشتاب‌تر از قبل باشد. در عمل در بازار کار ایران دو گونه تغییر ایجاد شده است؛ اول، کم شدن سهم بخش‌های تولیدی و اضافه شدن سهم بخش‌های خدماتی در اشتغال کشور است. دوم، گسترده و متنوع شدن زیرمجموعه‌های بخش خدمات است.