تنفس بورس در ابتدای مرداد

در هفته نخست مرداد‌ماه شاخص بورس تهران به روند صعودی خود ادامه داد، تا برای دومین هفته متوالی روند مثبت بر بازار سرمایه حکمفرما شود. در هفته گذشته، شاخص کل بورس تهران با رشد هفتگی 3 /2‌درصدی به سطح 76 هزار و 225 واحد رسید. همچنین شاخص فرابورس نیز رشد 5 /1‌درصدی را طی هفته پشت سر گذاشت. در بازارهای جهانی و در بازار اونس نیز روند صعودی کم‌دامنه تداوم دارد و هنوز خوش‌بینی‌ها به افزایش بهای اونس وجود دارد.

تقویت بهای طلا
در هفته گذشته، افت شاخص دلار با آغاز نشست دوروزه سیاستی فدرال‌رزرو آمریکا، موجب تقویت بهای طلا شد. در هفته مورد بررسی به دلیل نشست گروه 20 که تحت تاثیر خروج انگلیس از اتحادیه اروپا قرار داشت و تعهد این گروه مبنی بر به‌کارگیری تمام ابزارهای سیاستی موجود برای تقویت رشد اقتصادی، شاخص دلار و بازارهای سهام جهانی در ابتدای معاملات هفته تقویت ولی در ادامه تضعیف شد. این امر در ابتدا موجب افزایش بهای طلا شده و بخشی از افت اولیه این فلز قیمتی جبران شد. بهای نقدی طلا و بهای طلای قراردادهای آتی آمریکا تحویل ماه آگوست به ترتیب 2 /0 و 29 /0 درصد افت کردند. بر اساس آمارهای منتشر‌شده بهای نقره با 03 /0 درصد کاهش و بهای پلاتین با 3 /0 درصد افزایش همراه بود. بهای پالادیوم نیز با 2 /1 درصد تقویت، به بالاترین سطح در 9 ماه اخیر خود رسید.
به گزارش بانک مرکزی ذخایر طلای صندوق اسپیدی آر گلدتراست (بزرگ‌ترین صندوق سرمایه‌گذاری طلا در دنیا) روز دوشنبه هفته گذشته با کاهش مواجه شد. بر اساس آمار منتشره روز سه‌شنبه، خالص واردات طلای چین (بزرگ‌ترین مصرف‌کننده طلا در دنیا) از طریق هنگ‌کنگ، در ماه ژوئن ۵ /۳۸ درصد کاهش یافته است. در این روز، بهای پالادیوم با ۴ /۱ درصد افزایش به بالاترین سطح 9 ماه اخیر رسید. بنا بر اعلام موسسه مشاوره متالزفوکس، بهای پالادیوم همچنان از عوامل بنیادی قوی عرضه و تقاضا بهره می‌برد. بهای پلاتین و نقره نیز به ترتیب ۱ و ۵ /۰ درصد تقویت شد.

رشد نرخ ین در برابر دلار
روز سه‌شنبه هفته گذشته به دلیل کاهش انتظارات معامله‌گران پیرامون میزان تزریق تدابیر جدید انگیزشی به اقتصاد ژاپن توسط مقامات این کشور نرخ ین در برابر دلار در مقطعی از معاملات با 7 /1 درصد افزایش به بالاترین سطح از 14 ژوئیه تاکنون رسید. اما با انتشار گزارش نیکی مبنی بر بررسی اقداماتی از سوی بانک مرکزی ژاپن شامل کاهش بیشتر نرخ‌های منفی بهره، افزایش خرید اوراق قرضه این کشور و گسترش برنامه خرید دارایی‌ها؛ نرخ مذکور در خلال روز کاری بخشی از تقویت اولیه را از دست داد و به ۶۴ /۱۰۴ رسید.
گزارش‌ها در روز دوشنبه هفته گذشته حاکی از آن بود که بانک‌های مرکزی ژاپن و اروپا برای برطرف ساختن وضعیت ضدتورمی و ایجاد رشد اقتصادی، تدابیر انگیزشی بیشتری اتخاذ کردند.
رئیس بانک مرکزی ژاپن روز یکشنبه هفته قبل اعلام کرد، برای دستیابی به نرخ تورم هدف (2 درصد)، سیاست پولی انبساطی را در صورت نیاز افزایش خواهد داد. وی نسبت به گمانه‌زنی‌ها پیرامون آنکه بانک مذکور اوراق بدهی دولت ژاپن را به‌طور مستقیم تضمین خواهد کرد؛ بی‌اعتنا بود. این اقدام از نظر قانون ممنوع است.
برخی از سرمایه‌گذاران عقب‌نشینی نرخ ین را فرصتی برای خرید دلار پیش از نشست دو‌روزه فدرال‌رزرو، تلقی کردند. دولت ژاپن در حال تدوین بسته تدابیر انگیزشی مالی بوده که برخی معتقدند میزان آن می‌تواند به ۲0 هزار میلیارد ین (۱۹۰ میلیارد دلار) برسد. با وجود این، نیکی با انتشار گزارشی در روز سه‌شنبه اعلام کرد؛ میزان برنامه مذکور در خلال چند سال آتی، حدود شش هزار میلیارد ین خواهد بود. در این روز، شاخص دلار با ۱۳ /۰ درصد کاهش به ۱۶۴ /۹۷ رسید.

کمینه بهای نفت آمریکا در سه‌ماهه اخیر
روز سه‌شنبه، بهای نفت آمریکا به کمترین سطح سه ماه اخیر کاهش یافت. با وجود این، بهای نفت برنت به دلیل دارا بودن شرایط بنیادی بهتر نسبت به نفت آمریکا، تقویت شد.
پس از پایان معاملات این روز، موسسه نفت آمریکا اعلام کرد: ذخایر نفت خام این کشور در هفته گذشته ۸۲۷ هزار بشکه افت داشته است. این در حالی است که انتظار تحلیلگران بیانگر افت ۳ /۲ میلیون بشکه‌ای ذخایر مذکور بود. ذخایر بنزین آمریکا نیز با وجود پیش‌بینی افزایش۳۶ هزار بشکه‌ای توسط تحلیلگران؛ در این مدت ۴۲۳ هزار بشکه کاهش نشان داده است. به دلیل گمانه‌زنی سرمایه‌گذاران در مورد تداوم روند افزایش بهای نفت برنت نسبت به بهای نفت آمریکا، فزونی بهای آن به نفت آمریکا به بالاترین سطح از اواخر ماه آوریل تاکنون رسیده است. در این روز، شرکت بزرگ نفتی بی‌پی با انتشار سود کمتر از انتظار، اعلام کرد حاشیه سود پالایشی این شرکت در فصل دوم سال جاری به کمترین میزان طی شش سال اخیر رسیده است. مدیر شرکت مذکور اظهار کرد: حدود ۱۸ ماه یا بیشتر طول خواهد کشید تا بتوان از وضعیت اشباع فعلی بازار خارج شد. در معاملات پایانی روز سه‌شنبه، بهای نفت برنت ۱۵ سنت افزایش و بهای نفت آمریکا ۲۱ سنت کاهش نشان داد. با وجود این، با انتشار گزارش موسسه نفت آمریکا در معاملات پس از پایان وقت بازار، بهای نفت برنت نسبت به روز گذشته کاهش یافت و افت بهای نفت آمریکا به بیش از یک درصد رسید.
در دوشنبه هفته مذکور، در پی تشدید نگرانی‌ها پیرامون اشباع جهانی عرضه نفت و افزایش قابل توجه ذخایر محصولات پالایشی به‌ویژه بنزین که انتظارات برای برقراری توازن در بازار نفت را به تاخیر انداخت قیمت‌های نفت خام بیش از دو درصد کاهش داشتند. بدین ترتیب، بهای نفت خام آمریکا در مقطعی از معاملات به پایین‌ترین سطح سه ماه اخیر افت کرد و این روند تا پایان هفته نیز ادامه یافت. اظهار‌نظر معامله‌گران بر اساس گزارش‌های منتشر‌شده حاکی از افزایش 1 /1 میلیون بشکه ذخایر نفت بندر کوشینگ اوکلاهاما در هفته منتهی به 22 ژوئیه بود. در همین روز بانک بارکلیز اعلام کرد به دلیل کندی رشد اقتصادی دنیا، تقاضای جهانی نفت در فصل سوم سال جاری به میزان کمتر از یک‌سوم نرخ رشد آن در مدت مشابه سال گذشته افزایش یافته است. علاوه بر این، در حالی که رشد اقتصادی چین و هند کند شده، تقاضای نفت اقتصادهای توسعه‌یافته نیز تقلیل یافته است. در معاملات پایانی روز دوشنبه، بهای نفت برنت و آمریکا به ترتیب 97 سنت و 06 /1 دلار تضعیف شدند. قیمت هر بشکه نفت برنت در روزهای پایانی هفته گذشته (در روز چهارشنبه عصر) با 20 سنت کاهش به 44 دلار و 67 سنت رسید. قیمت نفت خام آمریکا نیز با 23 سنت کاهش، 42 دلار و 69 سنت را ثبت کرد. پیش‌بینی‌ها حاکی از تداوم این کاهش است. به‌طوری که ریک اسپونر، تحلیلگر موسسه سی‌ام‌سی مارکتس در سیدنی گفت: «نظر من این است که به دلیل عوامل کاهشی، قیمت نفت در هفته‌های آینده به 39 تا 42 دلار خواهد رسید.» وی افزود: «اما پس از آن، ما شاهد برقراری موازنه مجدد در بازار خواهیم بود.» اسپونر گفت: قیمت 50 تا 60 دلار در هر بشکه می‌تواند چنین توازنی را بین عرضه و تقاضا ایجاد کند. بازارهای نفت طی دو سال گذشته به شدت از مازاد عرضه جهانی نفت کاهش دیده‌اند و قیمت‌ها در فاصله سال‌های 2014 و اوایل 2016 تا 70 درصد کاهش یافته است. قیمت نفت برنت در اوایل امسال به 27 دلار رسید که پایین‌ترین رقم بیش از یک دهه اخیر بود.

کاهش تقاضای مشتری هندی
در این میان، بر اساس آمارهای ورود و خروج تانکرها که از منابع تجاری به دست آمده، اصلی‌ترین مشتری هندی نفت ایران، شرکت اسار اویل هند، در ماه ژوئن ۱۸ درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل از ایران نفت خریده است. بر اساس گزارش رویترز، واردات نفت شرکت اسار اویل از ایران در شش‌ماهه نخست سال 2016 به‌طور متوسط روزانه 154 هزار بشکه بوده، در حالی که این رقم در سال قبل، یعنی زمانی که این شرکت به دلیل فشارهای ناشی از تحریم‌های غرب ناگزیر به کاهش خرید از تهران شده بود، 99 هزار و 200 بشکه در روز بوده است. سهم نفت ایران از کل واردات نفت اسار اویل در بازه زمانی ژانویه تا ژوئن به حدود 44 درصد افزایش یافته، در حالی که این رقم در بازه زمانی یک سال قبل حدود 29 درصد بوده است.

کودتای نافرجام، کاهش رتبه اعتباری
در پی کودتای نافرجام ارتش ترکیه و بازداشت تعداد زیادی از سران سیاسی این کشور، بازگشایی بازار سهام با افت شدید قیمت‌ها همراه بوده به‌طوری که طی هفته شاخص بورس استانبول بیش از 13 درصد کاهش داشته تا بدترین هفته از نوامبر سال 2008 به این سو رقم بخورد. با ایجاد بحران در شرایط سیاسی ترکیه و نگرانی از آینده اقتصادی، موسسات رتبه‌بندی رتبه اعتباری این کشور را کاهش داده‌اند. موسسه Moody رتبه اعتباری اوراق قرضه ترکیه را به درجه بنجل (junk) کاهش داده و موسسه S&P رتبه اعتباری ترکیه را با یک پله کاهش سطح BB اعلام کرده است.

تمدید حرکت صعودی
شاخص بورس تهران برای دومین هفته متوالی روند مثبت خود را ادامه داد و روز پایانی هفته گذشته را با رشد 725 واحدی به پایان رساند که در یک ماه گذشته بیشترین افزایش بود. در هفته گذشته شاخص کل بورس با رشد هفتگی 3 /2‌درصدی به 76 هزار و 225 واحد رسید و شاخص کل هم‌وزن نیز 6 /1 درصد افزایش را تجربه کرد. علاوه بر این شاخص فرابورس در هفته گذشته با رشد 5 /1‌درصدی مواجه شد و به سطح 799 واحد رسید. متوسط روزانه ارزش معاملات نیز با 21 درصد افزایش به نسبت هفته قبل 6 /225 میلیارد تومان ثبت شد. تحرکات بازار در هفته گذشته سبب شد زیان بازار از ابتدای سال تاکنون به حدود شش درصد برسد که تنها در دو هفته گذشته حدود سه درصد از زیان ابتدای سال جبران شده است.
بیشترین ارزش معاملات در هفته گذشته متعلق به گروه استخراج کانه‌های فلزی بود که در این مدت رشدی برابر با 7 /4 درصد داشته است. بیشترین حجم معاملات نیز مطابق هفته‌های گذشته به صنعت خودرو اختصاص یافت که به‌رغم خبرساز بودن آن، رشد 2 /1‌درصدی را در هفته گذشته تجربه کرد. گروه سرمایه‌گذاری‌ها نیز هم از لحاظ ارزش معاملات و هم از لحاظ بیشترین حجم معاملات در رده سوم ایستاد. این گروه در هفته گذشته بازده برابر با چهار درصد را نصیب سهامدارانش کرد.
در هفته گذشته تولیدکنندگان فلزات اساسی و فرآورده‌های نفتی بیشترین تاثیر را در رشد شاخص کل داشته‌اند. صنعت فلزات اساسی در هفته گذشته بازدهی معادل 5 /10 درصد را نصیب سهامداران خود کرد و در این میان تک‌سهم صنایع ملی مس ایران به عنوان اولین شرکتی که این هفته و پس از برگزاری مجمع در هفته گذشته بازگشایی شد، ابتدای هفته بازدهی 9‌درصدی را رقم زد. فملی با تقسیم سود 20‌تومانی و تصویب افزایش سرمایه 15‌درصدی از محل مطالبات و آورده نقدی مجامع عادی و فوق‌العاده‌اش را در هفته گذشته برگزار کرده و بعد از آن سود هر سهم سال 95 را با پنج درصد افزایش به نسبت برآورد قبلی 142 ریال پیش‌بینی کرده، این شرکت در سه‌ماهه نخست سال 52 درصد از این مبلغ را محقق کرده است. فملی در این سه‌ماهه نزدیک به 22 درصد بازده قیمتی داشته است.
گروه فرآورده‌های نفتی نیز از ابتدای فصل تابستان رشدی حدود 11 درصد را ثبت کرده است که هفت درصد از این بازدهی در هفته گذشته رقم خورده است.

دلایل رشد شاخص
اقبال سهامداران به بازگشایی نمادها پس از مجامع و همچنین بهبود صنایع وابسته به قیمت جهانی کالاها مهم‌ترین عوامل رشدهای اخیر بازار سهام محسوب می‌شوند. اخبار مثبت از مجامع شرکت‌ها، پالس‌های مثبتی به بازار سهام مخابره و زمینه را برای ورود بازار به روند صعودی فراهم کرد.
در گروه غذایی رشد بهای شکر موجب افزایش اقبال معامله‌گران به گروه قندی شد. این گروه در هفته گذشته بازدهی برابر با شش درصد داشته است که شاید این رشد، زیان چهار‌درصدی از ابتدای سال این گروه را کمی جبران کند. در این گروه مدیرعامل مارگارین که پیش از این برنامه افزایش سرمایه ۲۰۰‌درصدی در دو مرحله و از سود انباشته و آورده را اعلام کرده بود درباره کاهش حدود ۲۰‌درصدی سود توضیحات جدیدی داد. سیامک ربیعی مدیرعامل این شرکت در توضیحاتی خاطرنشان کرد با توجه به افزایش تعرفه واردات روغن خام و رشد ارزش دلار دولتی تعدیلی فوری از محل افزایش نرخ دریافتی متصور نیست و در صورت افزایش سود، این مورد به اطلاع بورس خواهد رسید. گروه دارویی نیز در هفته گذشته بازدهی 2 /0‌درصدی را ثبت کرد. این در حالی است که از ابتدای سال رشد شاخص این گروه تقریباً 9 درصد بوده است. این گروه در فصل مجامع از نخستین شرکت‌هایی بودند که مجامع خود را آغاز کردند و میانگین سود تقسیمی این گروه حدود 75 درصد بود.
گروه سیمان در هفته گذشته شاهد رشد 4 /0‌درصدی بود. این گروه در سال گذشته به دلیل کاهش در مقدار و قیمت فروش با افت شدید ارزش بازار مواجه شده و سودآوری چندانی نداشته به‌طوری که در مجامع گروه سیمانی (22 شرکت) رکود در بخش عمرانی و ساخت‌وساز از دلایل عمده کاهش سود بیان شد. علاوه بر این، مشکلات صادرات و رقابت شدید فروش در بازار سیمان به‌خصوص در بخش‌هایی از کشور که تراکم کارخانه‌های سیمانی بالاست از دیگر علت‌های کاهش سودآوری این صنعت بیان شده است. در هفته گذشته در این صنعت، شرکت سیمان شرق که با دریافت مجوز افزایش سرمایه 100‌درصدی آماده برگزاری مجمع فوق‌العاده شده، درباره سه ابهام در پیش‌بینی سود سال مالی شهریور 95 بر اساس عملکرد 9‌ماهه توضیح داد و در انتظار بازگشایی نماد ماند. در گروه فلزی شرکت لوله و ماشین‌سازی ضمن پاسخ به چهار سوال سازمان بورس از مزایده فروش زمین کارخانه خبر داد.
در گروه پتروشیمی انفجار جدید در خط اتیلن غرب موجب از کار افتادن پتروشیمی‌های موجود در این مسیر شده است. در این زمینه کارشناسان شرکت ملی پتروشیمی در تلاش هستند تا مجتمع تولید پتروشیمی ایلام را که به دلیل قطع خط انتقال خوراک از مدار تولید خارج شده دوباره در مدار تولید قرار دهند. بر اساس گزارش‌های رسیده، خط لوله تامین‌کننده خوراک مجتمع‌های پتروشیمی غرب کشور که از منطقه عسلویه آغاز شده و تا مهاباد ادامه دارد، عصر جمعه گذشته در منطقه پران پرویز شهرستان پلدختر در استان لرستان دچار شکستگی شد. این حادثه باعث شده مجتمع‌های پتروشیمی که در ادامه مسیر قرار دارند همچون لرستان، ایلام، کرمانشاه و مهاباد به دلیل تامین نشدن خوراک به‌صورت موقت از مدار تولید خارج شوند. البته به نظر می‌رسد با اتمام عملیات بازسازی بخش آسیب‌دیده خط لوله اتیلن غرب این مجتمع‌های تعطیل‌شده دوباره به مدار بهره‌برداری برگردند.
مدیرعامل ایران‌خودرو در مجمع سالانه این شرکت که در هفته گذشته تشکیل شد، از واگذاری 28 شرکت زیر‌مجموعه گروه صنعتی ایران‌خودرو خبر داد. وی در این جلسه از تولید سه محصول جدید سوزوکی به‌صورت مشترک خبر داد و اعلام کرد رنو کوئید که محصول ارزان‌قیمت رنو است در این شرکت تولید خواهد شد. وی همچنین از مذاکره با داتسون ژاپن (زیر‌مجموعه رنو -‌ نیسان) به عنوان خودروسازی با خودروهای طیف ارزان‌قیمت خبر داد. علاوه بر این مدیرعامل ایران‌خودرو از موافقت سازمان امور مالیاتی با افزایش سرمایه ۱۰۰‌درصدی از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها خبر داد. به گفته وی با توجه به اینکه شرکت ایران‌خودرو دیزل (خاور) در سال ۹۴ موفق به انجام مراحل قانونی و اداری افزایش سرمایه 100درصدی از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها شده بود، این موضوع با ارائه مستندات به سازمان‌های «حسابرسی» و «بورس» اعلام شد و در آخرین مذاکراتی که طی هفته گذشته با رئیس سازمان امور مالیاتی انجام شد موافقت این سازمان به جهت اعمال این افزایش بر مبنای سال ۹۴ و در سال ۹۵ به جهت استفاده از معافیت مالیاتی جلب شد و این شرکت هم‌اکنون در انتظار اعلام نظر سازمان بورس و حسابرسی برای انجام مراحل قانونی و برگزاری مجمع است.
در این میان، مجمع سالانه سایپا با هیجان بیشتری به نسبت ایران‌خودرو برگزار شد و مدیرعامل این شرکت از موافقت هیات دولت با تمدید شش‌ماهه مهلت افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی‌ها خبر داد.

تغییر سکانداری بازار
در هفته گذشته، در یک اقدام غیرمنتظره محمد فطانت از ریاست سازمان بورس اوراق بهادار استعفا کرد و جای خود را به شاپور محمدی داد. فطانت که فعالیت خود را در این سمت از اواخر آذر 93 آغاز کرده بود در کمتر از دو سال آن را واگذار کرد. شورای‌عالی بورس نیز این استعفا را به‌دلیل مشکلات پزشکی وی پذیرفت و محمد فطانت به‌عنوان مشاور وزیر اقتصاد منصوب شد. وی در دوره کوتاه فعالیت خود اقدامات مهمی ازجمله کاهش حجم مبنا، افزایش دامنه نوسان، انتشار مستقیم اطلاعات شرکت‌ها در سامانه کدال و آغاز رسمی بازار بدهی با انتشار اسناد خزانه اسلامی انجام داد. با این حال، فطانت به‌ویژه در اواخر فعالیت خود با انتقاداتی درباره کُند شدن مسیر رفع موانع رونق‌بخشی به بازار سرمایه مواجه بود. شاپور محمدی نیز در جایگاه جدید خود با هفت چالش اساسی مواجه است. سنت‌شکنی در خصوص توجه بی‌مورد به نوسانات شاخص سهام، تلاش برای حذف دامنه نوسان و حجم مبنا، شفافیت بیشتر و مقابله با شایعه‌پراکنی، توسعه بازار بدهی، ایجاد بازار ابزارهای مشتقه، بسترسازی برای ورود سریع‌تر و بیشتر سرمایه‌گذاران خارجی و درنهایت تقویت بخش خصوصی واقعی در بازار سرمایه مهم‌ترین مسائلی است که سکاندار جدید بورس باید به آنها توجه کند.

افزایش کم‌رمق دلار
در هفته گذشته دلار روند افزایشی‌ای را که از ابتدای تابستان آغاز کرده ادامه داده و با 6 /0 درصد رشد به نسبت هفته قبل به کانال سه هزار و 530 رسید. سکه بهار آزادی طرح جدید نیز با 6 /0 درصد رشد هفتگی یک میلیون و 92 هزار تومان معامله شده است.