تمدید یک‌ساله «مازاد عرضه»

آژانس بین‌المللی انرژی در جدیدترین گزارش خود پیش‌بینی کرد که عرضه جهانی نفت در سال آینده میلادی از میزان تقاضا پیشی بگیرد و روند مازاد عرضه در سال ۲۰۱۷ نیز تداوم داشته باشد. این روند باعث شده که برخی از تحلیلگران، نسبت به روند صعودی نفت، ابراز تردید کنند و بهای نفت در کانال 40 دلار در هر بشکه حبس شد.
بهای اونس در هفته گذشته، تحت تاثیر تقویت دلار روند نزولی را پشت سر گذاشت. در بازار داخلی نیز شاخص کل بورس تهران برای سومین هفته متوالی افت را تجربه کرد و در میانه کانال 76 هزار تایی ایستاد. در مقابل، شاخص کل هم‌وزن با رشد مواجه شد. انتشار خبر توافق آمریکا و روسیه بر سر طرحی جهت برقراری آتش‌بس در جنگ داخلی در هفته پیش، به‌علاوه رشد تولیدات معادن سنگ‌آهن و نیز ابلاغ دستورالعمل قانون پیش‌فروش ساختمان و همچنین لغو تخفیف سود بازرگانی برای 69 قلم کالای وارداتی، از خبرهای تاثیرگذار هفته گذشته بود که می‌توانست بر رشد بازار موثر باشد. با این حال تناقض بین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس و مرکز آمار ایران در خصوص نرخ رشد اقتصادی، سرمایه‌گذاران را دچار سردرگمی کرده تا همچنان بازار سرمایه در سایه رکود به سر برد.

رفت و برگشت نفت
قیمت نفت برنت که در انتهای هفته منتهی به 19 شهریور، تا مرز عبور از کانال 40‌دلاری به سمت کانال 50‌دلاری حرکت و حتی قیمت 49 دلار و 99 سنت را برای هر بشکه ثبت کرد، در هفته گذشته، مسیر تقریباً نزولی را طی کرد و تا لحظه تنظیم این گزارش در روز چهارشنبه، تا سطح 46 دلار پایین رفت. قیمت نفت وست تگزاس اینترمدییت نیز طی هفته گذشته با یک درصد کاهش طی هفته تا سطح 44 دلار در هر بشکه کاهش یافته است.
به گزارش بانک مرکزی، روز دوشنبه به دنبال نگرانی‌ها پیرامون افزایش فعالیت‌های حفاری نفت آمریکا در هفته گذشته برای دهمین هفته متوالی طی 11 هفته اخیر (طولانی‌ترین دوره زمانی از سال 2011)، قیمت‌های نفت خام در معاملات اولیه افت کردند. اما در ادامه معاملات با افت شاخص دلار، تقویت بازار سهام آمریکا و پیش‌بینی‌ها در مورد احتمال کاهش تولید نفت شیل این کشور در ماه اکتبر برای یازدهمین ماه متوالی، باعث شد قیمت‌های نفت ضمن جبران افت اولیه، در نهایت حدود یک درصد تقویت شوند. با وجود این پیش‌بینی تحلیلگران در نظر‌سنجی رویترز، مبنی بر افزایش 5 /4 میلیون بشکه‌ای ذخایر نفت خام آمریکا، افزایش قیمت‌های نفت را در روز دوشنبه هفته گذشته محدود کرد.
در این روز، بانک استرالیایی‌ ای‌ان زد در یادداشتی نوشت: «پس از انتشار گزارش ماهانه آژانس بین‌المللی انرژی که نشان داد انتظار دارد مازاد عرضه در سال 2017 نیز تداوم داشته باشد، قیمت نفت تحت فشار قابل توجهی قرار گرفت.» دیگر عاملی که می‌تواند موجب ممانعت از رشد قیمت نفت شود، افزایش صادرات نفت لیبی است. شرکت ملی نفت لیبی اعلام کرد به سرعت کار بر روی از سرگیری صادرات نفت از بنادر آزاد‌شده در روزهای اخیر را آغاز خواهد کرد. تولید نفت لیبی ممکن است طی یک ماه آینده از حدود 290 هزار بشکه در روز، به 600 هزار بشکه در روز برسد و مازاد عرضه در بازار ر ا بیش از پیش افزایش دهد. در هفته گذشته، وزیر نفت الجزایر در صحبت‌هایی اعلام کرد نیاز است که دو توافق جداگانه بین تولیدکنندگان عضو و غیرعضو اوپک صورت گیرد. در روز سه‌شنبه، بازنگری پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی، نشانگر تداوم بیش از انتظار اشباع عرضه نفت خام بود و این گزارش قیمت نفت را تا سه درصد کاهش داد. همچنین شرکت‌های حفاری نفت شیل آمریکا نیز در حال نشان دادن انعطاف بیشتر در برابر قیمت‌های ارزان نفت هستند.
در هفته گذشته آماری نیز در خصوص میزان ذخایر آمریکا منتشر شد. به گزارش رویترز، انستیتوی نفت آمریکا اعلام کرد میزان ذخایر نفت خام آمریکا در هفته منتهی به 9 سپتامبر، 4 /1 میلیون بشکه کاهش یافته که این رقم کمتر از 8 /3 میلیون بشکه پیش‌بینی شده از سوی تحلیلگران بوده است. این عامل در برخی از مقاطع زمانی بهای نفت را تحت تاثیر قرار داد.

گزارش آژانس از مازاد عرضه
آژانس بین‌المللی انرژی در جدیدترین گزارش خود پیش‌بینی کرد که عرضه جهانی نفت در سال آینده میلادی از میزان تقاضا پیشی بگیرد و روند مازاد عرضه در سال ۲۰۱۷ نیز تداوم داشته باشد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از رویترز، در این گزارش، آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرد که عرضه جهانی نفت در سال آینده میلادی از میزان تقاضا پیشی بگیرد و روند مازاد عرضه در سال 2017 نیز تداوم داشته باشد.
گزارش ماهانه اوپک نیز که چندی پیش منتشر شد نشان داده بود که بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان نفت جهان انتظار دارند رقبای غیر‌اوپکی آنها با سرعت بیشتری نفت تولید کنند و این نشان می‌دهد در سال 2017، احتمالاً مازاد عرضه زیادی در بازار وجود خواهد داشت.
در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی آمده است: «پیش‌بینی ما در گزارش ماه جاری نشان می‌دهد رابطه فعلی بین عرضه و تقاضا در ماه‌های آینده تغییر قابل توجهی نخواهد داشت. در نتیجه، عرضه نفت حداقل تا نیمه نخست سال آینده میلادی همچنان از تقاضا پیشی خواهد گرفت.»
این گزارش همچنین حاکی است، فعالیت پالایشگاهی جهان امسال با کندترین سرعت خود طی دست‌کم 10 سال گذشته در حال رشد خواهد بود و این موجب کاهش تقاضا برای خرید نفت خواهد شد. این در حالی است که حجم ذخایر نفت خام کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه‌‌ به رکوردی جدید یعنی 11 /3 میلیارد بشکه رسیده است. این گزارش در بخش انتهایی خود معتقد است که رشد تقاضای جهانی با روندی سریع‌تر از آنچه قبلاً پیش‌بینی می‌شد در حال کند شدن است. آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی خود از میزان رشد تقاضا برای نفت در سال 2017 را نسبت به گزارش ماه ژوئن خود تغییری نداده و در سطح 2 /1 میلیون بشکه در روز ثابت نگه داشته است. اما در گزارش جدید پیش‌بینی آژانس از میزان رشد مصرف در سال 2016، از 4 /1 میلیون بشکه در روز به 3 /1 میلیون بشکه کاهش یافته است. در این خصوص، تحلیلگران مورگان استنلی معتقدند به دلیل ریسک‌های پیش رو، ممکن است توازن بازار نفت تا اواخر سال 2017 یا حتی 2018 رخ ندهد.

تغییر در رنکینگ تولید
در هفته گذشته، یکی دیگر از اخبار مهم در بازار نفت، صعود رتبه عربستان به جایگاه نخست در رده‌بندی تولید‌کننده نفت جهان بود. به گزارش خبرگزاری بلومبرگ، آژانس بین‌المللی اعلام کرد عربستان جایگاه بزرگ‌ترین تولید‌کننده نفت جهان را از آمریکا پس گرفته است. آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش ماهانه خود اعلام کرد: «افزایش تولید نفت عربستان به این کشور اجازه داده تا این جایگاه را از آمریکا بازپس بگیرد و به بزرگ‌ترین تولید‌کننده نفت جهان تبدیل شود.»
در حالی که عربستان از ماه می تاکنون، روزانه 400 هزار بشکه به تولید نفت خود اضافه کرده، تولید نفت آمریکا در این مدت حدود 460 هزار بشکه در روز کاهش یافته است. آمریکا از آوریل 2014 و به دنبال افزایش تولید نفت شیل، به بزرگ‌ترین تولید‌کننده نفت خام و دیگر هیدروکربن‌های مایع تبدیل شده بود.
بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، تولید نفت خام آمریکا در ماه آگوست به 2 /12 میلیون بشکه در روز رسید که این رقم شامل «ال‌ان‌جی» نیز می‌شد. در مقابل، تولید نفت عربستان در این ماه به 6 /12 میلیون بشکه در روز رسید.

افت طلا با تقویت دلار
در هفته گذاشت بهای اونس طلا تقریباً روند نزولی را پشت سر گذشت، اگرچه در مقاطعی از روزهای هفته روند افزایش در طلا مشاهده می‌شد. به گزارش بانک مرکزی، در روز دوشنبه، در پی کاهش انتظارات برای افزایش نرخ‌های بهره آمریکا پس از اظهارات مقامات فدرال‌رزرو، بهای نقدی طلا با جبران افت اولیه، در نهایت 05 /0 درصد تقویت شد. با وجود این، بهای طلای قراردادهای آتی آمریکا 7 /0 درصد افت را تجربه کرد. طبق اطلاعات کمیته معاملات قراردادهای آتی کالاهای اساسی، صندوق‌های پوششی و مدیران خرید، موقعیت‌های خرید خود در بازار قراردادهای طلای کومکس را طی هفته منتهی به ششم سپتامبر، به بالاترین سطح در 9 هفته اخیر رساندند.
اونس طلا نیمه اول روز سه‌شنبه را مانند روز دوشنبه در ثبات نسبی گذراند، اما بعد با رشد شاخص دلار به شدت تحت فشار قرار گرفت. افت 9‌دلاری روز سه‌شنبه عمدتاً ناشی از اثرگذاری عوامل خارجی بود که اثر خرید طلا به عنوان سرمایه امن را خنثی کرد.
سه‌شنبه افت نفت خام بر فلز زرد فشار وارد کرد تا اثر رشد شاخص دلار دوچندان شود. رشد شاخص دلار در این روز ناشی از افت برخی از ارزهای عمده بود. در دومین روز کاری هفته، بازارهای سهام آمریکا افت قابل توجهی را تجربه کردند که خرید طلا به عنوان سرمایه امن را افزایش داد. با این همه، عوامل خارجی اثر این خریدها را خنثی کردند. بازارهای سهام به طور سنتی در ماه‌های سپتامبر و اکتبر دچار افت می‌شوند.
دیگر خبر روز سه‌شنبه اعلام رشد برون‌داد صنعتی چین بود. عدد 3 /6‌درصدی اعلام‌شده برای ماه آگوست نسبت به آگوست گذشته و شش‌درصدی نسبت به ماه جولای بهتر از انتظارها بود. خرده‌فروشی و میزان سرمایه گذاری در این کشور نیز در ماه آگوست رشد داشتند. این داده‌های خوب از چین که بزرگ‌ترین واردکننده طلاست به نفع طلا بود اما باز هم رشد دلار مانع فلز زرد شد. در این روز موسسه ZEW هم شاخص شرایط اقتصادی منطقه یورو برای ماه آگوست را 1 /55 واحد اعلام کرد. این رقم در ماه آگوست 6 /57 واحد اعلام شده بود.
اونس طلا روز چهارشنبه را در ابتدای محدوده سوم کانال 1300 دلار آغاز کرد اما بعد تحت تاثیر نوسان‌های دلار و همچنین تعدیل روند سه‌شنبه، با رشد روبه‌رو شد. با این همه، طلا همچنان تحت فشار احتمال افزایش نرخ‌های بهره آمریکا در میان‌مدت مانده است. البته تعویق انقباض پولی تا نشست‌های بعدی کمیته بازار آزاد فدرال‌رزرو می‌تواند به نفع طلا تمام شود. کمیته بازار آزاد بانک مرکزی آمریکا روزهای 20 و 21 سپتامبر نشستی برگزار خواهد کرد که به شدت مورد توجه معامله‌گران بازارهاست. روز چهارشنبه افت ارزش ین قابل توجه بود تا روند رشد دلار معکوس شود و رشد ساعات صبح اونس متوقف شود. اونس صبح چهارشنبه تا قیمت 1324 دلار رشد کرد، اما بعد تحت فشار پیامدهای افت ین قرار گرفت.

افت پیاپی شاخص کل
شاخص کل بورس تهران در هفته گذشته با 4 /0 درصد کاهش رو‌به‌رو بود و به رقم 76 هزار و 455 واحد رسید. در سه هفته گذشته شاخص کل بورس تهران با کاهش مواجه بوده به‌طوری که از ابتدای شهریور ماه کاهش 1 /2‌درصدی داشته است. شاخص کل فرابورس نیز در هفته گذشته 3 /0 درصد افت داشت. اما در مقابل شاخص کل هم‌وزن رشد حدوداً 5 /0‌درصدی را تجربه کرد. رشد شاخص کل هم‌وزن در کنار افت شاخص کل بیانگر این است که قدرت ورود نقدینگی در سهام شرکت‌های کوچک‌تر، بازدهی مطلوب‌تری داشته است. بازدهی شاخص کل هم‌وزن از ابتدای سال 2 /7 درصد بوده در حالی که شاخص کل بورس تهران با افت 8 /5‌درصدی روبه‌رو بوده است. در هفته گذشته متوسط ارزش کل معاملات روزانه با 13 درصد رشد نسبت به هفته گذشته به بیش از 157 میلیارد تومان رسیده است. با وجود این همچنان بازار از کمبود نقدینگی رنج می‌برد. از دلایل کاهش ارزش معاملات می‌توان علاوه بر شرایط نامطلوب اقتصادی و کاهش سودآوری در صنایع بزرگ، به کنترل نقدینگی از طریق عدم کاهش نرخ سود سپرده بانکی اشاره کرد.
در هفته گذشته میان صنایع بورسی، صنعت زغال‌سنگ بیشترین بازدهی را به خود اختصاص داد. شاخص این صنعت با رشد 7 /19‌درصدی در هفته پیش مواجه شد. قیمت جهانی زغال‌سنگ (فوب استرالیا) طی شش ماه گذشته از محدوده 50‌دلاری به محدوده 70‌دلاری رسیده است و از طرف دیگر، تقریباً یک ماه پیش قیمت زغال‌سنگ در ایران آزاد شد. مبنای محاسبه قیمت زغال‌سنگ از یک ماه پیش تاکنون، قیمت فوب استرالیا با احتساب هزینه حمل و نقل در نظر گرفته شده است. موضوعی که می‌تواند تولیدکنندگان زغال‌سنگ را با بهبود سودآوری مواجه کند. هرچند هنوز ابهاماتی در پرداخت قیمت زغال‌سنگ از جانب فعالان صنعت ذوب‌آهن (به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده زغال‌سنگ در کشور) وجود دارد، اما افزایش قیمت محصولات این گروه، تقریباً حتمی شده است.
علاوه بر این، درهفته گذشته، گروه قند و شکر نیز مورد توجه اهالی بازار قرار گرفته و شاخص این گروه رشد قابل توجه 7 /10‌درصدی داشته است. در این گروه، فرآورده‌های غذایی و قند پیرانشهر و قند شیروان و قوچان به ترتیب 6 /18 و 5 /17 درصد رشد داشته‌اند. علاوه بر این، قند شیرین خراسان در اولین پیش‌بینی عملکرد سال مالی 96 خبر از کاهش 44‌درصدی در پیش‌بینی زیان سال جدید شرکت داد، به عبارت دیگر «قشرین» زیان هر سهم سال مالی منتهی به پایان شهریور ماه 96 را با سرمایه 50 میلیارد ریال به‌طور خالص 958 ریال اعلام کرده که این زیان برای سال 95 مبلغ یک هزار و 721 ریال بوده است.
در هفته گذشته در بین کل شرکت‌های فعال در بورس تهران، داده‌پردازی ایران با 8 /20 درصد، بیشترین رشد هفتگی را داشته و صنعت روی زنگان نیز نزدیک به 20 درصد رشد را تجربه کرده است. گروه رایانه در هفته گذشته با بازدهی 8 /2‌درصدی روبه‌رو بود که با توجه به وضعیت بنیادی نمادهای گروه رایانه وابستگی اندک این صنعت به وضعیت اقتصاد کشور و همچنین وضعیت بازارهای جهانی، رشد این گروه قابل توجیه است. علاوه بر این، با توجه به اینکه شرکت‌های زیرمجموعه این گروه عمدتاً قرارداد‌محور هستند و با ورود سریع تکنولوژی به کشور تحت تاثیر قرار می‌گیرند، به نظر می‌رسد تهدید خاصی در شرایط کنونی بر سر راه این گروه وجود ندارد.
در میان صنایع خودروسازان و در میان شرکت‌ها، سایپا و ایران‌خودرو به ترتیب بیشترین ارزش معاملات را داشته‌اند. در هفته جاری سایپا 5 /0 درصد رشد و ایران‌خودرو یک درصد افت داشته‌اند.
به دنبال همکاری‌های خودرویی شرکت‌های سایپا و ایران‌خودرو با رنو و پژو فرانسه، موسسه‌های فعال در زمینه بازرسی و نظارت بر اجرای استانداردهای خودرویی دو کشور نیز با یکدیگر قرارداد همکاری امضا کرده‌اند. به گفته مدیرعامل شرکت‌های بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، تدوین استانداردهای جدید در حوزه تست و بازرسی برای اجرا در داخل کشور، تشکیل کنسرسیوم قابل اعتماد در راستای توسعه روابط تجاری با کمپانی‌های رنو و پژو، افزایش توان در حوزه تست و بازرسی خودرو در سطوح داخلی و بین‌المللی و همچنین انتقال دانش روز تست و بازرسی به داخل کشور از اهدافی است که در این همکاری دنبال می‌شود.

افزایش تقاضا برای خرید سهام انبوه‌سازان
اظهارات مدیرعامل بانک مسکن در خصوص افزایش 5 /7‌درصدی متوسط قیمت مسکن در مردادماه و بروز علائم خروج از رکود، موجب شد تا در اواسط هفته گذشته گروه ساختمان مورد توجه اهالی بازار قرار گیرد و سهام شرکت‌های این گروه با رشد همراه شوند و بیشتر نمادهای این گروه با صف خرید مواجه شوند. همچنین ابلاغ دستورالعمل قانون پیش‌فروش ساختمان از سوی وزیر راه و شهرسازی که بر اساس آن شهرداری‌ها و مهندسان ملزم به وحدت رویه در صدور پروانه ساختمانی و نظارت بر ساخت و ساز صحیح خواهند شد؛ به رشد این گروه کمک کرده است. با این حال در آخرین روز هفته صف‌های خرید در این گروه پایدار نبوده و در همان دقایق اولیه بازار، صف خرید آنها عرضه شده تا معاملات سهام شرکت‌های این گروه متعادل شده و حتی برخی از آنها در محدوده منفی معامله شده‌اند. به نظر می‌رسد که بازار مسکن هنوز با رونق فاصله داشته و تا زمانی که محرکی قوی‌تر بر این بازار اثر نگذارد، نمی‌توان رشد قابل توجهی را برای سهام شرکت‌های این گروه متصور بود. با وجود این، شاخص این صنعت در هفته گذشته رشد 1 /5‌درصدی را تجربه کرد.
در مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت مخابرات ایران که در هفته گذشته برگزار شد، سهامداران این شرکت به انحلال 30 شرکت مخابرات استانی و ادغام آنها با شرکت مخابرات ایران رای داده‌اند و از این پس، شرکت‌های مخابرات استانی در قالب ادارات کل فعالیت خواهند کرد و از الزامات قانونی یک شرکت خارج می‌شوند. به گفته مدیرکل امور مالی شرکت مخابرات ایران، با این تصمیم شرکت‌های مخابرات استانی از ۲۵ درصد مالیات تکلیفی سالانه معاف خواهند شد و مبلغ ۳۰ میلیارد تومان صرفه‌جویی سالانه در سال مالی ۹۵ محقق خواهد شد. گروه مخابرات در هفته گذشته بازدهی 6 /1‌درصدی داشت که در میان شرکت‌های این گروه شرکت مخابرات ایران توانست بازدهی یک‌درصدی را نصیب سهامداران خود کند. در گروه فلزی، معاون بهره‌برداری ذوب‌آهن با اعلام رشد 10‌درصدی تولیدات در پنج ماه اول سال جاری از تولید انبوه ریل‌های راه‌آهن و مترو در روزهای آینده خبر داد. علاوه بر این در این گروه، شرکت فولاد افزا سپاهان که در بازار پایه فرابورس حضور دارد، برنامه افزایش سرمایه 66‌درصدی را اعلام کرد تا در صورت صدور مجوز سازمان بورس، سرمایه شش میلیارد‌تومانی را از محل مطالبات سهامداران و آورده نقدی به 10 میلیارد تومان برساند. شاخص این صنعت در هفته گذشته با افت اندک 6 /0‌درصدی رو‌به‌رو بود.

نوسان کم‌دامنه دلار
در هفته گذشته دلار در بازار آزاد، نوسان چشمگیری نداشت و عمدتاً در کانال سه هزار و 540 و سه هزار و 550 نوسان می‌کرد. در انتهای هفته قیمت دلار در بازار تهران، تحت تاثیر تحریک آغاز معاملات حواله درهم، افزایش تحرکات معامله‌گران فردایی، کاهش عرضه ارز و ورود محدود معامله‌گران سکه به بازار ارز در مسیر افزایشی قرار گرفت و به سطح سه هزار و 554 تومان رسید.
روز چهارشنبه، سکه تمام بهار آزادی تحت فشار کاهش بهای اونس قرار داشت، ولی توانست با کمک افزایش قیمت دلار کمی بالا رود. در این روز، سکه تمام با رشد جزیی هزار‌تومانی به قیمت یک میلیون و 117 هزار تومان رسید. به گفته فعالان، بالا رفتن تقاضا در آستانه عید غدیر موجب شده است که معامله‌گران سکه در برابر نیروهای کاهشی از خود مقاومت نشان دهند.